عراق هم پول گاز ایران را نمی‌دهد

به گزارش سرویس نفت و پتروشیمی جهان صنعت نیوز؛ در شرایطی که ایران با ناترازی گاز مواجه است و صنایع کشور در فصول پیک مصرف با قطعی گاز روبه‌رو می‌شوند، ایران سالانه به طور متوسط ۲۰ میلیون مترمکعب گاز به عراق صادر کرده است. براساس توافق انجام‌شده بین مقامات دو کشور در ابتدای امسال مقرر شد که میزان صادرات گاز به ۴۰ میلیون مترمکعب هم افزایش یابد. براساس گزارش سازمان توسعه تجارت ایران، صادرات گاز طبیعی ایران فقط در نیمه اول سال ۱۴۰۲ به ارزش ۲۰۴/ ۲ میلیارد دلار بوده است که نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۱ به میزان ۱۲۵ درصد افزایش نشان می‌دهد. طبق اعلام وزارت نفت، ایران در ۶ ماهه سال ۱۴۰۲ نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۱، هر تن گاز طبیعی را ۳۳۷ دلار صادر کرده که ۱۱ درصد رشد داشته است. همچنین طبق گزارش سازمان توسعه تجارت، میزان صادرات گاز طبیعی ایران به عراق در ۶ ماهه اول ۱۴۰۲ نسبت به مدت مشابه سال قبل، ۲۲۱ درصد افزایش داشته است.

ایران هم‌اکنون سه قرارداد صادرات گاز به کشورهای ترکیه، عراق و پاکستان دارد که میزان آنها ۱۰، ۲۰ و ۸ میلیارد متر‌مکعب در سال است. البته قرارداد صادرات گاز به پاکستان از سال ۲۰۱۴ تاکنون اجرایی نشده و ایران تنها به دو مقصد عراق (با نصف ظرفیت) و ترکیه گاز صادر می‌کند.

عراق یکی از مشتریان پروپا قرص ایران در بازار گاز به شمار می‌رود؛ مشتری‌ای که ایران حاضر بوده گاز صنایع خود را در فصل‌های پیک مصرف قطع کند، اما به تعهد به این کشور برای صادرات پایبند بماند. تفاهمنامه صادرات گاز ایران به عراق در سال ۱۳۸۸ امضا و دو سال بعد به قرارداد تبدیل شد. براساس این قرارداد، ایران متعهد شد که روزانه ۲۰ تا ۲۵ میلیون متر‌مکعب گاز به عراق صادر کند.

به دنبال تشدید تحریم‌های آمریکا علیه ایران، عراق بارها برای خرید گاز از ایران، ناچار شده که از آمریکایی‌ها مجوز دریافت کند. سال گذشته، جواد اوجی وزیر نفت از دریافت طلب ۶/ ۱ میلیارد دلاری صادرات گاز ایران به عراق خبر داد و این وصول‎ درآمدهای گازی را حاصل ‎دیپلماسی فعال انرژی و پس از چند ماه مذاکره، با این کشور به نام خود و دولت سیزدهم تمام کرد، این در حالی بود که عراق وابسته به گاز ایران برای تامین انرژی است و در شرایط کنونی این کشور جایگزینی جز ایران ندارد به همین دلیل هم این مجوزها تاکنون از سوی آمریکایی‌ها برای خرید گاز صادر شده است، اما درماه‌های اخیر به دلیل افزایش تنش‌ها بین ایران و آمریکا فشارها به عراق برای نظارت بیشتر بر تجارت با ایران افزایش یافته است.

تکرار مدل کره‌جنوبی 

طلب گازی ایران از عراق درست شبیه طلب نفتی ایران از کره‌جنوبی بود که بعد از گذشت ۵ سال، آن هم با میانجی‌گری قطری‌ها حل‌وفصل شد. هرچند برخی رسانه‌های خارجی اعلام کردند که این پول در حسابی در قطر و تحت نظر آمریکا برای مخارجی مثل دارو و کمک‌های بشردوستانه قرار است هزینه شود، با این حال این طلب در نهایت با توافق آمریکا پرداخت شد.

