سوریه پس از اسد؛ رقابت اسرائیل و ترکیه برای نفوذ بیشتر

جهان صنعت نیوز – اسرائیل و ترکیه پس از سقوط دولت اسد به سرعت در سوریه نفوذ خود را گسترش داده‌اند. اسرائیل با پیشروی به منطقه حائل، کنترل خود بر بلندی‌های جولان را که از زمان جنگ ۱۹۶۷ مورد مناقشه بوده، تثبیت کرده و هدفش جلوگیری از نفوذ گروه‌های جهادی و حفاظت از جوامع اسرائیلی است. ترکیه نیز با حمایت از ارتش ملی سوریه (SNA)، تلاش می‌کند گروه‌های کردی مرتبط با پ‌ک‌ک را در شمال سوریه تضعیف کرده و منطقه حائلی در مرز ۹۰۰ کیلومتری خود ایجاد کند. این کشور همچنین با همکاری هیئت تحریر الشام (HTS)، به دنبال افزایش نفوذ سیاسی و اقتصادی خود در رهبری جدید سوریه و بهره‌مندی از بازسازی پس از جنگ است. تحلیلگران معتقدند این اقدامات می‌تواند به تقویت جایگاه اردوغان در داخل و خارج از ترکیه کمک کند.

اسرائیل در سوریه به دنبال چیست؟

ارتش اسرائیل بلافاصله پس از سرنگونی اسد توسط شورشیان اسلام‌گرا در دو هفته پیش، به سمت سوریه پیشروی کرد و وارد منطقه حائلی شد که توسط توافق آتش‌بسی بین دو کشور ۵۰ سال پیش ایجاد شده بود.

دفتر نتانیاهو هفته گذشته اعلام کرد: «اسرائیل اجازه نخواهد داد گروه‌های جهادی این خلا قدرت را پر کرده و جوامع اسرائیلی را تهدید کنند.» این دفتر توضیح داد که استقرار نیروها موقتی است تا زمانی که دولت جدید سوریه—که اکنون توسط هیئت تحریر الشام، یکی از شاخه‌های سابق القاعده، هدایت می‌شود—به توافق ۱۹۷۴ پایبند باشد.

اقدامات ترکیه برای نفوذ بیشتر

ترکیه نیز با فوریتی مشابه در تلاش است نفوذ خود را بر بخش وسیع‌تری از سوریه تثبیت کند و رئیس‌جمهور منتخب ایالات متحده، دونالد ترامپ، این کشور را یکی از بازیگران کلیدی در شکل‌دهی به چشم‌انداز سیاسی پس از اسد توصیف کرده است.

یکی از اولویت‌های کلیدی رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، عقب راندن گروه‌های کردی در شمال است که با حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) مرتبط هستند؛ سازمانی که مدت‌ها برای ایجاد منطقه‌ای خودمختار برای کردها در ترکیه مبارزه کرده است.

ارتش ملی سوریه (SNA)، گروهی که از سوی آنکارا حمایت مالی و مشاوره دریافت می‌کند، از اواخر نوامبر دو شهر در شمال غربی را از نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF)، که متحد ایالات متحده در جنگ علیه داعش هستند، تصرف کرده است. مقامات ترکیه‌ای که با این موضوع آشنا هستند، این هفته اعلام کردند که SNA احتمالاً اکنون تلاش خواهد کرد تا مناطق بیشتری را تصرف کند.

هدف نهایی اردوغان ایجاد یک منطقه حائل در طول مرز ۹۰۰ کیلومتری سوریه و ترکیه است، هرچند به نظر می‌رسد دستیابی کامل به این هدف دشوار باشد. ترکیه می‌گوید هیئت تحریر الشام (HTS) رابرای بین بردن نیروهای کردی حمایت می‌کند، اما HTS به‌طور علنی در این مورد اظهار نظری نکرده است.

تثبیت کنترل اسرائیل بر جولان

پیشروی اسرائیل کنترل این کشور بر بلندی‌های جولان را که از زمان جنگ ۱۹۶۷ نقطه‌ای مورد مناقشه بوده است، گسترش داده است. پیش از سقوط اسد، اسرائیل حدود دو سوم این منطقه را کنترل می‌کرد که به ارتش آن امکان می‌داد تحرکات نیروهای سوری را بین مرز و پایتخت، دمشق، در ۶۰ کیلومتری آن، رصد کند.

جولان همچنین زمین‌های حاصلخیزی دارد—اسرائیلی‌ها در این منطقه انگور و سیب پرورش می‌دهند—و منبع مهمی از آب است.

در حالی که ترامپ در دوره نخست ریاست‌جمهوری خود در سال ۲۰۱۹ به‌طور رسمی حاکمیت اسرائیل بر جولان را به رسمیت شناخت، سازمان ملل متحد همچنان این منطقه را از نظر قانونی بخشی از سوریه می‌داند.

نقش ترکیه در رهبری جدید سوریه

حاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه، روز چهارشنبه گفت که «آخرین چیزی» که این کشور می‌خواهد این است که به‌عنوان قدرت منطقه‌ای که کنترل نهایی سوریه را در اختیار دارد، شناخته شود، اگرچه دولت ترکیه با هیئت تحریر الشام و رهبر آن، احمد الشراء، تماس برقرار کرده و دستاوردهای نظامی در شمال به‌دست آورده است.

فیدان گفت: «ما دولت فعلی، دولت جدید را، به‌عنوان یک شریک مشروع برای ترکیه و طرف‌های بین‌المللی به رسمیت می‌شناسیم.» او افزود: «فکر می‌کنم هیئت تحریر الشام گام‌های بزرگی برای فاصله گرفتن از القاعده و داعش و دیگر عناصر افراطی برداشته است.»

ترکیه انگیزه قوی برای تأثیرگذاری بر نحوه اداره سوریه در آینده دارد. این کشور میزبان بیش از ۳ میلیون پناهجوی سوری است—نتیجه بیش از ۱۳ سال جنگ—و شرکت‌های ترکیه‌ای از جمله بزرگ‌ترین ذی‌نفعان در بازسازی پس از جنگ خواهند بود.

تحلیلگران گروه اوراسیا، از جمله امره پکر، نوشتند: «آنکارا تلاش خواهد کرد تا چشم‌انداز سیاسی و اقتصادی در سوریه را برای گسترش منافع ترکیه شکل دهد.» آن‌ها افزودند: «یک نتیجه خوب در سوریه برای ترکیه می‌تواند به اردوغان کمک کند تا خود را به‌عنوان یک رهبر جهانی تأثیرگذار مطرح کند و محبوبیت تاریخی پایین خود را افزایش دهد.»

اخبار برگزیدهسیاسی