ناترازی انرژی؛ فرصتی طلایی برای قاچاقچیان در سایه بی‌توجهی به سرمایه‌گذار خصوصی
از قاچاق سوخت تا فرسودگی زیرساخت‌ها، از هدررفت انرژی در زنجیره تامین تا قطعی برق صنایع و جایگزینی مازوت و تاثیرات آن بر سلامت شهروندان. همگی این موارد چالش‌هایی هستند که ایران را با ابر بحران انرژی روبه‌رو کرده و هزینه‌های سنگینی را بر دوش صنایع تولیدی کشور گذاشته‌اند.
هما میرزایی-جهان صنعت نیوز: این روزها ناترازی انرژی به تیتر نخست اخبار بدل شده است. فراتر از خاموشی‌های چندساعته که نارضایتی گسترده مشترکان خانگی را به همراه داشته، صنایع کشور با تبعات سنگین این بحران دست‌وپنجه نرم می‌کنند. کاهش تأمین برق و گاز، هزینه‌های هنگفتی را به صنایع کوچک و بزرگ تحمیل کرده و آن‌ها را ناچار به کاهش ظرفیت تولید کرده است.
۴۷ هزار مگاوات تقاضا در زمان اوج مصرف
به گفته معاون هماهنگی توزیع شرکت توانیر، تقاضای مصرف برق در ساعات اوج مصرف به بیش از ۴۷ هزار مگاوات رسیده است، و نیروگاه‌ها ظرفیت تامین این عدد را دارند، اما عدم تامین سوخت مورد نیاز مانع از رسیدن به این ظرفیت شده است. ذبیحی خاطرنشان کرد: اگر دمای کشور تنها دو درجه سانتی‌گراد کاهش یابد، می‌توان سوخت بیشتری به نیروگاه‌ها ارسال کرد و این امر می‌تواند به تأمین بهینه تقاضای مصرف برق کمک کند.
دمای هوا کمتر، مصرف برق بیشتر
ناترازی برق به ۲۱ هزار مگاوات رسیده است. عدم جذب سرمایه‌‌های بخش خصوصی در صنعت برق، فرسودگی شدید زیرساخت‌ها و شبکه تولید و انتقال به عنوان یکی از عوامل اصلی هدررفت انرژی، و ناکارآمدی در اجرای سیاست‌های کاهش مصرف عوامل اصلی این ابر بحران هستند. بحران ناترازی و کمبود انرژی همیشه وجود داشته است، اما امسال دامنه این بحران با ورود به فصل پاییز گسترده‌تر شده و با تعطیلی یک هفته‌ای مدارس، دانشگاه‌ها و ادارات وارد فاز جدیدی شد. بر اساس آمارهای ارائه شده توسط توانیر، در روزهای انتهایی پاییز امسال میانگین دما ۳ درجه کمتر از روزهای مشابه در سال قبل بوده، اما تقاضای مصرف برق در این دوره با افزایش ۶ درصدی روبه‌رو شده است. محسن ذبیحی، معاون هماهنگی توزیع شرکت توانیر پیشتر از جایگزینی کاهش ۵۰ درصدی ظرفیت تولیدی صنایع به جای قطع کامل برق خبر داده بود.
افزایش ۸۸ درصدی مازوت سوزی
بنا بر اعلام معاون راهبری تولید برق حرارتی درباره سوخت مصرفی نیروگاه‌ها می‌گوید: امسال با کاهش ۵ میلیارد و ۱۰۰ میلیون متر مکعبی گاز تحویلی به نیروگاه‌ها حدود ۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون لیتر گازوئیل و ۴۰۰ لیتر مازوت بیشتر مصرف شده است. در عین حال، ۸ هزار و ۵۰۰ مگاوات از ظرفیت نیروگاه‌ها کاسته شده است.
