قیمت دلار مجازی،‌ ناگهان واقعی شد

به گزارش جهان صنعت نیوز،قیمت دلار در روزهای اخیر پس از چند هفته نوسان در محدوده بالای ۴۰ هزار تومان، دوباره فاز صعودی به خود گرفته است. قیمت دلار در بازار فردایی به بالای ۴۷ هزار تومانی رسیده تا شاهد رکورد جدید در بازار ارز باشیم.

این در حالی است که بانک مرکزی در هفته‌های گذشته تلاش می‌کرد جلوی صعود نرخ دلار را بگیرد. با این وجود شیوه‌هایی همچون عرضه ارز به بازار و همچنین غیرواقعی خواندن قیمت‌ها در بازار آزاد نیز نتوانست جلوی رکورد شکنی قیمت دلار را بگیرد.

با این حال دو تحول جدید قیمتی، معاملات روز چهارشنبه بازار ارز را متمایز از روزهای گذشته کرد

بانک مرکزی قیمت دلار فضای مجازی را قبول کرد؟

اولاً دلار صرافی ملی دو پله قیمتی جلو افتاد و به ۴۵ هزار تومان رسید. دلار صرافی ملی روز سه‌شنبه با نرخ‌های ۴۲ و ۴۳ هزار تومانی معامله می‌شد. اما دیروز و با دستور بانک مرکزی به ۴۵ هزار تومان رسیده است.

این در حالی است که رییس بانک مرکزی پیش از این دلار ۴۵ هزار تومانی را عددسازی مجازی خوانده بود. فرزین اعلام کرده بود که این را به رسمیت نمی‌شناسد. ثبت نرخ ۴۵ هزار تومانی دلار در تابلوی معاملات رسمی بازار نشان می‌دهد که بانک مرکزی موضع قبلی خود را تغییر داده است.

گویا بانک مرکزی نیز کوتاه آمده و پذیرفته که دلار ۴۵ هزار تومانی نمودی از واقعیت‌های اقتصادی کشور از جمله تورم است. حالا سیاستگذار پولی سعی در کاهش فاصله قیمتی دلار رسمی با دلار بازار آزاد دارد.

عبور قیمت دلار از سقف تاریخی

دومین تحول در معاملات روز چهارشنبه عبور قیمت دلار از مرز مقاومتی و مستقر شدن در کانال قیمتی ۴۷ هزار تومان بود. به این ترتیب با وجود پیشروی دلار در بازار رسمی، شکاف قیمتی ۲ هزار تومانی آن با دلار آزاد همچنان باقی مانده است.

کارشناسان می‌گویند بازار ارز به سیاست‌های رییس جدید بانک مرکزی نیز وفا نکرده و همچنان میل به صعود دارد.

هرچند دولتمردان در اظهارات همیشگی خود وعده کاهش قیمت ارز را می‌دهند، اما کارشناسان می‌گویند که خبردرمانی بانک مرکزی کارایی خود را از دست داده است. همچنین تاکید می کنند که دلار سیگنال‌های رشد خود را از نقدینگی و تورم می‌گیرد.

عراق و امارات به جهش قیمت دلار کمک کردند

کارشناسان بر این نکته تاکید دارند که آنچه در بلندمدت قیمت دلار را تعیین می‌کند نقدینگی و تورم است. اما از نگاه آنان عوامل دیگری نیز در این چند روز به کمک رشد قیمت دلار آمده‌اند.

یکی از این عوامل محدودیت‌هایی است که در مسیر ورود ارز از عراق به ایران وجود دارد. این موضوعی است که طی هفته‌های گذشته در خصوص آن بحث و گمانه‌زنی شده و بسیاری آن را دلیل رشد قیمت دلار دانسته‌اند.

از سوی دیگر، به نظر می رسد کنترل بازار درهم نیز از دست بانک مرکزی خارج شده و قیمت درهم نیز بالا رفته است. رشد این ارز خارجی نیز در نهایت منجر به رشد قیمت دلار در بازار ارز ایران شده است.

