بن‌بست در میدان جنگ، بحران در دیپلماسی؛ آینده جنگ اوکراین چه خواهد شد؟

جهان صنعت نیوز – با ورود جنگ روسیه و اوکراین به سومین سال خود، هیچ‌یک از طرفین موفق به کسب برتری قاطع در میدان نبرد نشده‌اند و درگیری به یک جنگ فرسایشی تبدیل شده است. در حالی که اوکراین همچنان به حمایت‌های نظامی غرب وابسته است، تصمیمات آمریکا در دوران ترامپ، از جمله عدم درخواست بودجه جدید برای کی‌یف، می‌تواند روند ارسال تسلیحات را مختل کند. در این میان، تلاش‌های ترامپ برای پایان دادن به جنگ با اشتباهات دیپلماتیک همراه بوده است، از جمله نادیده گرفتن اوکراین و رهبران اروپایی در مذاکرات اولیه با روسیه. اگر دولت ترامپ نتواند استراتژی خود را اصلاح کند و اهرم‌های فشار بر روسیه را افزایش ندهد، این شکست در سیاست خارجی مستقیماً به نام او ثبت خواهد شد.

یک جنگ طولانی و پرهزینه

۲۴ فوریه، سومین سالگرد حمله همه‌جانبه روسیه به اوکراین است. کرملین نتوانست به پیروزی سریع دست یابد و جنگ به یک نبرد فرسایشی تبدیل شده است، بدون اینکه هیچ‌کدام از طرفین پیشرفت قابل‌توجهی در میدان نبرد داشته باشند. روسیه در سال ۲۰۲۴ تا حدودی برتری داشت، اما تنها موفق شد دستاوردهای محدودی کسب کند و نتوانست نیروهای اوکراینی را از منطقه کُرسک روسیه خارج کند.

جنگ روسیه و اوکراین که خونین‌ترین درگیری اروپا از زمان جنگ جهانی دوم محسوب می‌شود، ۱۱ سال پیش آغاز شد. پس از انقلاب میدان در اوکراین، نیروهای روسیه در اوایل ۲۰۱۴ کریمه را اشغال کردند و سپس درگیری‌هایی را در منطقه دونباس آغاز کردند که منجر به اشغال بخش‌هایی از دونتسک و لوهانسک توسط روسیه و نیروهای نیابتی آن شد.

حمله گسترده روسیه در ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ دو هدف داشت: تصرف سریع کی‌یف و اشغال نیمی تا دوسوم از خاک اوکراین. اما برخلاف پیش‌بینی‌ها، ارتش اوکراین موفق شد روس‌ها را از پایتخت دور کند و سپس ضدحملاتی موفق در شرق و جنوب انجام دهد. با این حال، ضدحملات اوکراین در سال ۲۰۲۳ به دلیل محدودیت‌های تسلیحاتی و استحکامات دفاعی گسترده روسیه متوقف شد و تا اوایل ۲۰۲۴، جنگ به یک نبرد فرسایشی تبدیل شد.

ارتش اوکراین که حدود ۹۰۰ هزار نیرو دارد، در مقایسه با ۱.۳ میلیون نیروی روسیه، با مشکلاتی در جذب نیرو مواجه است. اوکراین همچنان به شدت به تسلیحات غربی وابسته است. دولت ترامپ درخواست تأمین بودجه جدید برای کمک نظامی به کی‌یف نکرده، که این می‌تواند موجب توقف ارسال تسلیحات آمریکایی شود. اروپا نیز به‌تنهایی قادر نخواهد بود نیازهای اوکراین را تأمین کند.

در سال ۲۰۲۴، روسیه تا حدی برتری داشت، اما تنها موفق شد ۱۵۰۰ مایل مربع از خاک اوکراین را تصرف کند که کمتر از ۱ درصد کل مساحت اوکراین است. ارتش روسیه همچنین نتوانست بخشی از منطقه کُرسک را که اوکراین در آگوست تصرف کرده بود، بازپس بگیرد.

اختلافات گسترده در شرایط صلح

تصمیم ولادیمیر پوتین برای حمله در سال ۲۰۲۲ بیش‌ازپیش به عنوان یک اشتباه استراتژیک دیده می‌شود، اما او با وجود هزینه‌های هنگفت که شامل تحریم‌ها نیز می‌شود به جنگ ادامه داده است. او اقتصاد روسیه را به حالت جنگی درآورده و معتقد است که کشورش به دلیل جمعیت و اقتصاد بزرگ‌تر، می‌تواند اوکراین را فرسوده کند.

پوتین اصولاً حاکمیت اوکراین را قبول ندارد. در ابتدا، او خواستار خلع سلاح اوکراین، پذیرش بی‌طرفی، و به رسمیت شناختن الحاق کریمه و استقلال مناطق دونتسک و لوهانسک شد. در سپتامبر ۲۰۲۲، پوتین به‌طور یک‌جانبه چهار منطقه را به خاک روسیه الحاق کرد، حتی در شرایطی که کنترل کامل بر آن‌ها نداشت. او این الحاق‌ها را شرطی برای صلح قرار داده است.

