بازی با نفت

به گزارش جهان صنعت نیوز،  روز گذشته رئیس کل گمرک، آمار تجارت خارجی ایران در ۹ ماهه ابتدایی امسال را اعلام کرد. آنگونه که رضوانی فر بیان کرده‌، مازاد تجارت خارجی کشور در این بازه زمانی بالغ بر ۱۵.۵ میلیارد دلار بوده‌است؛ به بیان دیگر، در ۹ ماهه امسال میزان صادرات ۱۵.۵ میلیارد دلار از واردات بیش‌تر بوده است.

اما آیا باید از اعلام این رقم خوشحال بود؟

برای پاسخ ابتدا باید یک مفهوم اقتصادی را مرور کنیم. در ادبیات اقتصاد بین الملل، تراز تجاری عبارت است از میزان صادرات منهای واردات. پیش از این گمرک آمار مربوط به تراز تجاری را بدون در نظر گرفتن صادرات نفتی ارائه می‌کرد. در حقیقت آنچه با توجه به ماهیت نفت، آنچه که بیانگر کیفیت تجارت خارجی است صادرات غیرنفتی است.

اما آیا با این تعریف، تراز تجاری ایران در ۹ ماه ابتدایی امسال به ۱۵.۵ میلیارد دلار رسیده است؟

پاسخ منفی است؛ چرا که منظور رئیس کل گمرک، کل صادرات نفتی و غیرنفتی بوده و اگر تراز تجاری را به روال سابق در نظر بگیریم، در ۹ ماهه ابتدایی امسال، تراز تجاری کشور با کسری ۱۲ میلیارد دلاری همراه بوده است.
این در حالی است که سال گذشته کسری تراز تجاری در ۹ ماهه ابتدایی سال حدود ۶.۴ میلیارد دلار بود. به بیان دیگر، کسری تراز تجاری ۹ ماهه ابتدایی امسال نسبت به سال گذشته حدود ۲ برابر شده است.

این نحوه ارائه آمار تجارت خارجی واکنش عبدالناصر همتی، رئیس کل اسبق بانک مرکزی را نیز در پی داشت؛ همتی در توییتر نوشت:: ” با رسیدن تراز تجاری ۹ ماهه کشور به منفی ۱۲ میلیارد دلار، گمرک کشور با نوآوری و برای اولین بار، ارزش صادرات ۹ ماهه نفت را نیز به آن اضافه کرد و در نتیجه تراز تجاری را مثبت اعلام کرد.”

هر چند منفی با مثبت بودن تراز تجاری به تنهایی نشان از بد یا خوب بودن شرایط تجارت خارجی نیست اما به نظر می‌رسد دولت با تقلب نفتی سعی در مثبت کردن اعداد تجارت خارجی بوده است.