علت جوانه نزدن بذر چیست؟ ۱۰ دلیل که باید بدانید

به گزارش کارشناسان واحد کشاورزی رونستو با توجه به هزینه‌های زیادی که کشاورزان قبل از کشت بذر متقبل می‌شوند، اعم از خرید بذر، اجاره زمین، شخم و عملیات خاک ورزی، هزینه کارگر و… حق دارند که نگران سبز نشدن بذر یا عدم جوانه زنی باشند. در حالت کلی جوانه زدن بذر فرایندی است که طی آن بذر به گیاهی زنده تبدیل می شود. این فرآیند شامل مراحلی است که در نهایت منجر به رشد و نمو گیاه می‌شود. عوامل زیادی میتوانند بر جوانه نزدن بذر موثر باشند که در این مقاله به ۱۰ علت جوانه نزدن بذر میپردازیم.

علت جوانه نزدن بذر چیست؟

۱. کیفیت بذر :

مرحله تهیه کردن بذر از این جهت اهمیت دارد که گاهی بذرهای موجود در بازار به دلیل نگهداری در شرایط نامناسب محیطی، گذشت مدت زمان طولانی در انبارها یا فروشگاه‌ها، عدم بذر گیری استاندارد از گیاه و … فاقد قدرت جوانه‌زنی مطلوب هستند و در نتیجه بعد از کاشت یا جوانه نمی‌زنند و یا تعداد جوانه‌ها کاهش می‌یابند. با توجه به این مسئله الزام تهیه بذر از فروشگاه‌های معتبر و همچنین خرید بذرهای با قوه نامیه بالا و بسته بندی شده بیشتر مشخص می‌شود. بذرها ممکن است وارداتی باشند و یا در داخل کشور تولید شوند که در هر صورت کیفیت در آن‌ها یک اولویت محسوب می‌شود.

۲. شرایط نگهداری از بذرها:

نگهداری بذرها به روش مناسب برای حفظ قدرت جوانه زنی آنها بسیار مهم است. برای جلوگیری از پوسیدگی، بذرها باید دور از مناطق مرطوب نگهداری شوند. زیرا در صورت رطوبت باعث عدم جوانه زنی بذر می شود. همچنین بهتر است که بذرها را در مناطق گرم نگهداری نکنید تا خشک نشوند. بذرها را در یک ظرف دربسته در جای خنک و تاریک نگهداری کنید.

۳. خواب بذر :

یک علت جوانه نزدن بذر خواب بذر است که موجب می شود بذرها در شرایط محیطی بهینه جوانه نزنند. به عنوان مثال، برخی از بذرهای گیاهان که در بهار بهترین رشد را دارند، باید قبل از کاشت یک دوره سرما را پشت سر بگذارند تا مشکل عدم جوانه زنی بذر حل شود. بذرها در صورتی از حالت خواب خود خارج می شوند که عوامل خواب آنها به صورت فیزیکی یا شیمیایی شکسته شود. بذرها اغلب ممکن است دارای یک پوشش ضخیم باشند که خواب فیزیکی را تشکیل می دهد. به همین دلیل توصیه می شود سطح برخی از انواع بذر را از قبل خیس کنید یا خراش دهید. بسیاری از بذرها دارای خواب شیمیایی داخلی هستند که از جوانه زنی جلوگیری می کند. برای رفع عدم جوانه زنی این بذرها، نگهداری آنها در یخچال برای مدت زمان مشخصی به آنها اجازه می دهد تا سطح اکسیژن و انرژی لازم برای جوانه زدن را به دست آورند.