در این رابطه نیز معامله‌گران به محدودیت‌های دسترسی ایران به بازار دوبی در کنار بازار عراق در سایه سیاست‌های امریکا اشاره می‌کنند. شرایط این روزهای بازار ارز به ما می‌گوید که با وعده درمانی و سیاست‌های دستوری نمی‌توان در برابر واقعیت‌های بازار مقاومت کرد.

وعده درمانی جواب نداد

رییس جدید بانک مرکزی طی هفته‌های گذشته تلاش کرد نرخ‌های بازار آزاد را غیرواقعی بخواند. اما بازار همچنان مطابق با واقعیت‌ها حرکت می‌کند.

بانک مرکزی در این مدت و با سیاستی تحت عنوان افزایش سقف سهمیه ارزی نیز تلاش کرد کنترل خود بر بازار ارز را بالا ببرد. اما واقعیت‌ها حاکی از داغ‌تر شدن بازار اجاره کارت ملی و بهره بردن از شکاف قیمت دلار رسمی و غیررسمی بوده است.

نکته‌ای که کارشناسان به آن اشاره می‌کنند اعلام این سیاست به نام مردم و به کام گروه‌های خاص بوده است. دلیل این مساله را نیز باید در عدم موفقیت افراد برای دریافت سهمیه ارزی ۵ هزار یورویی از صرافی‌ها و شعب منتحب اعلامی از سوی بانک مرکزی جست‌وجو کنیم.

گویی بانک مرکزی این سیاست را نیز به نفع گروه‌هایی اجرایی کرده که سرمایه‌های کلانی در اختیار دارند.گروهی که از شکاف قیمت ارز رسمی و غیررسمی از محل اجاره کارت‌های ملی گروه‌های کم‌درآمد جامعه بهره‌های بسیار برده‌اند.

بنابراین وعده درمانی بانک مرکزی کمکی به عقب‌نشینی قیمت‌ها در بازار ارز نکرده است. سیاست نمایشی افزایش سهمیه ارزی نیز کمکی به تامین نیازهای ارزی متقاضیان نکرده است.

با توجه به سرعت رشد نقدینگی و تورم نیز انتظار می‌رود دلار به روند رو به رشد خود ادامه دهد و سیاست‌های دستوری نمی‌تواند ترمز رشد دلار را بکشد.

آدم ها عوض می شوند اما طرز تفکر نه

علی سعدوندی، اقتصاددان در گفت‌‌وگو با «جهان‌صنعت» در خصوص وضعیت بازار ارز و چشم‌انداز قیمت دلار گفت: در اقتصادی که بسیاری از سیاست‌ها بارها آزموده شده و با وجود شکست‌های پی‌در‌پی کماکان بر همان مسیرهای گذشته حرکت می‌کنیم نمی‌توانیم انتظار نتایج متفاوتی را در بازار ارز داشته باشیم. افراد تغییر می‌کنند اما شیوه تفکر آنها همان طرز فکرهای سنتی گذشته است که کمکی به بهبود چشم‌انداز اقتصادی کشور نمی‌کند.

به گفته وی، تکرار رویه‌های گذشته در حوزه سیاستگذاری و حرکت در مسیرهای شکست‌خورده قبلی، اعتبار بانک مرکزی را نیز خدشه‌دار کرده و آبروی روسای فعلی و حتی پیشین نهاد پولی کشور نیز به خطر افتاده است.

ایران از معدود کشورهای جهان است که سیاست ارز چندنرخی در آن در حال اجراست. این سیاست در بسیاری از کشورها اجرا و با شکست مواجه شده است. سیاستگذاران نه از ناکامی سایر اقتصادهای جهان درس می‌گیرند و نه از نتایج مخرب اجرای آن در اقتصاد کشورمان. و همچنان نیز بر اجرای این سیاست ارزی اصرار می‌ورزند.

دو عاملی که بازار ارز را در وضعیت نگران کننده قرار داد

سعدوندی اظهار کرد: بازار ارز از زمانی در یک وضعیت نگران‌کننده قرار گرفت که در معرض چند حرکت تخریبی از سوی سیاستگذاران قرار گرفت.