تجربیات موفق کشورها در جذب سرمایه بخش خصوصی در صنعت برق
جذب سرمایه بخش خصوصی برای توسعه زیرساخت‌ها در صنعت برق یکی از اصلی‌ترین راهکارهایی است که به منظور پیشگیری از بحران انرژی توسط کشورهای بسیاری به کار گرفته شده است. چین با ایجاد بازارهای رقابتی گسترده و اجرای سیاست‌های حمایتی مانند تضمین خرید برق و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، آمریکا با در نظر گرفتن اعتبارات مالی مانند معافیت‌های مالیاتی برای سرمایه‌گذاران در انرژی‌های تجدیدپذیر، و امارات متحده عربی با اجرای طرح‌هایی مانند مزرعه خورشیدی نور ابوظبی توانسته‌اند در جذب سرمایه در صنعت برق موفق شده و از بروز بحران جلوگیری کنند. در طرف مقابل، بخش عمده صنعت برق در ایران در اختیار دولت است و بخش خصوصی به دلایلی همچون تحریم‌های بین‌المللی و عدم توانایی در واردات فناوری‌های جدید، نبود بازار رقابتی، بوروکراسی پیچیده و دست و پا گیر، و عدم توانایی وزارت نیرو در پرداخت مطالبات انباشته شده به وارد شدن به این عرصه تمایل چندانی ندارد. محمودرضا حقی فام، مدیر انتقال و توزیع شرکت مپنا درباره لزوم ترغیب سرمایه‌گذاران به سمت انرژی‌های پاک و نیروگاه‌های خورشیدی و ریزشبکه‌ها می‌گوید: باید با ایجاد تعرفه‌ها و سیستم‌های مناسب، سرمایه‌گذاران را متقاعد کنیم که سرمایه‌گذاری مثلاً در ریزشبکه‌ها به نفع آنهاست. این امر می‌تواند به کاهش هزینه‌ها و افزایش پایداری شبکه کمک کند. باید با تدوین قوانین مناسب، زمینه را برای مشارکت حداکثری مردم در صنعت انرژی فراهم کنیم و نگاه ویژه‌تری به دانشگاه‌ها و تحصیلات تکمیلی در این حوزه داشته باشیم.
قاچاق سوخت در مرکز توجه
در روزهای اخیر بحث بر سر قاچاق سوخت به عنوان دلیل اصلی ناترازی بالا گرفته است. بر اساس آمارهای نیمه رسمی، روزانه ۲۰ میلیون لیتر سوخت (گازوئیل و بنزین) از ایران به کشورهای همسایه قاچاق می‌شود. علت این حجم از قاچاق تفاوت قیمت زیاد بنزین در ایران و کشورهای همسایه است؛ اختلاف قیمتی که گاهی تا ۱/۱۵ نیز می‌رسد. اما سوال اصلی این‌جاست که این حجم از قاچاق چه‌گونه و توسط چه کسانی انجام می‌شود. در نبود نظارت کافی بر مرزهای زمینی و دریایی قاچاقچیان سوخت با استفاده از خودروهای سنگین مجهز به تانکر، خودروهای شخصی و وانت از راه زمینی و لنج‌ها و قایق‌ها از راه دریایی اقدام به قاچاق سوخت می‌کنند. برخی از این افراد بارنامه‌های رسمی دارند و سوخت را در کنار بار اصلی از مرز رد می‌کنند و به قیمت بالاتر و دلاری به فروش می‌رسانند. افزایش نظارت بر مرزهای زمینی و آبی و کنترل دقیق و هوشمند توزیع سوخت در پمپ بنزین‌ها در کنار پیدا کردن راه‌حلی مناسب برای باز کردن گره قیمت‌گذاری بنزین می‌تواند به حل معضل قاچاق کمک شایان توجهی بکند. همه این موارد نیازمند به وجود آمدن عزم جدی در مسئولین و سیاست‌گذاران برای کنار گذاشتن روش‌های تجربه شده و شکست‌خورده قبلی است.
پیشنهاد ویژهصنعت و معدنلینک کوتاه :