تفاوت بلک فرایدی با خرید نوروزی؛ شب عید آن‌ها و شب عید ما

هما میرزایی – جهان صنعت نیوز: روزهای پایانی سال در همه کشورها روزهای اوج خرید و فروش است. چشم امید فروشندگانی که در طول سال سود مورد نظر خود را به دست نیاورده‌اند، به این روزها است تا بخشی از ضرر احتمالی کسب و کار خود را جبران کنند. فلسفه به وجود آمدن بلک فرایدی در کشورهای غربی همین موضوع است. تخفیفات هیجان‌انگیز از مواد غذایی و پوشاک تا لوازم الکترونیکی مانند تلویزیون و گوشی موبایل. محبوبیت خرید و فروش در این روز به خصوص هر ساله بیش از پیش می‌شود، به طوری‌که فروش آنلاین بلک فرایدی سال گذشته در ایالات متحده آمریکا با رشد ۷.۵ درصدی به ۹.۸ میلیارد دلار رسید. در ایران هم روزهای منتهی به عید نوروز بازار دچار جنب و جوش شده و رونق پیدا می‌کند، اما سوال خریداران این است که چرا قیمت اجناس در ایران در پایان سال مانند کشورهای غربی کاهش پیدا نمی‌کند و گران‌تر از ایام سال نیز می‌شود؟

۸۰ درصد تخفیف؛ حمله به قفسه‌ها

 نمونه‌های جالبی از تخفیفات بلک فرایدی در طول سال‌های اخیر ثبت شده است. در آمریکا یک نفر موفق شد یک جارو برقی رباتیک را که ۴۰۰ دلار قیمت داشت، با پرداخت تنها ۸۹ دلار خریداری کند. یا در نمونه‌ای دیگر، هدفون بی سیم سونی که ۳۰۰ دلار قیمت داشت، با ۱۰۰  دلار به فروش رسید. این تخفیفات بزرگ و جذاب هر ساله صحنه‌های پرهیجان و گاها عجیب‌وغریبی را در فروشگاه‌ها رقم می‌زند؛ از صف‌های طولانی که از نیمه‌شب آغاز می‌شود تا رقابت‌های شدید برای تصاحب کالاهای محبوب. تصویری معروف از بلک فرایدی؛ تلویزیونی با ۸۰ درصد تخفیف و جمعیتی که برای به دست آوردن آن به سمت قفسه‌ها هجوم برده و با یکدیگر درگیر می‌شوند. در نهایت یک شخص هیکلی پیروز این جنگ شده و تلویزیون را با حالتی پیروزمندانه از فروشگاه خارج می‌کند.

با این تخفیف ضرر خواهید کرد

در ایران هم سال‌ها است که بلک فرایدی جا افتاده و وارد تقویم غیررسمی جامعه شده است. هرچند تاریخ آن در ایران موضوعیت خاصی ندارد و اواسط پاییز است، اما فروشگاه‌ها با ارائه تخفیفات متنوع موفق به جلب مشتری از تمامی اقشار شده‌اند. در نبود نظارت جدی بر نحوه قیمت‌گذاری، تخلفات گسترده‌ای هم به اسم بلک فرایدی رخ می‌دهد. مهم‌ترین این تخلفات که خریداران و کاربران فضای مجازی بیش از همه به آن اشاره کرده‌اند، این است که فروشگاه‌ها در روزهای منتهی به این تاریخ قیمت اجناس خود را بالا می‌برند، و سپس با نام تخفیف جمعه سیاه قیمت را به حالت عادی بازمی‌گردانند. قیمتی که در برخی موارد از قیمت واقعی جنس بیشتر هم هست. خریدار هم که برای استفاده از فرصت خرید تخفیف‌دار بی‌تاب است، بدون صرف وقت برای مقایسه قیمتی کالا خرید کرده و در نهایت نه تنها سودی نمی‌کند بلکه از حالت عادی بیشتر هم پرداخت می‌کند. البته از حق نباید گذشت، برخی فروشگاه‌ها تخفیفات مناسب و واقعی ارائه می‌کنند که در نهایت هم خود و هم مشتری سود کرده و راضی خواهند بود.

شب عید متفاوت ایران

خرید و فروش در روزهای پایان سال در ایران اما شرایط متفاوتی دارد. به طور سنتی خرید شب عید برای خانواده ایرانی از اهمیت زیادی برخوردار بوده و به نوعی آیین تبدیل شده است. به همین دلیل خریداران با وجود گرانی اجناس انتظار تخفیف‌های آنچنانی نداشته و سعی می‌کنند هر طور شده کالای مورد نظر خود را کم و بیش تهیه کنند. از طرفی، عمده خرید شب عید در ایران محدود به تعدادی لباس و کالاهای مصرفی کوچک است و بر عکس بلک فرایدی شامل اجناس اصلی و بزرگ مانند لوازم برقی، لوازم خانگی، و وسایل الکترونیکی نمی‌شود. چرا که این اجناس عمدتا وارداتی بوده و به قیمت ارز و تورم کلی وابسته هستند. همان کالاهای مصرفی و کوچک هم عمدتا در روزهای پایانی سال با قیمت‌های چند برابری عرضه می‌شوند و خبری از تخفیف‌های آنچنانی نیست. فروشندگان در توجیه این موضوع می‌گویند مشخص نیست بعد از تعطیلات عید قیمت‌ها ثابت باقی بمانند و ما هم نمی‌توانیم محصولاتمان را با تخفیف بفروشیم، چرا که در آن صورت دیگر نمی‌توانیم انبارمان را با اجناس جدید پر کنیم.

سود در انحصار و بازار رقابتی در کما

نبود ساختار رقابتی سالم میان عرضه کنندگان محصولات نیز یکی دیگر از دلایل اصلی این تفاوت فرهنگی و اقتصادی است. ساختار رقابتی سالم در ایران دستخوش چالش‌های متعددی است. بسیاری از صنایع سودآور در انحصار تعداد محدودی از شرکت‌های بزرگ و نهادهای شبه دولتی است و امکان رقابت سالم، تنوع محصول و نوآوری را از تولیدکنندگان خرد سلب کرده است. بی‌ثباتی اقتصادی، تورم مزمن و نوسانات ارزی نه‌تنها تولیدکنندگان را به سود کوتاه‌مدت سوق می‌دهد، بلکه تأمین مواد اولیه را دشوار کرده و مانع شکل‌گیری بازار رقابتی می‌شود.

اخبار برگزیدهاقتصاد کلان