جنون هوش مصنوعی؛ آینده ترسناک در انتظار جهان است؟

به گزارش سرویس فناوری جهان صنعت نیوز؛ انتقادها به هوش مصنوعی هر روز افزایش پیدا می‌کند؛ منتقدان بر این باورند که این فناوری علی‌رغم هزینه‌های هنگفت و غیرقابل توجیه، مصرف بالای منابع محاسباتی و در نتیجه اتلاف انرژی، کاربردهای محدود و بعضا غیرکاربردی دارد.

آن‌ها معتقدند که رواج این فناوری بیشتر از آنکه بر اساس پیشرفت‌های واقعی و نیازهای جامعه باشد، بر مبنای دلایل ایدئولوژیک و جنبه‌های تبلیغاتی است. همچنین، هوش مصنوعی نه تنها باعث بهبود کیفیت خدمات نمی‌شود بلکه می‌تواند منجر به افت محسوس آن شده و تجربه کاربری را برای افراد نامطلوب کند. با توجه به اهمیت روزافزون هوش مصنوعی، به نظر می‌رسد دولت‌ها نیز توجه ویژه‌ای به این حوزه داشته باشند و نیاز است تا در کنار سرمایه‌گذاری بر این فناوری، به ارزیابی دقیق کارایی و صرفه اقتصادی آن نیز بپردازند.

هزینه‌های نجومی گسترش هوش مصنوعی

رشد انفجاری هزینه‌های هوش مصنوعی در بخش خصوصی، به ارقامی نجومی رسیده است. گزارش تحقیقاتی موسسه برنشتین (Bernstein Research) نشان می‌دهد که مجموع سرمایه‌گذاری‌های غول‌های فناوری آمریکایی، یعنی آمازون، متا، گوگل و مایکروسافت، در حوزه هوش مصنوعی برای سال جاری، به حدود ۲۰۰ میلیارد دلار خواهد رسید.

این هزینه‌های هنگفت که اصطلاحا “خرج‌شده” محسوب می‌شوند، برای توجیه‌پذیر بودن، نیاز به بازگشت سرمایه دارند. آن هم پیش از آنکه استهلاک دارایی‌های مرتبط با هوش مصنوعی، بر صورت‌های مالی شرکت‌ها تاثیر منفی بگذارد. ادامه‌ این روند پرشتاب سرمایه‌گذاری، منوط به ارائه محصولاتی از سوی این شرکت‌ها است که مورد استقبال عموم قرار گیرد.

جنون هوش مصنوعی در میان دولت‌ها

به عبارت دیگر، نیاز به درآمدزایی از هوش مصنوعی، ممکن است به زودی برای آن‌ها حیاتی شود. با این حال، ایده‌هایی که تاکنون در این زمینه مطرح شده‌اند، چندان امیدوارکننده به نظر نمی‌رسند.

اما نکته‌ی قابل تأمل اینجاست که به نظر می‌رسد سیاستمداران بیشتر به رقابت‌های بدون فایده با یکدیگر اهمیت می‌دهند تا به بازگشت منطقی سرمایه. همین مسئله می‌تواند باعث شود که حتی اگر حباب شرکت‌های هوش مصنوعی در بخش خصوصی بترکد، همچنان شاهد رونق این حوزه در بخش دولتی باشیم. چرا که دولت‌ها می‌توانند با اختصاص یارانه، به پیشرفت هوش مصنوعی ادامه دهند.

تحلیلگران موسسه‌ بارکلیز (Barclays) در گزارش اخیر خود برآورد کرده‌اند که اگر سایر کشورها (به جز چین) بودجه‌ هوش مصنوعی خود را بر اساس تولید ناخالص داخلی‌شان، با بودجه‌ ۴ میلیارد دلاری آمریکا مطابقت دهند، این رقم می‌تواند تا ۳.۵ میلیارد دلار دیگر افزایش یابد. این موضوع نشان می‌دهد که حتی با تردیدهایی که درباره‌ بازدهی اقتصادی هوش مصنوعی در بخش خصوصی وجود دارد، همچنان شاهد سرمایه‌گذاری‌های کلان در بخش دولتی خواهیم بود.

ریسک پنهان سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی

هرچند برای شرکت‌هایی همانند انودیا (Nvidia) چنین زیانی اهمیت ندارد و به اندازه درآمد یک ماه آن‌ها است اما موضوع مهم قماری است که این غول پردارنده انجام می‌دهد؛ چرا که مسئله اصلی نه میزان سرمایه گذاری در هوش مصنوعی بلکه در چرخه تعویض سخت‌افزار است.

برآوردهای شرکت بارکلیز نشان می‌دهد که سخت‌افزارهای لازم برای هوش مصنوعی ظرف مدت دو سال منسوخ خواهند شد. با افزایش ابعاد و هزینه سخت‌افزارهای هوش مصنوعی، به راحتی می‌توان پیش‌بینی کرد که هزینه‌های کل دولت‌ها در بخش هوش مصنوعی به سرعت از رقم ۲۵ میلیارد دلار در سال فراتر رود. این امر مستلزم به‌روزرسانی دوره‌ای این تجهیزات توسط دولت‌ها است که می‌تواند فشار قابل توجهی بر بودجه آن‌ها وارد نماید.

اشتیاق آمریکایی به هوش مصنوعی

ایالات متحده به دلیل حمایت نسبتا پرشور دولت این کشور از هوش مصنوعی، پیشرفت اولیه قابل توجهی در این زمینه داشته است. در ماه سپتامبر، موارد استفاده فدرال از هوش مصنوعی منتشر شد که بیش از ۷۰۰ کاربرد بالقوه در حوزه‌های مختلف را شناسایی کرد. علاوه بر این، اوایل همین ماه، نقشه راه سنا برای سیاست هوش مصنوعی، بودجه تحقیق و توسعه ۳۲ میلیارد دلاری را پیشنهاد داد. این ارقام نشان‌دهنده عزم جدی دولت آمریکا برای سرمایه‌گذاری در توسعه هوش مصنوعی و تقویت جایگاه خود در این رقابت جهانی است.