البته کره‌ای‌ها در جریان پرداخت طلب خود، بخشی از پول را به بهانه کاهش ارزش پول کشورشان ندادند که در نوع خود قابل‌توجه بود. حالا این اتفاق برای صادرات گاز ایران به عراق هم در حال تکرار است.
به دنبال افزایش تنش‌های منطقه‌ای، شاهد افزایش فشارها از جانب آمریکا با متحدان ایران هستیم. محدودیت برای تجارت عراق با ایران یکی از این موارد است. آنطور که حیان عبدالغنی وزیر نفت عراق گفته است: «عراق مبالغ مربوط به واردات گاز از ایران را به خاطر تحریم‌ها پرداخت نمی‌کند و مبلغ حاصل از این واردات به ۱۰ میلیارد یورو رسیده‌ است.»

عبدالغنی در مجمع گفت‌وگوی الرافدین که در بغداد برگزار شد، گفت: «اکسون موبیل از عراق خارج شد، زیرا پیشنهادی بهتر از پیشنهادی که در عراق به آن داده شده بود دریافت کرد. ما وارد مذاکرات عمیقی با شرکت‌های خارجی از جمله شرکت آمریکاییKBR برای سرمایه‌گذاری در بخش نفت شده‌ایم و مسیر طولانی را در مذاکرات پیموده‌ایم.»

وی تصریح کرد: «خواهان روابط همه‌جانبه با همه کشورهای جهان برای سرمایه‌گذاری در بخش نفت هستیم و فرصت‌ها برای همه کشورها اعم از آمریکا، چین یا روسیه برابر است. از مهم‌ترین موضوعاتی که دولت عراق متعهد به اجرای آن شده است، توقف مشعل‌سوزی گاز همراه است؛ قراردادهایی را برای سرمایه‌گذاری در زمینه گاز در سه میدان نفتی عراق منعقد کرده‌ایم.»

عبدالغنی همچنین گفته که کشورش روزانه بیش از ۱۶ هزار متر‌مکعب بنزین وارد می‌کرده که با دستاورد حاصل‌شده در پالایشگاه کربلا و تکمیل واحدهای معوقه در پالایشگاه‌های جنوب، واردات به پنج هزار مترمکعب کاهش خواهد یافت و این کشور پس از سال ۲۰۲۵ میلادی واردات فرآورده‌های نفتی را متوقف خواهد کرد.

به گفته وزیر نفت عراق، میزان گاز سوزانده‌شده عراق حین استخراج نفت، در سال ۲۰۲۱ معادل ۷/۱۷ میلیارد متر‌مکعب بوده و در سال ۲۰۲۲، به ۸/۱۷ میلیارد متر‌مکعب رسیده که نشان‌دهنده رشد ۳/ ۰ درصدی سوزاندن گاز مشعل در عراق است.
وزارت نفت عراق، ذخایر گاز این کشور را ۱۳۲ تریلیون فوت‌مکعب برآورد کرده تا به این ترتیب عراق پنجمین کشور دارای بیشترین ذخایر گاز در میان کشورهای عربی و دهمین کشور در سطح جهان باشد.چنین تصویری از وضعیت نفت و گاز و برنامه‌های آتی عراق نشان می‌دهد که حتی اگر صادرات گاز ایران به این کشور ادامه داشته باشد، به‌زودی با توسعه میادین نفت و گازی که در این کشور با کمک شرکت‌های بین‌المللی در جریان است، از گاز ایران بی‌نیاز خواهد شد.

یک پیام روشن از عراق

محمود خاقانی کارشناس بین‌الملل اقتصاد انرژی در این رابطه در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» می‌گوید: به نظرم این یک پیام واضح از سمت عراق به مقامات دولت ایران است که اگر قرار است روابط تجاری با کشورش ادامه پیدا کند، باید تکلیف تقابل با آمریکا روشن شود.

او افزود: طبیعتا عراق به دلیل نیاز به گاز، به واردات گاز از ایران در شرایط کنونی وابسته است، اما از طرفی هم مقامات این کشور اختیاری در اداره منابع نفت و گاز خود یا نقل و انتقال پول ندارند، در نتیجه چون اقتصاد این کشور تحت نظارت آمریکاست، هرچه تنش‌ها با آمریکا بیشتر شود، به همان نسبت محدودیت‌ها برای تجارت با ایران افزایش خواهد یافت.خاقانی با بیان اینکه طلب گازی ایران از عراق ۱۱ میلیارد دلار برآورد می‌شود، اظهار کرد: اینکه وزیر نفت عراق گفته که این طلب ۱۰ میلیارد دلار است، خودش یک نکته است و ماجرای طلب نفتی ایران ازکره‌جنوبی تداعی می‌شود که این کشور به بهانه کاهش ارزش پول کشورش بخشی از پول نفت ایران را نداد و بخشی از پول نفت ایران هم در جریان تبدیل وون کره به یورو از سوی اروپایی‌ها برداشته شد که در نهایت این پول در حساب‌های قطر ماند و تا زمانی که ایران بتواند از آن استفاده کند، این کشور هم از این پول منتفع می‌شود.

