چالش‌ها و چشم‌اندازهای صنعت برق
پیام باقری، رییس سندیکای صنعت برق ایران
۱- صنعت برق در میان صنایع کشور یک صنعت زیرساختی به شمار می‌رود و از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. این صنعت در ساخت تجهیزات، صادرات تجهیزات با تکنولوژی بالا و دانش پایه و صادرات خدمات فنی و مهندسی یکی از صنایع پیشرو و پرچمدار کشور محسوب می‌شود. در این حال، این صنعت ظرفیت صادرات انرژی برق در برخی فصول سال را نیز دارد.
هم‌اینک فعالان صنعت برق ایران در بسیاری از کشورهای دنیا چه در کشورهای همسایه چه در کشورهای منطقه و حتی فراتر از آن مشغول اجرای طرح‌ها و پروژه‌های زیربنایی از جمله احداث نیروگاه، خطوط انتقال، پست‌های برق و شبکه‌های توزیع هستند. در زمینه مطالعات نیز شرکت‌های ایرانی فعال هستند که این کار را بیشتر شرکت‌های مهندسی مشاور انجام می‌دهند.
صادرات خدمات فنی و مهندسی از این جنبه نسبت به حوزه‌های دیگر متمایز است که اولا موجب خلق ارزش‌افزوده زیادی می‌شود، ارزآوری و خلق ثروت را در پی دارد و یکی از حوزه‌هایی است که به رشد ۸درصدی اقتصاد کمک می‌کند.
وجه دیگری که صادرات خدمات فنی و مهندسی را متمایز می‌کند، این است که به دنبال صادرات این خدمات، امکان استفاده از تجهیزات و کالاهای ایرانی در این پروژه‌ها فراهم می‌آید بنابراین به‌نوعی به صادرات تجهیزات کمک می‌کند. این موارد جنبه‌های بسیار مهمی هستند.
۲- توان ساخت داخل صنعت برق ایران از مرز ۹۰درصد عبور کرده است و این قابلیت وجود دارد که عمده تجهیزات و کالاها که در صنعت برق و سایر بخش‌های اقتصادی و صنایع کشور استفاده می‌شود، در داخل ایران ساخته شود.
از طرفی این قابلیت در حوزه خدمات فنی و مهندسی در کشور به وجود آمده است که نه‌تنها پوشش کاملی برای انجام پروژه‌ها و طرح‌های داخلی توسط پیمانکاران ایرانی وجود داشته باشد بلکه فراتر از مرزهای کشور این قابلیت به وجود آمده است به‌گونه‌ای‌که در بیش از ۴۰ کشور دنیا آثار خدمات فنی و مهندسی پیمانکاران و مشاوران ایرانی فعال در صنعت برق را می‌بینیم.
درصورتی‌که بتوان موانع و مشکلات پیش‌روی فعالان اقتصادی را که عمدتا خارج از عهده آنها و محیط فعالیت آنهاست حل کرد و پشتیبانی‌‌ها و جهت‌دهی منابع لازم به سمت صنایع مولد مانند صنعت برق شکل بگیرد و رویکرد حکمرانی صنعتی، خلق ارزش و ثروت در کشور باشد، صنعت برق می‌تواند آثار مثبتی در زمینه‌هایی مانند اشتغالزایی، ایجاد ارزش‌افزوده و توسعه فعالیت‌های اقتصادی داشته باشد.
۳- قیمت‌گذاری تکلیفی و اقتصاد دستوری یک مشکل ریشه‌ای در صنعت برق به شمار می‌رود. این مساله همزمان منجر به کاهش توان مالی این صنعت و کاهش توان سرمایه‌گذاری در آن شده است. یکی از موضوعات مهمی که امروز در صنعت برق با آن مواجه هستیم، کمبود منابع برای سرمایه‌گذاری است و یکی از دلایل اصلی که با ناترازی برق مواجه می‌شویم، این است که سرمایه‌گذاری مکفی متناسب با رشد تقاضا در این بخش در سال‌های اخیر انجام نشده است. در این شرایط باید بستر مناسبی برای سرمایه‌گذاری و ورود سرمایه‌گذاران بهویژه بخش‌خصوصی به این حوزه را فراهم کنیم. در این میان، یکی از موضوعاتی که می‌تواند سرمایه‌گذار را برای ورود به این عرصه ترغیب کند، اطمینان‌بخشی به سرمایه‌گذار نسبت به بازگشت اصل سرمایه و کسب سود است. بستر قانونی ماده۱۲ قانون رفع موانع تولید در این زمینه راهگشاست. در این قانون تصریح شده است، سرمایه‌گذار می‌تواند از عواید و فواید ناشی از ذخیره‌سازی بهره‌مند شود. یکی از نکات مورد اهمیت این است که باید به سرمایه‌گذار این تضمین را بدهیم که مالکیت آن بخش از انرژی را که ذخیره کرده است در اختیار دارد و می‌تواند در بازار سرمایه آن را بفروشد.
با اجرای این ماده به‌طور حتم سرمایه‌گذاران برای حضور در این عرصه تشویق می‌شوند و شاهد توسعه ظرفیت‌های نیروگاهی و به تبع آن بخش‌های انتقال، توزیع و تمام حوزه‌های نیازمند سرمایه‌گذاری در صنعت برق خواهیم بود.
۴- صنعت برق به دلیل توانمندهای ایجادشده در آن قابلیت بسیار خوبی برای صادرات دارد اما یک ویژگی منحصربه‌فرد صنعت برق که آن را از سایر صنایع متمایز کرده، صادرات خود انرژی برق است. اگر بخش‌خصوصی وارد این حوزه شود، طبیعتا انگیزه مضاعفی برای سرمایه‌گذاران به وجود می‌آید تا برق تولیدی خود را در زمانی که کشور در شرایط «کم‌باری» و نیاز به برق کمتر است، بهویژه در فصول سرد که بار تجهیزات سرمایشی را در مدار نداریم و پیک مصرف کاهش پیدا می‌کند، به کشورهای اطراف و حتی کشورهای منطقه صادر کند. از طرف دیگر امکان احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر و به تبع آن صادرات برق تولیدی ناشی آن نیروگاه به وجود می‌آید، اگر این فضا را توسعه و به نیروگاه‌های حرارتی تسری دهیم، انگیزه مضاعفی برای سرمایه‌گذاران ایجاد خواهد شد چون با علم به اینکه بخشی از برق خود را به شبکه می‌دهند و اجازه صادرات بخشی از برق خود را دارند، نسبت به ورود به عرصه صادرات علاقه‌مند می‌شوند. چه آنکه این کار توجیه و صرفه اقتصادی لازم را دارد و از طرف دیگر مشکل صنعت برق ما برای سرمایه‌گذاری تا حدودی مرتفع می‌شود.
اخبار برگزیدهصنعت و معدنیادداشتلینک کوتاه :