تبر دولت بر تولید چوب

به گزارش جهان صنعت نیوز،  تولید ام دی اف در کشور در شرایط بحرانی قرار گرفته است. در حالی که ظرفیت تولید ام دی اف در کشور حدود ۴ میلیون متر مکعب است که با توجه به شرایط رکودی حاکم بر اقتصاد ایران، میزان تقاضا به سطح یک میلیون مترمکعب کاهش پیدا کرده است. در این شرایط که بازار ام دی اف با مازاد تولید قابل توجهی همراه است، در یک سیاست عجیب از یکسو واردات با تعرفه و ارزهای حمایتی در حال انجام است و از سوی دیگر، صادرات حتی با وجود رای دیوان عدالت اداری همچنان ممنوع است.

مازاد تولید قابل توجه ام دی اف

ارزیابی شرایط فعلی بازارِ انواع تخته فیبر فشرده چوبی حاکی از آن است که وضعیت تقاضا با عنایت به اجرای سیاست‌های ضد‌تورمی دولت و همچنین عدم اجرای تعهدات اعلامی ساخت ۴ میلیون مسکن ظرف ۴ سال در کشور میزان ساخت و ساز به شدت کاهش یافته و در مقابل هزینه‌های مربوطه نیز افزایش داشته است.

علاوه بر این به دلیل کاهش شدید قدرت خرید مردم، میزان تقاضا برای تخته فیبر فشرده در کشور که در حد ۵/ ۲ میلیون مترمکعب در سال ۱۳۹۷ بوده است در سال جاری (۱۴۰۲) نهایتا به حدود یک میلیون مترمکعب کاهش یافته است.

نکته قابل توجه آنکه اهم تقاضای موجود هم صرفا متمرکز در موارد بازسازی مسکن‌های قبلی و نیز در رابطه با تقاضای اندک ایجاد شده برای رفع نیاز مربوط به تشکیل خانوارهای جدید در کشور است. از طرفی این کاهش تقاضا نیز صرفا مربوط به بازار تخته فیبر فشرده چوبی نمی‌شود و در دیگر بخش‌های مرتبط با صنعت ساخت و ساز شهری نیز کاملا مشهود و هویداست.

بررسی طرف دیگر بازار یعنی بخش عرضه بیانگر آن است که طی یک دهه گذشته حدود ۳ میلیون مترمکعب ظرفیت کارخانجات جدید برای تولید تخته فیبر فشرده چوبی در کشور به بهره‌برداری رسیده که با احتساب ۵۰۰ هزار مترمکعب ظرفیت قبلی، امروز ظرفیت موجود برای تولید تخته فیبر فشرده چوبی در کشور ۵/ ۳ میلیون مترمکعب است که به نظر می‌رسد این ظرفیت با راه‌اندازی واحدهای جدید از ۴ میلیون مترمکعب نیز فراتر رود.

طنز تلخ: واردات ام دی اف با تعرفه و ارز حمایتی

با وجود تولید ۵/ ۳ میلیون مترمکعب تخته فیبر فشرده که بیشتر پاسخگوی نیاز کشور است و البته کاهش شدید تقاضا، طی سال‌های اخیر به صورت مستمر، واردات نیز در این حوزه انجام شده است. این در حالی است که بازار با کمبود محسوس تقاضا مواجه بوده و مشخص نیست دلیل واردات انبوه این کالا چیست.

طبق آمار منتشر‌شده از سوی گمرکات کشور، سالانه حدود یک میلیون مترمکعب انواع تخته فیبر فشرده چوبی به کشور وارد می‌شود. واردات این کالا علاوه بر اینکه به‌طور مستمر در چند سال اخیر انجام شده، با استفاده از تعرفه حمایتی نیز بوده است که موجب شده بازار داخل تحت تاثیر این حجم از تخته فیبر فشرده وارداتی قرار گیرد. با توجه به وضعیت واردات فعلی، پیش‌بینی می‌شود واردات این کالا تا پایان سال جاری نیز به همین حدود یک میلیون مترمکعب برسد.

بررسی وضعیت نرخ تعرفه واردات انواع تخته فیبر فشرده خام و انواع تخته فیبر فشرده روکش‌شده به کشور نشان می‌دهد که تا پایان سال ۱۳۹۱ نرخ تعرفه سود بازرگانی به علاوه حقوق گمرکی واردات این کالاها به ترتیب ۲۰ درصد و ۳۰ درصد بوده است، اما از ابتدای سال ۱۳۹۲ دولت نسبت به کاهش تعرفه واردات برای تخته فیبر فشرده خام از ۲۰ درصد به ۱۰ درصد اقدام کرد، یعنی سود بازرگانی واردات این کالا را از ۱۶ درصد به ۶ درصد کاهش داد و حقوق ورودی آن ۴ درصد باقی ماند. نرخ تعرفه تخته فیبر فشرده روکش‌شده هم از ۳۰ درصد به ۲۰ درصد کاهش یافت.

همچنین از ابتدای سال ۱۴۰۱ و طی ابلاغ معاون اول رییس‌جمهوری تعرفه تخته فیبر فشرده خام از ۱۰ درصد هم کمتر شد و نسبت به دوره قبلی مجددا کاهش یافت، به گونه‌ای که به عدد ۵ درصد رسید، یعنی سود بازرگانی واردات این کالا از ۶ درصد در سال ۱۴۰۰ به یک درصد در سال ۱۴۰۱ کاهش یافتف البته حقوق ورودی کماکان ۴ درصد باقی ماند.

