چالش‌های صنعت فناوری اطلاعات در ایران: از تحریم‌ها تا نیاز به تعاملات بین‌المللی
به گزارش سرویس صنعت «جهان صنعت نیوز»؛ صبح روز دوشنبه جلسه “حضور در مجامع بین‌المللی، فرصت‌ها و چالش‌های صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات” به میزبانی کمیسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات اتاق بازرگانی برگزار شد.
فناوری اطلاعات به‌عنوان موتور محرکه رشد اقتصادی
در ابتدای جلسه، پیام باقری، نایب‌رئیس اتاق با تاکید بر اهمیت حضور در مجامع بین‌المللی، گفت: “لازم است فرصت‌های بالقوه را درک و چالش‌ها را در این صنعت مهم شناسایی کنیم. فناوری اطلاعات امروزه نه تنها بر زندگی روزمره تأثیرگذار است، بلکه مشاغل و تجارت‌های کلاسیک را نیز تغییر داده و چهره جدیدی بخشیده است. فناوری‌هایی همچون زنجیره‌های بلوکی، اینترنت اشیا و هوش مصنوعی امکان دسترسی به بازارهای جدید را فراهم آورده است که در صورت تحقق، به رشد اقتصادی کشور کمک بزرگی خواهد کرد. نقش این کمیسیون در حوزه فناوری اطلاعات به تصویر کشیدن ارتباطی مستمر با مجامع بین‌المللی است تا با استفاده از شبکه‌های ارتباطی گسترده اتاق بازرگانی، زمینه‌ساز حضور ایران در مجامع بین‌المللی باشد. این نشست با هدف انتقال تجربیات و تبادل ایده برگزار شده تا فرصت‌های بالقوه کشور را در این حوزه عملی کند.”
انتخاب رئیس‌جمهور جدید فرصتی برای بازگشت شرکت‌های خارجی به ایران
اسماعیل ثنایی، عضو هیات رئیسه اتحادیه مپنا، درباره حضور شرکت‌های ایرانی در مجامع بین‌المللی گفت: “حضور شرکت‌های خارجی در ایران در سال‌های گذشته کم‌رمق بوده است. زمان‌بندی اغلب برنامه‌های بین‌المللی با بی‌سلیقگی صورت گرفته و فرصت حضور آن‌ها در کشور از دست رفته است. انتخاب رئیس‌جمهور جدید را باید به فال نیک بگیریم تا درها در همه حوزه‌ها بیش از پیش گشوده شود.”
ارتباطات بین‌المللی کلید موفقیت در بازار کار ایران
فرزین فردیس، عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی نیز درباره عدم ارتباطات بین‌المللی کافی در کشور گفت: “ارتباط ایران با فضای بین‌الملل فراتر از ارتباط بنگاهی است و ریشه در مسائل بزرگ‌تری دارد. مردم ایران از زمان کودکی از ارتباط بین‌المللی محروم هستند و از مدرسه تا دانشگاه ارتباطات محدود به ارتباطات درون‌کشوری است. دانشجویان بین‌المللی حضور پررنگی ندارند و این وضعیت در بازار کار نیز صادق است. چگونه باید یاد بگیریم ساکنان کشورهای همسایه مانند اعراب و هندی‌ها چه فرهنگ کاری دارند، چگونه تصمیم می‌گیرند، چه تفریحاتی دارند و چه محصولاتی می‌خرند؟ این مساله به دلیل وجود پلتفرم‌ها برای نسل زد کمرنگ‌تر است و این اتفاق خوبی است.”