از سوی دیگر، زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، بر خروج کامل نیروهای روسیه، بازگشت به مرزهای ۱۹۹۱، دریافت غرامت جنگی، و محاکمه جنایتکاران جنگی (ازجمله پوتین، که به اتهام انتقال اجباری کودکان اوکراینی به روسیه تحت تعقیب دادگاه کیفری بین‌المللی است) تأکید دارد. بسیاری از اوکراینی‌ها جنگ را یک نبرد حیاتی برای بقای کشورشان می‌دانند، که همین امر مقاومت سرسختانه آن‌ها را توضیح می‌دهد.

بااین‌حال، نظرسنجی‌های اخیر نشان می‌دهد که اکثریت اوکراینی‌ها از مذاکرات حمایت می‌کنند، هرچند بسیاری مخالف هرگونه واگذاری سرزمینی هستند. در اواخر ۲۰۲۴، زلنسکی ظاهراً انعطاف‌پذیری بیشتری نشان داد و اعلام کرد که می‌توان بازپس‌گیری مناطق اشغال‌شده را از طریق دیپلماسی پیگیری کرد، به شرطی که اوکراین به عضویت ناتو درآید.

آیا ترامپ می‌تواند میانجی‌گری کند؟

ترامپ مدت‌ها ادعا کرده که می‌تواند سریعاً به جنگ پایان دهد. اما مذاکرات اصلی باید بین اوکراین و روسیه با مشارکت اروپا انجام شود. بااین‌حال، پوتین تلاش خواهد کرد که توافقی را مستقیماً با ترامپ انجام دهد، بدون در نظر گرفتن زلنسکی و رهبران اروپایی، که این رویکرد شکست خواهد خورد.

دولت ترامپ در فوریه تلاش‌های میانجی‌گری خود را آغاز کرد اما با اشتباهات اولیه همراه بود. وزیر دفاع، پیت هگست، اهداف اوکراین برای بازپس‌گیری تمام سرزمین‌هایش و عضویت در ناتو را «غیرواقع‌بینانه» خواند، که عملاً امتیازاتی به روسیه داد پیش از آنکه مذاکراتی آغاز شود. ترامپ سپس با پوتین تماس تلفنی گرفت و اعلام کرد که رئیس‌جمهور روسیه خواهان صلح است و به زودی دیدار خواهند داشت. او همچنین با زلنسکی تماس گرفت، اما اظهار داشت که با نظرات وزیر دفاعش در مورد سرزمین‌های اوکراین و ناتو موافق است.

این تغییر ناگهانی در سیاست آمریکا موجب نگرانی رهبران اروپایی شد. زلنسکی تأکید کرد که هیچ توافقی نباید بدون مشارکت اوکراین انجام شود. اتحادیه اروپا نیز هشدار داد که «هرگونه توافقی که پشت سر ما انجام شود، کارساز نخواهد بود.»

ترامپ باید ابتدا با زلنسکی، به عنوان رهبر یک شریک دیرینه آمریکا، مشورت و سپس با رهبران اروپایی گفتگو می‌کرد. اما در عوض، دولت او مستقیماً وارد مذاکره با روسیه شد. وزیر امور خارجه، مارکو روبیو، در ۱۸ فوریه با سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، دیدار کرد، بدون اینکه نماینده‌ای از اوکراین حضور داشته باشد.

پوتین سخت‌ترین طرف در مذاکرات خواهد بود. ترامپ باید ابتدا اهرم‌های فشار خود را افزایش دهد، مانند درخواست بودجه بیشتر برای اوکراین از کنگره، همکاری با گروه G7 برای انتقال دارایی‌های مسدود شده روسیه به کی‌یف، و تشدید تحریم‌ها. اما تاکنون، او اقدامی برای ایجاد چنین اهرم‌هایی انجام نداده است.

آیا دولت ترامپ واقعاً به دنبال توافق است؟

یک تفسیر بدبینانه‌تر از عجله دولت ترامپ برای مذاکره با روسیه این است که این اشتباهات، تصادفی نیستند، بلکه بخشی از یک برنامه عمدی برای رها کردن اوکراین و اروپا به نفع پوتین است، شاید با هدف ایجاد فاصله بین روسیه و چین. اما این استراتژی درک نادرستی از رابطه پوتین با شی جین‌پینگ و وابستگی روسیه به چین دارد.

چنین رویکردی نه‌تنها موجب ادامه جنگ خواهد شد، بلکه اروپا را وادار به بازنگری در ترتیبات امنیتی خود خواهد کرد. درنهایت، روسیه امتیاز خواهد گرفت، درحالی‌که آمریکا چیزی در ازای آن به دست نخواهد آورد.

اگر دولت ترامپ قصد موفقیت دارد، باید عملکرد بهتری داشته باشد. در غیر این صورت، این شکست سیاست خارجی مستقیماً متوجه ترامپ خواهد بود.

اخبار برگزیدهسیاسی