به این ترتیب به نظر می‌رسد کاهش مستمر تعرفه واردات از سال ۱۳۹۲ تا سال ۱۴۰۱ صرفا برای ایجاد انگیزه برای وارد‌کنندگان جهت گسترش واردات بی‌رویه انواع محصولات تخته فیبر فشرده چوبی آن هم با بهره‌گیری از ارزهای حمایتی بوده است.

این وضعیت در حالی است که طی سال‌های اخیر شعار منتخب سال مبتنی بر حمایت از تولید بوده و حتی امسال به صورت ویژه بر رشد تولید تاکید شده است، با این حال رفتار دولت در زمینه توسعه واردات محصول مذکور نه‌تنها می‌تواند منجر به کاهش تولید داخل شود، بلکه بعضا توقف کامل برخی از کارخانجات تولیدی تخته فیبر فشرده چوبی که ظرف ۱۰ سال گذشته به بهره‌برداری رسیده‌اند را نیز به دنبال خواهد داشت. این مساله حتی وضعیت اشتغالزایی مرتبط در حوزه صنایع مذکور را به خطر انداخته است.

واردات ممنوع!

نکته قابل توجه آنکه با وجود تولید مکفی تخته فیبر فشرده چوبی متاسفانه از سال ۱۳۹۷ تا به امروز براساس بخشنامه ۹۷/ ۲۰۴/ ۷۳۵۵۱۵ دفتر مقررات و صادرات و واردات وزارت صمت صادرات این کالا ممنوع بوده و صرفا برای دوره خاصی و در حد محدود، قابلیت صادرات انواع خام این کالا برقرار شد.

با توجه به اینکه دلیل و توجیه خاصی برای ممنوعیت صادرات این محصول وجود دارد اخیرا پس از شکایت شاکی خصوصی در رابطه با مصوبه ممنوعیت بدون تعیین محدوده زمانی برای صادرات ام‌دی‌اف خام به دیوان عدالت اداری، نهایتا با اعلام رای هیات عمومی این دیوان مصوبه مذکور ابطال شد. طبق رای دیوان عدالت اداری لغو مصوبه ممنوعیت صادرات ام‌دی‌اف خام در تاریخ ۳۰ مرداد سال جاری اعلام و حتی ابلاغ رسمی نیز شد، اما با این وجود این ابلاغیه هنوز در گمرکات کشور اجرایی نشده و موضوع صادرات تخته فیبر فشرده چوبی همچنان مانند گذشته ممنوع است.

تداوم ممنوعیت صادرات این محصول در حالی است که دیوان عدالت اداری رای به ابطال مصوبه ممنوعیت داده، اما مشخص نیست چرا با وجود گذشت بیش از ۴ ماه از این ابلاغیه هنوز به مرحله اجرا نرسیده است.

کارشناسان معتقدند که این ممنوعیت و محدودیت چند ساله ایجاد‌شده برای صادرات انواع تخته فیبر فشرده چوبی موجب شده بازارهای صادراتی که سال‌ها برای حضور در آنها تلاش شده بود از دست بروند و علاوه بر آن موجب تحمیل چند‌باره هزینه‌های بازاریابی و معرفی محصولات ایرانی به بازارهای سایر کشورهای دنیا را به تولیدکنندگان این کالا کرده است.

چاره چیست؟

با توجه به موارد مذکور کارشناسان تاکید دارند که به منظور حفظ سرمایه‌گذاری‌های کلان انجام‌شده در زمینه صنایع تولید تخته فیبر و اوراق فشرده چوبی در کشور، ضرورت دارد ۴ نکته به صورت ویژه مورد توجه دولتمردان قرار گیرد و با بررسی‌های کارشناسی به مرحله اجرا برسد.

مورد نخست اعمال ممنوعیت کامل واردات یا حداقل افزایش نرخ تعرفه واردات از مقدار فعلی به حدود ۵۰ درصد برای محصولات ام‌دی‌اف خام وارداتی است. لازم است دولت زمینه واردات چوب با پوست و بدون محدودیت را برای کارخانجات تولیدکننده تخته فیبر و اوراق فشرده چوبی داخلی فراهم کند و این سیاست برای تجار و با شرایط قرنطینه‌ای قابل اجرا، سریعا برقرار شود.

مساله بعدی، لزوم برقراری زمینه توسعه و گسترش صادرات محصولات تخته فیبر و اوراق فشرده چوبی به کشورهای منطقه بدون محدودیت و البته با اعمال جایزه و پاداش صادراتی است تا با این انگیزه بتوان جبران بخشی از اثرات اعمال محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های گذشته را جبران کرد.

نکته سوم لزوم اعمال کنترل‌های ویژه و دقیق‌تر در گمرکات کشور توسط موسسه استاندارد از محصولات وارداتی است، به‌گونه‌ای که بازبینی کیفی محموله‌های وارداتی به درستی انجام شود و از ورود محصولات ضایعاتی خارجی به عنوان محصول درجه یک به کشور توسط واردکنندگان جلوگیری شود.

لازم است نسبت به تامین و توسعه پایدار مواد اولیه و کاشت درختان زود‌بازده برنامه‌ریزی شود و در ادامه امکان استفاده از زمین‌های مناسب برای کاشت نهال و انجام زراعت چوب توسط صنایع سلولزی کشور و همچنین کشاورزان و عموم مردم برقرار شود.

اخبار برگزیدهصنعت و معدنویدئو