عوارض طرح کنترل آلودگی هوا
جهان صنعت نیوز:: طرح کنترل آلودگی هوا، مدتی است در تهران جایگزین طرح ۱۴ ساله« طرح ترافیک » و «طرح زود یا فرد» شده است. طرحی که بعد از ۱۴ سال اجرا ، در هنگام بایگانی شدنش، از نقایص و کاستی‌های آن رونمایی شد و اکثریت قریب به اتفاق مدیران و کارشناسانی که پیش از این «طرح زوج یا فرد» را بی‌نقص می‌دانستند، شروع به بدگویی از آن کردند و بر لزوم جایگزینی آن با طرحی جدید اتفاق نظر پیدا کردند، آن هم بعد از ۱۴ سال!
حال سوالی که در وهله اول به نظر می رسد این است که آیا طرح جدید «کنترل آلودگی هوا» به آن شکلی که متولیانش می‌گویند بی‌نقص است یا این که بعد از یک دهه اجرا باز هم نقایص و عوارض شدید آن نمایان خواهد شد.
واکشن شهروندان چیست؟
قدر مسلم این که شهروندان درمقابل هر طرح اجرایی واکنش‌هایی ازخود بروز می‌دهند که درمطالعات اولیه برای عملیاتی کردن طرح‌ها باید بدان توجه داشت. نکته‌ای که باید به آن اشاره کرد این است که عموما مضرات و تنگناهای اجرای طرح‌هایی از این دست متوجه شهروندانی می‌شود که وضعیت مالی مناسبی ندارند. طیف متمکن درهر صورت می‌توانند با تکیه به امکانات مالی خود این طرح‌ها را دور زده و در نهایت رفاه و امکانات همیشگی را برای خود دست و پا کنند.
همان‌طور که در خصوص طرح ترافیک یا زوج و فرد مسئولین شهری (اگرچه خیلی دیر) به این نتیجه رسیدند نه‌تنها نقشی در کاهش آلودگی هوا و ترافیک نداشته، بلکه مردم را به‌سوی خرید ماشینی با پلاک جدید ترغیب کرده است. البته مردمی که می‌توانند در آن واحد دو وسیله نقلیه درخانه داشته باشند، طیف گسترده‌ای را تشکیل نمی دهند.
با توجه به همین نقص قبلی، سوالی که وجود دارد این است که آیا این بار هم قشر مرفه با خرید چند اتومبیل و در اختیار گرفتن چندین پلاک به راحتی نمی‌توانند محدودیت اعمال شده ۲۰ روزه را دور زده و در تمام طول سال به تردد آزادانه در محدوده‌های موجود اقدام کنند؟
نکته دیگری که در این جا قابل ذکر است تبعات مالی ایجاد شده برای مردمی است که در شرایط فعلی هم برای رتق و فتق امور زندگی خود مشکلات متعددی دارند. کمی تامل در زوایای مختلف طرح یاد شده نشان می‌دهد که این طرح در ذات خود درآمدزایی و افزایش عایدی‌های شهرداری را در دستور کار خود قرار داده است و کاهش آلودگی هوا و نظایر آن اهداف ثانویه است.
تبعات مالی طرح چیست؟
تبعات مالی ایجاد شده در پی اجرای این طرح به همین محدود نمی شود. اگر تصور کنیم که تردد در محدوده‌های تعیین شده برای خیلی از تهرانی‌ها بخشی از زندگی و معاش آن‌ها محسوب می شود، باید دانست که این طرح چه مقدار به مشکلات معیشتی مردم اضافه کرده است.
آیا درخصوص امکانات حمل ونقل برای کسانی که در طرح‌های یاد شده کار می کنند و نیازمند دسترسی به محیط های آموزشی و اداری داخل طرح هستند تسهیلاتی در نظر گرفته شده است؟
از آن جا که بسیاری از مراکز آموزشی مانند مدارس و دانشگاه‌ها در این محدوده قرار دارد، همین امسال بهای سرویس مدارس برای تردد دانش آموزان تقریبا دو برابر شده است. آیا در این طرح تسهیلاتی برای سرویس‌های مدارس و سایر سیستم های حمل و نقل مشابه در نظر گرفته شده است؟
افزایش یک باره بهای خدمات تاکسی‌های اینترنتی درمحدوده حلقه دوم طرح ترافیکی از دیگر تبعات مالی این طرح خواهد بود که در این مورد هم به طور مستقیم مردم و شهروندان عادی که رقم‌هایی از این دست در پروسه زندگی‌شان تاثیرگذار است، آسیب خواهند دید.
