نوآوری؛ تنها ضامن پیشرفت و توسعه صنایع کشور در آینده
سارا پوردلجو – جهان صنعت نیوز؛ برخی از شرکت‌های برتر جهان، تا ۱۰ درصد از کل درآمد خود را به تحقیق، توسعه و نوآوری اختصاص می‌دهند، زیرا معتقدند این هزینه بخشی ضروری از روند کار است که منجر به افزایش سوددهی شرکت می‌شود. ممکن است پرداختن به نوآوری هزینه‌بر باشد، اما باید یقین داشته باشند که افزودن بخش نوآوری به بنگاه‌های صنعتی، سود چندین برابر به همراه خواهد داشت.
«دومین کنفرانس ملی نوآوری در صنعت و معدن»، سه‌شنبه دوم مرداد ماه با هدف نهادینه کردن مدیریت نوآوری در صنایع و معادن کشور برگزار خواهد شد. باتوجه به چالش‌های موجود و نیاز به تقویت فرهنگ نوآوری، این کنفرانس به‌دنبال ارائه راهکارهایی برای بهبود شرایط و افزایش رقابت‌پذیری بنگاه های صنعتی و معدنی کشور است.
در گفتگویی با علی معصومی،دبیر کل انجمن تحقیق و توسعه و نوآوری صنایع و معادن ایران به بررسی وضعیت فعلی شرکت‌های ایرانی، چالش‌های پیاده‌سازی مدیریت نوآوری و راهکارهای پیشنهادی پرداختیم:
هدف اصلی این کنفرانس چیست و چه موضوعاتی در آن مورد بحث قرار می‌گیرد؟
سرعت رشد و توسعه اقتصادی و تکنولوژی در دنیا نسبت به گذشته افزایش یافته است. در گذشته، از کلمه “پیشرفت“ استفاده می‌شد. سپس عبارت “توسعه و پیشرفت سریع“ و اکنون از “شتاب یا جهش توسعه“ سخن می‌گوییم. این به معنای افزایش بسیار قابل توجه سرعت توسعه اقتصادی و صنعتی است که نیازمند هماهنگی شرکت‌ها، سازمان‌ها، نهادها و حتی دولت‌ها با این شتاب است؛ یعنی باید توانایی تصمیم سازی و تصمیم‌گیری سریع و بهینه را داشته باشند.
در گذشته یک تکنولوژی ممکن بود ده‌ها سال بر بازار و صنعت حاکم باشد، اما امروزه تکنولوژی به‌سرعت تغییر می‌کند. امروزه، تکنولوژی بطور مدام در حال تغییر است؛ مثل صنعت موبایل، خودرو و سایر صنایع موجود. هر روز تکنولوژی‌‌ها با بهره‌مندی از نوآوری، ارتقا می‌یابند، به‌‌روزرسانی می‌شوند و امکانات بیشتری به آنها اضافه می‌شود؛ حتی اگر برخی از مصرف‌کنندگان از همه این امکانات استفاده نکنند.
از طرفی هوش مصنوعی هم به‌عنوان یک مکمل، پیچیدگی و شتاب در توسعه را چندین برابر می‌کند. در این وضعیت، بحث رقابت مطرح می‌شود. اگر نهاد یا کشوری بخواهد در عرصه بین‌المللی رقابت کند و در تکنولوژی، صنعت یا هر حوزه دیگری مطرح شود، باید قدرت و سرعت تصمیم‌گیری بالایی داشته باشد. در این مرحله، علاوه بر دانش و تحلیل، نوآوری مورد نیاز است. در حقیقت نوآوری باعث افزایش سرعت، قدرت و باقی ماندن در عرصه رقابت می‌شود.
هدف ما از این کنفرانس، نهادینه کردن مدیریت نوآوری چه از نظر اجرایی و چه از نظر فرهنگی در صنعت و معدن ایران است. اولین کنفرانس نوآوری، در حد طرح مسئله برگزار شد. دومین کنفرانس نیز در راستای همان طرح مسئله به‌علاوه تدوین چارچوب و اصول مدیریت نوآوری دوم مرداد ۱۴۰۳ برگزار خواهد شد. سومین کنفرانس هم قرار است با هدف اجرایی کردن مدیریت نوآوری در صنعت‌ومعدن کشور برگزار شود؛ یعنی هر بنگاهی باید برای خود یک واحد مدیریت نوآوری داشته باشد.
مفهوم نوآوری چیست و چه کمکی به بهبود صنایع و معادن می‌کند؟
در گذشته، نوآوری فقط به محصول و تکنولوژی محدود می‌شد اما تقریبا از یک دهه قبل، نوآوری در تمامی ابعاد مطرح شده است؛ یعنی در تولید، محصول، مدیریت بازار، مدیریت سرمایه‌های انسانی، بهره‌وری، کاهش مصرف انرژی و آب، کاهش ضایعات. یعنی کل مجموعه یک بنگاه اقتصادی باید با تفکر نوآوری کار کند. منظور از جاری شدن نوآوری در یک بنگاه، به‌کارگیری آن در تمامی ابعاد و زیرمجموعه‌های یک بنگاه است به طوری که مدیریت نوآوری باید توسط یک هسته مرکزی و از طریق ارتباط با بالاترین مقام آن مجموعه مثل مدیر، ایجاد شود. تمام اجزای یک بنگاه صنعتی و معدنی، چه در داخل بنگاه و چه در بخش های بیرونی مانند بازاریابی و حضور در نمایشگاه ها، باید به‌طور مداوم نوآوری داشته باشند تا در عرصه رقابت باقی بمانند. تلاش ما بر این است که چنین چیزی در کشور اتفاق بیفتد تا در هر بخش از یک بنگاه صنعتی، نوآوری به یک دغدغه روزانه تبدیل شود و قدرت رقابت بالا برود.