۴. محیط کاشت بدون اکسیژن :

بذرها برای جوان ‌زنی به اکسیژن نیاز دارند. محیط‌های بسته (ظروف بسته)، خاک‌های سنگین و نفوذناپذیر و آبیاری بیش از اندازه که سبب باتلاقی شدن محیط کشت می‌شوند سبب عدم رسانایی اکسیژن به بذر و در نتیجه عدم جوانه‌زنی خواهد شد. به همین دلیل استفاده از بستر کاشت سبک برای کاشت بذر توصیه می‌شود. فشردن زیاد خاک و ترکیباتی مانند کوکوپیت و سپس کاشت بذر در آن در واقع باعث عدم رسیدن اکسیژن به بذر می‌شوند و به همین دلیل نرخ پایین جوانه‌زنی را در این مواقع داریم. در بذر هایی مانند بذر گوجه فرنگی هیبرید اکسیژن یکی از مهم ترین عوامل برای جوانه نزدن این بذر میباشد پس برای کاشت این بذر به خاک بستر و محیط آن بررسی های لازم را انجام دهید.

۵. آلودگی قارچ :

بیماری‌های قارچی شاید برایتان شناخته شده باشند اما زمانی که بذرها را می‌کارید کمتر به این مشکل فکر خواهید کرد. چرا که هنوز گیاهی نمایان نیست. مخصوصا در بذرهای ریز آلودگی‌های قارچی که سبب عدم جوانه‌زنی یا مرگ گیاهچه در دوران اولیه رشد می‌شوند چندان محسوس نیست. بدین ترتیب معمولا شما تنها زمانی که جوانه رویت نمی‌شود و زمان زیادی از کاشت بذر گذشته ناامیدانه از ادامه مسیر پشیمان می‌شوید بدون آنکه دلیل اصلی عدم جوانه‌زنی بذر را بدانید. در این مواقع درصد بالایی از بذرها تخریب خواهند شد. لذا استفاده از محیط عاری از بیماری، بستر کشت مرغوب و ضدعفونی بذر اهمیت بسزایی دارد. آلودگی‌های قارچی حتی در محیط‌های ایزوله شده نیز ممکن است رسوخ کند و به نحوی شبیه به خلق الساعه شیوع پیدا می‌کند.

۶. دما:

یکی از مهمترین عوامل محیطی تاثیرگذار بر جوانه زنی است. هر گونه گیاهی دارای شرایط مطلوبی برای جوانه زنی است. دمای مطلوب برای جوانه زنی بیشتر گیاهان بین ۲۰ تا ۳۰ درجه سانتیگراد است. البته این دما بسته به نوع بذر متفاوت است برای مثال در شرایط رطوبت کافی برای جوانه زدن بذر ذرت مکزیکی در حرارت ۲۱ درجه سانتی گراد در مدت ۵ تا ۶ روز جوانه زنی صورت میگیرد ولی در حرارت ۱۵ تا ۱۸ درجه سانتی گراد در مدت ۸ تا ۱۰ روز صورت میگیرد.

۷. عمق کاشت :

همانطور که اشاره شد یک علت جوانه نزدن بذر، تیمار قبل از کاشت است. برخی از بذرها نیاز به خیساندن قبل دارند، یا برای شکستن خواب باید خراشیده شوند، برخی دیگر را می توان مستقیم کاشت. بسیار مهم است که بذرها در عمق مناسب کاشته شوند. بذرهای پهن و بزرگ باید عمیق تر کاشته شوند در حالی که بذرهای دیگر باید در سطح باشند زیرا به کمک نور می توانند جوانه بزنند.کاشت متراکم نیز می تواند یکی دیگر از دلایل عدم جوانه زنی بذر باشد. تراکم بیش از حد می تواند مشکلات تغذیه ای مختلفی ایجاد کند. مطمئن شوید که بذرهای کاشته شده پس از رشد با گیاهان نزدیک خود رقابت نمی کنند.