دولت‌های کنترل‌گر مدل‌های قدیمی هستند
محمود سریع القلم، پژوهشگر توسعه و اقتصاد سیاسی، سخنران بعدی بود. او اظهار کرد: “تعریف دولت در ایران به عنوان نهاد کنترل‌گر جامعه، اقتصاد و فرهنگ، مدلی قدیمی است. این علاقه به کنترل‌گری به افراد جامعه نیز تسری پیدا کرده است. برای مثال، در شرکت گوگل، یک گروه نوآوری و یک گروه خدمات مشتریان در کنار هم کار می‌کنند و کنترل مدیریتی بالا به پایین دیگر وجود ندارد. حتی در کشورهایی مانند چین و هند نیز این رویکرد دیگر وجود ندارد. در نظام بین‌المللی فعلی، دولت تنها یک تسهیل‌گر است و نه مالک؛ صحبت از کشورهایی مانند چین، برزیل، مکزیک و هند است نه کشورهای بسیار توسعه‌یافته. کشوری مانند چین هرچند در نظام سیاسی بسته است، اما در اقتصاد به تفویض اختیارات به بنگاه‌های خصوصی اعتقاد دارد. شرکت هواپیمایی بزرگی مانند دلتا که ۱۰۰ هزار نفر پرسنل دارد و روزانه ۵۰۰ هزار مسافر را جابه‌جا می‌کند، هم از همین مدل مدیریت استفاده می‌کند. ۹۶ درصد نوآوری در کل جهان توسط بنگاه‌های خصوصی و بدون دخالت دولت‌ها ایجاد شده است. شرکت‌های نفتی ۵۳۸ میلیارد دلار گردش مالی داشته‌اند، حال این رقم را با رقم ۲۲ میلیارد دلار که رقم کل تجارت خارجی ایران است مقایسه کنید. پس این بنگاه‌های خصوصی هستند که موتور توسعه را در جهان به حرکت درآورده‌اند.”
سریع القلم ادامه داد: “انسان‌ها ۱۵۰ سال پیش، در طول عمر خود ۱۲۴ هزار ساعت کار می‌کردند. در ۱۹۸۰ این عدد به ۷۰ هزار و در حال حاضر به ۵۰ هزار ساعت رسیده است.”
تعیین تکلیف تحریم‌ها و FATF حیاتی است
حسین سلاح‌ورزی، رئیس سازمان ملی کارآفرینی ایران، نیز بر تعاملات بین‌المللی تأکید کرد و گفت: “در کشور ما انتظار دارند تنها از ظرفیت‌ها گفته شود و انتقادات شنیده نمی‌شوند. در حوزه صنعت فناوری، بدون تعارف نیازمند تعیین تکلیف تحریم‌ها و FATF هستیم. به دلیل شرایط موجود، از سال ۹۰ هر سال ۱۰۱ میلیارد دلار از تولید ناخالص داخلی را از دست داده‌ایم. در این صنعت باید سطح توقعات خود را افزایش دهیم و از مسئولین بخواهیم وضعیت تحریم‌ها مشخص شود. اکنون در انتقال تکنولوژی، صادرات و واردات تجهیزات، دسترسی به لایسنس‌های مرتبط و جذب سرمایه‌گذار خارجی مشکلات جدی داریم و عقب افتاده‌ایم.”
جایگاه ایران در فناوری‌های پیشرفته: فرصت‌ها و کمبودها
نصرالله جهانگرد، مسئول هیأت مذاکرات ایران در اجلاس WSIS، با ارائه گزارشی درباره سیر تاریخی تحول نگرش به IT و ICT گفت: در دهه ۹۰، نگاه دولت آمریکا به این صنعت به یکباره رشد کرد و تبدیل به مسئله‌ای مهم و امنیتی شد. از سال ۱۹۸۴، توجه به تکنولوژی در سراسر دنیا جهش یافت و فناوری به حکمرانی کشورها تسری پیدا کرد. متأسفانه نمایندگان کشور ما در اکوسیستم بین‌المللی حضور پررنگی ندارند و در داخل نیز مسائل پیگیری نمی‌شود. در سال ۱۹۹۹، طی کنفرانسی جهانی قرار بر این شد که پروتکلی بین‌المللی برای همه کشورهای جهان تشکیل شود. هیأت ایران در آن اجلاس بسیار قوی ظاهر شد.
وی ادامه داد: متأسفانه زمانی که دولت احمدی‌نژاد بر سر کار آمد، تمام تلاش‌ها متوقف شد و نقش ایران کمرنگ‌تر از قبل شد؛ وزیر ایشان می‌گفت اصلاً این مسائل به ما ارتباطی ندارد. در حوزه شبکه، تعامل با جهان انکارناپذیر است. در ایران، تحولات دیجیتال وارد صنعت نشده است و صادرات تکنولوژی آن‌طور که باید صورت نمی‌گیرد. زمانی که یک کشور متوجه شود که برای رشد و توسعه نیازمند تحقیق، توسعه و سرمایه‌گذاری در حوزه تکنولوژی است، می‌تواند به جهان برسد و عقب‌ماندگی‌ها را جبران کند.
