احتمال افزایش قیمت ارز چقدر است؟
چند ماهی است که بازار ارز آرام گرفته و از جهش‌های ارزی خبری نیست. بانک مرکزی از نیمه دوم سال گذشته با تعدیل تدریجی نرخ ارز همراهی و از شوک‌های ناگهانی و جهش‌های ارزی جلوگیری کرده است.
جهان صنعت نیوز – در اقتصاد ایران، نوسانات نرخ ارز همواره نقش کلیدی داشته است. افزایش نرخ ارز به صورت ناگهانی می‌تواند منجر به جهش ارزی و بی‌ثباتی اقتصادی شود. با وجود محدودیت‌های درآمدهای ارزی و تورم بالا، سیاست‌های تدریجی و مدیریت‌شده برای جلوگیری از جهش‌های ارزی اهمیت دارد. این سیاست‌ها نه تنها مانع ایجاد شوک‌های سنگین به اقتصاد می‌شوند، بلکه به تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان فرصت می‌دهند تا با شرایط جدید سازگار شوند.
اهمیت مدیریت نرخ ارز در اقتصاد ایران
سرویس اقتصاد کلان: نرخ ارز در اقتصاد ایران همواره یکی از عوامل تعیین‌کننده ثبات و یا نوسانات اقتصادی بوده است. هرگونه تغییر در نرخ ارز تأثیرات گسترده‌ای بر قیمت کالاها، تورم و وضعیت کلی اقتصاد کشور دارد. به همین دلیل، سیاست‌های دولت در زمینه مدیریت نرخ ارز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با توجه به تورم‌های مداوم و نوسانات درآمدهای ارزی، این مسئله حتی بیشتر اهمیت یافته است.
افزایش نرخ ارز به طور تدریجی یکی از روندهای طبیعی در اقتصاد است که ناشی از تغییرات اقتصادی، تورم و شرایط بین‌المللی می‌باشد. اما زمانی که این افزایش به صورت ناگهانی و شدید رخ دهد، به آن جهش ارزی گفته می‌شود. جهش ارزی، برخلاف افزایش تدریجی، بی‌ثباتی و مشکلات گسترده‌ای در اقتصاد ایجاد می‌کند. در گذشته، اقتصاد ایران شاهد چندین جهش ارزی بوده که پیامدهای منفی زیادی به دنبال داشته است.
مروری بر جهش‌های ارزی پس از جنگ تحمیلی
پس از پایان جنگ تحمیلی، اقتصاد ایران چندین بار با جهش‌های ارزی مواجه شد که هر کدام دلایل و پیامدهای خاص خود را داشتند:
- جهش اول (سال‌های ۶۸ و ۶۹): در این دوره، تقاضای ارز به دلیل بازگشت کارخانه‌ها به تولید و نیاز به واردات کالاهای سرمایه‌ای و مصرفی افزایش یافت. قیمت ارز در این دوره حدود ۴۷ درصد افزایش یافت.
- جهش دوم (سال‌های ۷۳ و ۷۴): این جهش ناشی از سررسید بدهی‌های ارزی ایران و تحریم‌های جدید آمریکا بود که باعث افزایش ۱۲۳ درصدی قیمت ارز شد.
- جهش سوم (سال‌های ۷۷ و ۷۸): با کاهش قیمت جهانی نفت و افزایش تقاضا برای ارز، قیمت ارز در این دوره حدود ۸۰ درصد افزایش یافت.
- جهش چهارم (سال‌های ۹۰ و ۹۱): در این دوره، رشد شدید نقدینگی و تحریم‌های نفتی و بانکی علیه ایران منجر به افزایش بیش از ۱۴۵ درصدی نرخ ارز شد.
- جهش پنجم (سال ۹۷): این جهش ناشی از رشد نقدینگی و خروج آمریکا از برجام بود که باعث ناترازی در تجارت خارجی و افزایش شدید نرخ ارز شد.