ایجاد دگرگونی‌های اجتماعی
یکی دیگر از تبعات طرح‌هایی از این دست ایجاد دگرگونی در ساختارهای اجتماعی و جابه‌جایی در ترکیب‌های جمعتی است. بسیاری از کارمندانی که محل کارشان در محدوده طرح اصلی قرار دارد، در سال‌های گذشته اقدام به اجاره خانه در حلقه دوم طرح ترافیک می‌کردند تا به آسانی به محل کار خود دسترسی داشته باشند. با اجرای طرح جدید این طیف از مردم مجبور هستند یک بار دیگر به خارج از حلقه ترافیکی دوم مهاجرت کنند.
همین‌طور شرکت‌هایی که دفاترشان در حلقه دوم طرح ترافیکی قرار داشت ترجیح می‌دهند با خروج از این محدوده به مناطق پیرامونی بروند. این مساله به خودی خود باعث شکل‌گیری گره‌های کور ترافیکی در محدوده‌های پیرامونی شده است. افزایش سرسام آور ترافیک بزرگراه‌های همت و نیایش نمود بارز آن است.
از آن‌جایی که شریان‌های اصلی عبوری شرق به غرب تهران به چند بزرگراه محدود شده است، در سال‌های گذشته، با اجرای گسترده‌تر طرح ترافیک و زوج و فرد عملا بزرگراه‌های همت و چمران از دسترس مردم عادی خارج شده و شبکه‌ای از ترافیک سنگین در محدوده‌های پیرامونی شکل گرفته است که با طرح جدید این مساله تشدید خواهد شد.
سوال دیگر این است در یک ماهی که از اجرای طرح جدید می‌گذرد مطالعات میدانی دقیق و علمی در خصوص نتایج و دستاوردهای طرح جدید صورت گرفته است یا قرار است این طرح نیز به مدد سیستم آزمون خطای همیشگی در یک برهه زمانی شکست خورده علام شده و به دنبال جایگزینی برای آن باشیم؟
آیا از لحاظ حقوقی و قوانین مدنی و شهروندی کاهش ۴۰ درصدی حق تردد شهروندان در مناطقی از شهر توجیه‌پذیر است. آیا با کاهش‌هایی از این دست، در مبانی و الگوهای دریافت هزینه هایی مانند عوارض خودرو و امثال آن نیز بازنگری می‌شود؟ مگر نه این است که اگر حقی محدود می‌شود لازم است به جنبه‌های مخلتف، حقوقی، مالی، اجتماعی و اخلاقی آن نیز توجه لازم صورت گیرد؟
نابه‌سامانی‌های همیشگی؟
نکته دیگری که متاسفانه باید بدان اشاره کرد نابه‌سامانی‌های همیشگی در مدیریت، کنترل، هماهنگی و اطلاع‌رسانی‌های مربوطه است. در ماه‌های پایانی منتهی به اتمام طرح ترافیک نمونه بارز این نابسامانی از سوی شهروندان قابل مشاهده بود. در این دوره مباحث پایان ناپذیر بین شهرداری و پلیس که موجبات سردرگمی شهروندان را فراهم کرده بود. شهروندانی که به محدوده «زوج یا فرد » وارد شده بودند، در یک دوره‌ای بدون دریافت پیامی یا بدون این که در صورت حساب خلافی آن ها درج شده باشد، هنگام فروش خودرو و تسویه عوارض با مبالغ قابل ملاحظه ای به عنوان عوارض ورود به طرح زوج یا فرد مواجه می‌شدند که اصلا انتظارش را نداشتند.
اگر برای شهروندانی که در یک شهر زندگی می‌کنند حقی به عنوان «حقوق شهروندی» قائل هستیم ، لازم است که در اجرای طرح‌هایی از این دست دقت کافی در مبانی نظری و عملی آن صورت گیرد و خلاءهای قانونی و نداشتن اطلاعات و دانش کافی از سوی شهروندان را محملی برای ایجاد مجاری درآمدی و دریافت‌های بیشتر در شرایطی که اوضاع بر وفق مراد نیست، قرار ندهیم.
علی محمد نجاتی
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهیادداشتلینک کوتاه :