باوجود این، شفافیت کامل در مورد بودجه هوش مصنوعی آمریکا وجود ندارد. نقشه راه سنا شامل بودجه دفاعی نمی‌شود، در حالی که به نظر می‌رسد بودجه دفاعی تقریباً تمام هزینه‌های فعلی هوش مصنوعی دولت فدرال آمریکا را تشکیل می‌دهد. بنابراین تمرکز صرف بر بودجه غیرنظامی، تصویری ناقص از کل سرمایه‌گذاری آمریکا در هوش مصنوعی ارائه می‌دهد.

تحقیقی بر روی مناقصات دولتی که توسط مؤسسه بروکینگز در ماه مارس منتشر شد نشان داد که وزارت دفاع آمریکا در سال ۲۰۲۲ سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی را به طور چشمگیری افزایش داده است. مؤسسه بروکینگز محاسبه می‌کند که بر اساس حداکثر ارزش بالقوه قراردادها ، تنها کمی بیش از ۴ میلیارد دلار از ۴.۵۶ میلیارد دلار هزینه‌های هوش مصنوعی در سال گذشته صرف بخش نظامی شده است. این ارقام بیانگر آن است که بودجه واقعی هوش مصنوعی آمریکا به طور قابل توجهی بالاتر از بودجه اعلام شده برای بخش غیرنظامی است.

بنابراین، تمرکز صرف بر بودجه غیرنظامی می‌تواند تصویری نادرست از میزان سرمایه‌گذاری واقعی آمریکا در هوش مصنوعی ارائه دهد. برای ارزیابی دقیق‌تر از جایگاه آمریکا در این رقابت جهانی، در نظر گرفتن بودجه دفاعی نیز ضروری است.

هوش مصنوعی شکاف میان کشورها را بیشتر می‌کند؟

چاک شومر، رهبر اکثریت سنا، خواستار افزایش بودجه دفاعی هوش مصنوعی ایالات متحده به میزان تقریبا هشت برابر شده است. جزئیات دقیق این سرمایه‌گذاری کلان همچنان طبقه‌بندی‌شده و محرمانه باقی خواهد ماند.

تحلیلگران بارکلیز بر این باورند که کشورهای پیرو رهبری آمریکا به دنبال توسعه‌ داخلیِ سامانه‌های هوش مصنوعی هستند که حداقل هم‌ترازِ GPT-4 شرکت OpenAI باشد. آن‌ها معتقدند که برترین فناوری سال گذشته، «حداقل نقطه‌ شروع برای کشورهایی است که می‌خواهند از نظر اقتصادی و امنیتی در عرصه‌ هوش مصنوعی پیشرو باقی بمانند.»

با این حال، دستیابی به چنین فناوری‌ای هزینه‌ی هنگفتی دربردارد. صرف‌نظر از هزینه‌های جانبی مانند اتصالات، ذخیره‌سازی و انرژی، تنها پردازنده‌ چنین سیستمی با قیمت‌های فعلی حدود ۶۰۰ میلیون دلار هزینه خواهد داشت. با وجود این سرمایه‌گذاری، کارشناسان بر این باورند که چنین سیستمی تنها قادر به رقابت با رقبا است و برای برتری و ایجاد بازدارندگی واقعی، نیاز به ماندن در «جبهه‌ی پیشرو» هوش مصنوعی است، که هزینه‌ای بسیار گزاف‌تر خواهد داشت.

مقایسه‌ هزینه‌های آموزش مدل‌های پیشرفته‌ هوش مصنوعی، نشان‌دهنده‌ رشد تصاعدی این هزینه‌هاست. گفته می‌شود برای آموزش GPT-4 از ۲۵ هزار کارت شتاب‌دهنده استفاده شده است، در حالی که GPT-3 که کمتر از سه سال زودتر منتشر شد، فقط به ۱۰۰۰ کارت نیاز داشت.

این هزینه‌های سرسام‌آور، نگرانی‌هایی را در مورد دستیابی کشورهای در حال توسعه به این فناوری حیاتی ایجاد کرده است. بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که رقابت در حوزه‌ هوش مصنوعی می‌تواند شکاف اقتصادی و نظامی میان کشورها را بیش از پیش گسترش دهد.

نکته مهم این است که اگر تورم قیمت سخت‌افزار با همین روال فعلی ادامه پیدا کند، بارکلیز می‌گوید هزینه یک مجموعه رایانه ابری هوش مصنوعی که بهترین در کلاس خود باشد، به راحتی می‌تواند از ۵ میلیارد دلار فراتر رود.

بر اساس پیش‌بینیِ بارکلیز، رقابتِ تسلیحاتی در حوزه‌ جنگِ اطلاعات به‌سرعت بالا خواهد گرفت و تنها حدود ۱۵ کشور توانِ مالیِ شرکت در این رقابت را خواهند داشت. این بانک همچنین می‌گوید برای کشورهایی که توانِ پرداخت هزینه‌ها را دارند، عقب‌نشینی از این رقابت گزینه‌ای نیست، چرا که «توانایی‌های هوش مصنوعی به یکی از مهم‌ترین، اگر نگوییم مهم‌ترین، ابتکارات ملی در سطح جهان تبدیل شده است.»

 

منبع: فایننشال تایمز

اخبار برگزیدهدانش و فناوری