- جهش ششم (سال ۹۹): در این سال، رشد شدید نقدینگی و تورم فزاینده، همراه با کاهش فروش نفت، باعث شد نرخ دلار به صورت واقعی حدود ۵۰ درصد افزایش یابد.
- جهش هفتم (پاییز و زمستان ۱۴۰۱): پس از یک دوره ثبات نسبی، نرخ ارز به دلیل سیاست‌های نادرست تثبیت ارز و افزایش تقاضا برای ثبت سفارش، طی هشت ماه حدود ۶۲ درصد افزایش یافت.
تفاوت‌های افزایش تدریجی و جهش ناگهانی ارز
افزایش نرخ ارز به‌صورت تدریجی، به دلیل تورم و تغییرات در شرایط اقتصادی، قابل مدیریت است. این افزایش‌ها به تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان زمان می‌دهند تا خود را با شرایط جدید سازگار کنند. دولت‌ها با تعدیل تدریجی نرخ ارز می‌توانند از وقوع شوک‌های ناگهانی و جهش‌های ارزی جلوگیری کنند که در نهایت به ثبات اقتصادی کمک می‌کند.
در مقابل، جهش ارزی یعنی افزایش ناگهانی و شدید نرخ ارز که معمولاً ناشی از عوامل خارجی، تحریم‌ها یا سیاست‌های اقتصادی نادرست است. این جهش‌ها تأثیرات مخربی بر اقتصاد دارند و باعث افزایش ناگهانی قیمت کالاها، کاهش قدرت خرید مردم و افزایش فشار بر تولیدکنندگان می‌شوند. در این حالت، بی‌ثباتی بازار ارز فشار مضاعفی بر اقتصاد کشور وارد می‌کند و شرایط برای بازیگران اقتصادی دشوارتر می‌شود.
سیاست‌های دولت در مدیریت نرخ ارز
با توجه به تجربیات گذشته، مهم‌ترین وظیفه دولت جدید این است که از جهش‌های ارزی جلوگیری کند. دولت با اتخاذ سیاست‌های تدریجی و مدیریت‌شده می‌تواند از وقوع شوک‌های ناگهانی جلوگیری کرده و به تولیدکنندگان فرصت دهد تا با شرایط جدید همگام شوند. همچنین، چنین سیاستی از افزایش شدید قیمت‌ها جلوگیری کرده و فشار رفاهی کمتری به مصرف‌کنندگان وارد می‌کند.
با توجه به وضعیت کنونی متغیرهای کلان اقتصادی و محدودیت‌های ارزی، دولت باید از سیاست‌های تثبیتی بلندمدت دوری کند و به جای آن، به تعدیلات تدریجی در نرخ ارز روی بیاورد. این رویکرد می‌تواند از جهش‌های ناگهانی جلوگیری کرده و بازار ارز را در وضعیت پایدار نگه دارد.
آینده نرخ ارز در ایران: آیا جهش ارزی تا پایان پاییز محتمل است؟
با توجه به سیاست‌های فعلی دولت و تجربه سال گذشته، به نظر می‌رسد که اگر دولت همچنان به تعدیلات تدریجی نرخ ارز ادامه دهد، نباید نگران جهش‌های ارزی تا پایان پاییز باشیم. استقرار تیم اقتصادی جدید با تجربه و سابقه مناسب در نهادهایی همچون وزارت اقتصاد و سازمان برنامه و بودجه نشان می‌دهد که سیاست‌گذاران تلاش دارند از وقوع شوک‌های ارزی جلوگیری کنند. بنابراین، احتمال جهش شدید نرخ ارز تا پایان فصل پاییز کم است.
در شرایطی که تحولات بین‌المللی باعث تغییرات غیرمنتظره در وضعیت ارزی کشور شوند، این نحوه واکنش دولت و سیاست‌گذاران است که تعیین‌کننده نوسانات نرخ ارز خواهد بود. با این حال، در شرایط فعلی، به نظر می‌رسد که مدیریت دولت در بازار ارز به نحوی است که از وقوع جهش‌های ناگهانی جلوگیری کند.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانویدئولینک کوتاه :