چه چالش‌هایی در مسیر پیاده‌سازی مدیریت نوآوری در صنایع و معادن وجود دارد و چگونه می‌توان بر آنها غلبه کرد؟
اولین چالش مربوط به دولت و دستگاه‌های اجرایی است؛ این موضوع هنوز چندان جدی گرفته نشده و برای جاری شدن نوآوری در صنعت، معدن و تجارت نه استراتژی مشخصی وجود دارد ونه اقدامات اجرایی مهم و جدی در دستور کار قرار دارد.
چالش دیگر، فرهنگ نوآوری در صنعت و معدن کشور است. برخی بنگاه‌ها، به‌ویژه در صنایع غذایی، با بهره‌گیری از روش‌های نوآورانه موفقیت‌های خوبی کسب کرده‌اند و از رقبای خود پیش گرفته‌اند. اما متاسفانه، تعداد کمی از این بنگاه‌ها وجود دارد؛ به‌طور کلی این فرهنگ هنوز در کشور جاری نشده است.
حوزه آموزش، به‌ویژه آموزش کاربردی، چالش بعدی است؛ چرا که برنامه‌ای برای آموزش‌های کاربردی برای مدیریت نوآوری در کشور وجود ندارد و یا به عنوان مثال مدرسینی برای آموزش مدیریت نوآوری در سطح بنگاه تربیت نشده‌اند.
ما در طول این مسیر، تلاش می‌کنیم تا با جریان سازی از طریق برگزاری کنفرانس ها و نشست‌ها و راه اندازی کمیته‌های تخصصی به حل این چالش‌ها کمک کنیم.
چه نمونه‌های موفقی از پیاده‌سازی این طرح در شرکت‌های ایرانی وجود دارد؟
در حال حاضر آمار چندان دقیقی از شرکت‌هایی که بطور سیستمی از مدیریت نوآوری استفاده می‌کنند، وجود ندارد اما برخی شرکت‌های ایرانی به این موضوع مهم پرداخته‌اند. البته بسیاری از این شرکت‌ها بیشتر در بخش تحقیق و توسعه متمرکز بوده‌اند که نهایتاً به یک محصول یا تکنولوژی منتهی می‌شود. برخی شرکت‌ها هم به‌صورت غیرسیستمی به این موضوع ورود کردند و موفق‌هایی هم به دست آوردند؛ حتی با محصولات چینی از نظر قیمت رقابت کرده و کیفیت بهتری هم ارائه می‌دهند اما تعداد این شرکت‌ها انگشت‌شمار است.
چگونه می‌توان فرهنگ نوآوری را در سازمان‌ها تقویت کرد؟
برای تقویت فرهنگ نوآوری در سازمان‌ها، پیشنهاد ما که در این کنفرانس نیز مطرح خواهد شد، این است که وزارت صمت کمک کند تا یک واحد نوآوری با رویکردی جدید، حداقل در شرکت‌های بزرگ صنعتی و معدنی مستقر شود. هدف این نیست که تشکیلاتی با تعداد زیادی از افراد در طول سایر بخش‌های اجرایی در شرکت‌ها ایجاد شود، بلکه هر بخش از یک بنگاه باید نوآوری را خودش انجام دهد. اما برای برنامه ریزی، هماهنگی، نظارت، ارزیابی و سیستمی کردن آن، باید هسته‌ای به‌عنوان مدیریت نوآوری در واحدهای صنعتی تشکیل شود که با مدیر عالی در ارتباط مستقیم بوده و تمام بخش ها را به سمت تفکر نوآوری هدایت و بر خروجی های آنها نظارت داشته باشد. به عبارتی یک واحد تقویت کننده و هماهنگ کننده نوآوری است.
اگر وزارت صمت کمک کند تا چنین هسته‌ای به صورت تشویقی، مانند تسهیلات بانکی، در بنگاه‌های صنعتی قرار بگیرد، سرعت رشد این موضوع افزایش خواهد یافت. این دورنمایی است که در آینده نه چندان دور به آن نیاز خواهیم داشت و ضرورتا و به نوعی به اجبار باید به این سمت حرکت کنیم. زیرا با ساختار و نوع مدیریتی که در حال حاضر در اغلب بنگاه‌ها داریم که اهمیت کافی به بحث نوآوری در آنها دیده نمی‌شود، شرایط بسیار دشواری در آینده خواهیم داشت. این طرح هم برای امروز و هم برای آینده بسیار کارآمد است و ضامن موفقیت صنعت و معدن ایران در عرصه های رقابت جهانی خواهد بود.
لینک کوتاه :