ریسک های جهانی سال ۲۰۲۳ چیست؟

به گزارش جهان صنعت نیوز؛ در یادداشتی در روزنامه همشهری نوشته بیژن یاور، استاد دانشگاه، آمده است: «ریسک یعنی احتمال یا پتانسیل اینکه یک مخاطره بتواند آسیب ایجاد کند. به‌ طور مثال اگر آلودگی هوا را که یک مخاطره است، در نظر بگیریم. اصطلاحاً هر چه بتواند آسیب ایجاد کند مخاطره نامیده می‌شود. آلودگی هوا هم مخاطره‌ای است که آسیب ایجاد می‌کند و احتمال اینکه مخاطره آلودگی هوا با مقیاسی خاص آسیب ایجاد کند باید ریسک آن در نظر گرفته شود و چون در زمره ریسک‌های بالا به شمار می‌رود، از آن به «تهدید» تعبیر می‌شود. حال اگر بخواهیم ریسک مخاطره آلودگی هوا را برآورد کنیم، باید به یک مقیاس کمیت‌پذیر تبدیل شود که با تعداد فوتی‌ها، مسمومیت‌های ناشی از آلودگی هوا و تأثیر آن بر افراد آسیب‌پذیر مانند افراد سالمند، زنان باردار و شیرده، نوزادان و نمونه‌های مشابه می‌توان تا حدودی میزان ریسک مخاطرات مختلف از جمله آلودگی هوا را محاسبه کرد.

تلاش‌های مختلفی برای کاهش اثرات و پیشگیری‌های لازم و آمادگی در برابر انواع مخاطرات صورت می‌پذیرد اما مشکل اینجاست که فعالیت‌های منسجمی در این خصوص صورت نگرفته و اقدامات انجام‌شده هم به‌ صورت جسته و گریخته انجام می‌شود. به همین دلیل قابلیت و توان یک اقدام یکپارچه را ندارد! مطلب زمانی بغرنج‌تر می‌شود که مجمع جهانی اقتصاد هم گزارش خود را تحت عنوان «ریسک‌های جهانی سال ۲۰۲۳» در ابتدای سال میلادی جدید منتشر کرده که هم حاوی نکات بسیار ارزشمند و مهمی است و هم هشداردهنده و پیشگیرانه! این گزارش در دو سناریوی کوتاه‌مدت (دوساله) و بلندمدت (دَه‌ساله)، دَه ریسک اول و مهم اولویت‌بندی کرده است:

۱- سناریوی کوتاه‌مدت (تا دو سال آینده) شامل ۱۰ ریسک:

۱. بحران معیشت و هزینه‌های زندگی

۲. بلایای طبیعی و رخدادهای شدید آب‌وهوایی

۳. تقابل‌های ژئواکونومیک یا اقتصاد اراضی

۴. نبود موفقیت در کاهش اثرات تغییرات اقلیمی

۵. نابودی و فرسایش انسجام اجتماعی و قطبی‌سازی اجتماعی

۶. سوانح تخریب زیست‌محیطی در مقیاس گسترده

۷. نبود موفقیت در سازگاری با تغییرات اقلیمی

۸. جرائم و ناامنی گسترده سایبری

۹. بحران‌های منابع طبیعی

و ۱۰. مهاجرت‌های در مقیاس گسترده غیر داوطلبانه و اجباری

۲- سناریوی بلندمدت (تا ۱۰ سال آینده) شامل ۱۰ ریسک:

۱. نبود موفقیت در کاهش اثرات تغییرات اقلیمی

۲. نبود موفقیت در سازگاری با تغییرات اقلیمی

۳. بلایای طبیعی و رخدادهای شدید آب‌وهوایی

۴. نابودی تنوع زیستی و از بین رفتن اکوسیستم‌ها

۵. مهاجرت‌های در مقیاس گسترده غیر داوطلبانه و اجباری

۶. بحران‌های منابع طبیعی

۷. نابودی و فرسایش انسجام اجتماعی و قطبی‌سازی اجتماعی

۸. جرائم و ناامنی گسترده سایبری

۹. تقابل‌های ژئواکونومیک یا اقتصاد اراضی

و ۱۰. سوانح تخریب زیست‌محیطی در مقیاس گسترده

نتیجه آنکه باید درک و آشنایی خود نسبت به انواع مخاطرات (هر چیزی که آسیب ایجاد می‌کند)، ریسک‌ها (احتمال یا پتانسیل اینکه یک مخاطره آسیب ایجاد می‌کند) و تهدیدها (ریسک‌های حداکثری) که در مبحث ریاضی ذیل حوزه احتمالات قرار می‌گیرد، بیشتر کرده و در این زمینه آموزش ببینیم. همچنین آمادگی خود را افزایش دهیم. از سوی دیگر باید به سبد ریسک و به تبع آن حکمرانی جامع ریسک از سوی مردم، مسئولین (عالی، میانی و عملیاتی به‌ دلیل انواع مهارت‌های مورد نیاز) و نهادهای مرتبط توجه ویژه شود.

با مروری ساده بر انواع ریسک‌های دهگانه مطرح‌شده می‌بینیم که مخاطرات و به تبع آن ریسک‌های مترتب بر آن دارای وضعیت بغرنجی‌اند و در گزارش مجمع جهانی اقتصاد (Global Economic Forum) اینگونه بیان شده که کاهش اثرات ریسک به‌راحتی ممکن نیست! پس باید کمربندها را ببندیم چون این مسئله شوخی‌بردار نیست! در غیر این صورت احتمال غرق‌شدن در انواع ریسک‌ها متصور خواهد بود. شاید یکی از دلایل اینکه توجه زیادی به مدیریت ریسک معطوف نشده به‌ دلیل مبحث ریاضی‌بودن و جنس پیش‌بینی‌کردن شرایط است که ساده هم نیست و اینکه افراد و متخصصان در این خصوص اطلاعات و بینش سهل‌انگارانه و نسبت به آن رویکردی عادی‌انگارانه و مبتنی بر روزمرگی دارند که باید تغییر کند و پایش لحظه‌به‌لحظه جای آن را بگیرد که البته با فناوری‌های نوین به‌راحتی قابل حصول است! البته بهره‌گیری از این فناوری‌ها باید نهادینه شده و به‌کارگیری تکنولوژی جدید باید به‌ گونه‌ای باشد که از نسل‌های جدید استفاده کند نه زمانی که چند نسل از یک فناوری گذشته، بعد تصمیم به استفاده از آن گرفته شود.

نتیجه مهم این است که تغییر نگرشی منجر به تغییر رفتار از مدیریت صرف مقابله یا پاسخ در شرایط اضطراری به سمت مدیریت جامع ریسک اولویت اول است! این از جمله نکات حائز اهمیتی است که باید به آن پرداخته شود و در صورت نادیده‌انگاشتن آن هزینه‌ای سنگین در این خصوص پرداخت می‌شود. آلودگی هوا، ترافیک سنگین شهری، مشکلات اجتماعی، فاصله و شکاف بین طبقات اجتماعی در اثر تبعیض‌های اقتصادی، سیاست‌زدگی، بحران‌های شهری و نمونه‌های این‌چنینی در بسیاری از کشورها شاهدی بر این مدعاست!»/ ایسنا

اجتماعی و فرهنگی