جهانگرد بیان کرد: هزینه‌های فناوری‌های پیشرفته به سرعت در حال کاهش است؛ چه هزینه مالی و چه هزینه زمانی. برای مثال، اگر در گذشته برای پیدا کردن یک دی‌ان‌ای در زنجیره، ۱۰۰ هزار دلار و ماه‌ها زمان صرف می‌شد، اکنون با زیر ۱۰۰ دلار و چند دقیقه این کار انجام می‌شود.
وی اظهار کرد: مرکز هوش مصنوعی در ایران تشکیل شده است، اما در حال حاضر عملکرد چندانی ندارد و در حد یک اسم است. اگر خودمان را به استانداردهای جهانی نرسانیم، نمی‌توانیم از سهممان بهره ببریم و برای کشور خلق ثروت کنیم.
نقش بخش خصوصی باید پررنگ‌تر و جدی‌تر شود
اسماعیل ثنایی، عضو هیأت رئیسه اتحادیه مپنا، در ادامه جلسه درباره پیشنهادات به دولت جدید گفت: خوشبختانه نتیجه انتخابات روز جمعه می‌تواند جلوی عقب‌ماندگی کشور را بگیرد. هر دولتی که بر سر کار می‌آید، مشغول جبران کاستی‌های قبلی می‌شود و فرصت کافی برای رشد و پیشرفت ندارد. پیشنهاد می‌شود جلساتی میان نخبگان برگزار شود که در حوزه‌های مهمی همچون فناوری، انرژی و سلامت تبادل نظر کنند. امیدوار هستیم نقش تصدی‌گری دولت کاهش پیدا کند و بخش بزرگ‌تری از اقتصاد به بخش خصوصی واگذار شود. یکی دیگر از پیشنهادات به دولت، نظارت بر خصوصی‌سازی واقعی است.
ثنایی درباره برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی نیز این‌گونه اظهار نظر کرد: مهم‌ترین سرفصل نمایشگاه‌های بزرگ جهانی، حضور بزرگان فناوری همچون بیل گیتس و ترسیم آینده صنعت فناوری بود. مدیران بنگاه‌ها مهم‌ترین شرکت‌کنندگان این نمایشگاه‌ها هستند، در حالی‌که از ایران افراد دولتی شرکت می‌کنند. همیشه فکر می‌کردیم کاش می‌شد حضوری هدفمند در چنین نمایشگاه‌هایی داشته باشیم؛ برای مثال مدیران خودروسازی‌ها را با خود ببریم تا با دانش روز آشنا شوند. در نمایشگاه‌هایی که در کشور برگزار شده و میزبان شرکت‌های خارجی هستند نیز باید برنامه‌ریزی بهتری کرد تا بتوانیم شرکت‌های خوب را به کشور بیاوریم و از آن‌ها استفاده کنیم.
وی در پایان گفت: باز هم تأکید می‌کنم که نقش بخش خصوصی باید پررنگ‌تر و جدی‌تر شود.
حمایت از تولید داخل نباید به مونتاژ محصولات چینی محدود شود
فرزین فردیس، عضو هیأت رئیسه اتاق بازرگانی،گفت: پنج بنگاه بزرگ فناوری دنیا، مانند مایکروسافت و اپل، در سال گذشته ۲۲۹ میلیارد دلار در حوزه تحقیق و توسعه سرمایه‌گذاری کرده‌اند. اگر از این قافله عقب بمانیم، در آینده نیز نمی‌توانیم پا به‌پای جهان پیش برویم. نخبگان این حوزه به سمت مفهومی می‌روند که در ظاهر حمایت از تولید داخل نام دارد، اما در حقیقت مونتاژ محصول چینی است. به نام تولید داخل، ممنوعیت واردات ایجاد شده و جلوی رقابت گرفته شده است. در واقع دیواری دور خود کشیده‌ایم و محدودیت و انحصار را برگزیده‌ایم.
وی ادامه داد: باید با گسترش تعامل بین‌المللی، توان تولید محصولاتی را پیدا کنیم که قابلیت رقابت با محصولات کشورهای دیگر را داشته باشند. وزارت ارتباطات دولت آینده باید جلوی اتلاف منابع را گرفته و پرچمدار تحول در حوزه فناوری باشد. کسانی که هوش مصنوعی را پیش از بقیه به کار ببندند، برنده خواهند بود، چرا که زود دیر می‌شود.
اخبار برگزیدهصنعت و معدنلینک کوتاه :