اولین آنها تخریب شبکه دلالان بازار ارز بود که تحت عنوان مبارزه با معادلات فردایی صورت گرفت.

تثبیت نرخ ارز نیمایی نیز دومین حرکت تخریبی سیاستگذار طی چند وقت اخیر بوده است. بانک مرکزی با تثبیت نرخ ارز نیمایی و با اسم رمز واردات کالای اساسی و مواد اولیه کارخانجات، سعی در تضعیف صادرکننده و حمایت از واردکننده داشته است. این در حالی است که در بازار نیمایی هر نوع وارداتی انجام شده و تنها محدود به کالاهای اساسی و ماشین‌آلات نبوده است.

به باور این اقتصاددان، تثبیت نرخ دلار نیمایی سیاست نابخردانه‌ای است که فشارها برای دریافت ارز نیمایی را افزایش داده است. در شرایط فعلی واردکنندگان می‌دانند که اگر به هر نحوی منابع ارزی را از بازار نیمایی کسب کنند و در بازار آزاد به فروش برسانند، می‌توانند به افزایش ثروت از این محل دست بزنند و سودهای کلانی به دست آورند.

 ناگفته نماند که بسیاری از آنهایی که در پی دسترسی به این رانت ارزی هستند، در نهایت کشور را ترک می‌کنند. بنابراین منابعی که با عنوان ارز نیمایی به عده‌ای خاص تعلق می‌گیرد در حقیقت سوبسیدی است برای خروج سرمایه از کشور.

وی ادامه داد: نکته قابل ذکر این است که به دلیل کنترل‌هایی که روی بازار ارز دولتی وجود دارد، ارزهای قیمت‌گذاری‌شده از سوی دولت در نهایت به ریال تبدیل می‌شود. مقصد دوباره این ریال‌ها نیز بازار آزاد و افزایش فشار تقاضا برای خرید دلار است.

نرخ بهره منفی عاملی برای افزایش قیمت دلار

سعدوندی افزود: در کنار سیاست‌های نادرستی که یکی پس از دیگری در بازار ارز اجرا می‌شود، شاهد سیاست بودجه‌ای شدیدا انبساطی دولتمردان هستیم که از سال ۱۴۰۰ در پیش گرفته شده و به کلیت اقتصاد آسیب زده است.

منفی شدن شدید نرخ بهره واقعی در سایه تورم نیز چالش دیگری است که اقتصاد با آن دست به گریبان شده و پیامدهای آن را در حرکت سرمایه‌ها به سمت بازار ارز و تبدیل دارایی‌های ریالی به دارایی‌های ارزی مشاهده می‌کنیم. نکته تاسف‌بار آنکه مقامات مسوول و تصمیم‌گیران واقعیت‌ها را نادیده گرفته و در خواب خرگوشی فرو رفته‌اند.

این اقتصاددان خاطرنشان کرد: در اقتصاد ایران همواره تصور بر این بوده که دونرخی بودن قیمت ارز می‌تواند دست‌انداز رشد قیمت دلار در بازار آزاد شود. اما تجربه نشان داده که وجود نرخ‌های چندگانه ارزی در بازار همواره سکوی پرتاب رشد قیمت دلار بازار آزاد بوده است.

فراموش نکنیم که در ادبیات بانکداری مرکزی در جهان در خصوص اعتبار بانک مرکزی گزاره‌های بسیاری مطرح شده است. پژوهش‌های متعددی نیز به خصوص شیوه ارتباط ریاست بانک مرکزی با مردم انجام شده. اما زمانی که رییس بانک مرکزی از صداقت فاصله می‌گیرد و واقعیت‌ها در خصوص شیوه سیاستگذاری‌اش را از جامعه پنهان می‌کند، اینجاست که دیگر نمی‌توانیم امیدی به حل چالش‌های موجود و عبور از آنها داشته باشیم.

اقتصاد کلانپیشنهاد ویژهویژه اقتصاد کلان