۸. دمای نامناسب :

منظور از دمای نامناسب دمای هوا نیست بلکه دمای خاکی است که بذر قرار است در آن جوانه بزند. دمای خاک یک عامل مهم در سبز شدن بذر، رشد و میوه‌دهی گیاهان است. هر بذر در یک دمای مطلوب خاص خود جوانه می‌زند. به دمایی که باعث بیشترین جوانه‌زنی در یک زمان کوتاه می‌شود دمای مطلوب گفته می‌شود. طبیعی است هر دمایی بالاتر یا پایین‌تر از این درجه حرارت می‌تواند به بذر آسیب برساند و یا باعث خواب بذر شود و سبز نشدن بذر رخ دهد. در صورتی که در دماهای بهینه یا مطلوب، جوانه زنی سریع و یکنواخت است. دمای مطلوب برای بسیاری از بذر ها در حدود ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتی گراد می‌باشد. اما بذرهایی نیز هستند که برای جوانه زنی به دماهای پایین تر و یا بالاتر نیاز دارند. بهتر است قبل از کاشت بذر از مناسب بودن دمای خاک با نوع بذر اطمینان حاصل کنید.

۹. پوسیدن از شدت رطوبت :

اگر نهال‌هایتان جوانه زدند، اما به صورت تکه تکه، و مدت کوتاهی بعد پژمرده شده و مردند، ممکن است با مشکلی به نام «پوسیده شدن از شدت رطوبت» مواجه شده باشید. پوسیده شدن از شدت رطوبت مشکلی است که می‌تواند بیشتر نهال‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. پوسیده شدن از شدت رطوبت قبل از سبز شدن به این معنی است که نهال‌ها اصلاً بیرون نمی‌آیند و پس از سبزشدن باعث می‌شود که نهال‌ها مدتی پس از جوانه زنی فرو بریزند.این مشکلی است که اغلب هنگام کاشت زود هنگام در داخل خانه یا گلخانه دیده می‌شود. در بهار زمانی که سطح نور و دما پایین و رطوبت اغلب زیاد است، بیشترین آسیب را به همراه دارد. بدان دلیل که دانه‌ها در آن زمان کندتر رشد می‌کنند. با این حال، ممکن است در هر زمانی از سال رخ دهد.پوسیده شدن از شدت رطوبت هم از دلایل جوانه نزدن بذر است که توسط تعدادی از قارچ‌های مختلف خاک و موجودات قارچ مانند ایجاد می‌شود. این قارچ‌ها عبارت‌اند از Pythium، Phytophthora، Rhizoctonia و Fusarium. این قارچ‌ها بلافاصله پس از جوانه زدن به نهال‌ها حمله می‌کنند و باعث فروپاشی و پوسیدگی آنها می‌شوند. ممکن است در اطراف نهال‌های آسیب‌دیده یک کپک سفید ببینید که نشان دهنده این است که مشکل همین است.

۱۰. آبیاری بیش از حد :

بذرها برای جوانه زنی به خاک مرطوب نیاز دارند. خیس کردن خاک با آبیاری بیش از حد باعث کاهش اکسیژن لازم در خاک و پوسیدگی بذرها می شود. میزان آبیاری بسته به نوع بافت و زهکشی آن متغییر است. اما چیزی که برای جلوگیری از عدم جوانه زنی بذر اهمیت دارد این است که به اندازه کافی آبیاری کنید. طوریکه خاک اشباع نشده و خشک هم نباشد.توصیه می کنیم در بسترهای مرتفع برای حفظ رطوبت در حد متوسط، زهکشی را بهبود بخشید. ابیاری بذر برای هر بذری متفاوت است به عنوان مثال برای جوانه زنی بذر هندوانه ، بذر این گیاه را قبل از کاشت ۲۴ ساعت در آب میگزاریم تا خیس بخورد سپس در عمق ۳ الی ۴ سانتی متری میکاریم.

در این مقاله به بررسی ۱۰ علت جوانه نزدن بذر پرداختیم. هنگام کاشت بذر بهتر است ابتدا درباره شرایط جوانه زنی آن بذر تحقیق لازم را انجام دهید و سپس با توجه به نکاتی که گفته شد به کیفیت بذر، نوع آبیاری، تازگی بذر و.. دقت لازم را داشته باشید. شما میتوانید برای تهیه بذرها از سایت رونستو خرید خود را انجام دهید تا از کیفیت بذر ها اطمینان لازم را داشته باشید.

خواندنی