این کارشناس انرژی در پاسخ به این سوال که آیا مدلی وجود دارد که بتوان از این پول استفاده کرد، یادآور شد: ما در میادین مشترک مشکل تامین مالی داریم. مثال بارز آن میدان گازی آرش است. مقامات دولت سیزدهم می‌توانند به کویت و عربستان پیشنهاد بدهند این میدان را در یک سرمایه‌گذاری مشترک به بهره‌برداری برسانند و سهم ایران برای این همکاری را عراق از محل بدهی‌های گازی به ایران بپردازد.

او افزود: مدل‌های مختلفی می‌توان این طلب را نقد کرد و حتما نباید درخواست پول نقد کرد؛ حال آنکه به نظر می‌رسد دولت سیزدهم چنین نوآوری را ندارد یا دست‌کم اینچنین روش‌هایی را دور یا غیرعملی می‌بیند، در حالی که با ادامه شرایط تحریم‌ها راهکار بهتری که بتواند اصل پول را برگرداند، وجود ندارد.

این کارشناس انرژی با اشاره به اینکه زمانی برخی افراد در ایران پیشنهاد کردند که به جای طلب گازی از عراق نفت وارد کنیم و بفروشیم، گفت: افرادی از اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی یا اعضای اتاق مشترک ایران و عراق دنبال این بودند که به جای این ۱۱ میلیارد دلار از عراق نفت خام بگیرند یا به پالایشگاه‌ها بدهند یا در بازار جهانی بفروشند، حال آنکه نفت خام متعلق به شرکت‌هایی مثل شل و اکسون و غیره است و عراق از آن سهم دارد و به تنهایی نمی‌تواند چنین کاری بکند.خاقانی در ادامه در پاسخ به این سوال که چرا عراق به یکباره چنین تصمیمی را اعلام کرده است، گفت: به نظر من نتیجه انتخابات مجلس ما دلیل این پیام عراق برای ماست. درواقع عراقی‌ها از این منظر دارند به ما کنایه می‌زنند که با این ترکیب مجلس، تنش‌ها بین ایران و آمریکا قرار است بیشتر شود پس از ما انتظار پول گاز را نداشته باشید. در واقع آنها توپ را در زمین ایران انداخته‌اند که اگر پولتان را می‌خواهید باید بدانید که ما باید نظر آمریکا را جلب کنیم.

او افزود: مگر افرادی که به مجلس راه پیدا کرده‌اند، اکثریت کسانی نیستند که برجام را آتش زدند؟ باید توجه داشت که آمدن ترامپ هم هر لحظه نزدیک‌تر می‌شود. مجلس جدید و دولت باید بالاخره اعلام کند که قرار است چه تصمیمی بگیرد، زیرا با ادامه این وضع اقتصادی نمی‌شود کشور را اداره کرد. البته نباید از نظر دور داشت که منافع گروهی از افراد در ادامه تحریم‌هاست و شرایط کنونی هم به نفع دورزنندگان تحریم‌هاست، اما ادامه این شرایط برای عراقی‌ها هم مشکل‌ساز می‌شود. پیام عراقی‌ها تعیین‌تکلیف است که یا با آمریکا به نتیجه برسید یا اینکه وضعیت تبادل اقتصادی با شما مشکل خواهد داشت.خاقانی تاکید کرد: الان در بخش انرژی در شرایط خوبی نیستیم و اقتصاد انرژی در ایران دچار ناترازی است. باید تکلیف این ناترازی‌ها روشن شود و حل مشکل صادرات هم در قالب روابط عادی با دنیاست؛ راهی که کشورهای همسایه و سایر کشورهای دنیا رفته‌اند.

اخبار برگزیدهنفت و پتروشیمیویدئو