آمارهای زمستانی از رشد اقتصاد

محمد اصغرزاده مرغملکی- جهان صنعت نیوز: بررسی گزارش‌های بانک مرکزی و مرکز پژوهش‌های مجلس از عملکرد اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که اقتصاد کشور با وجود رشد، هنوز نتوانسته به سطوح مطلوب و پایدار دست یابد. طبق داده‌های بانک مرکزی، تولید ناخالص داخلی با نفت در سال ۱۴۰۳ معادل ۲.۸ درصد و بدون نفت ۲.۷ درصد رشد کرده است. این در حالی است که میانگین رشد اقتصادی سال‌های ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۲ حدود ۴.۷ درصد بوده و مقایسه این ارقام از کاهش قابل‌توجه آهنگ رشد حکایت دارد. به‌عبارت دیگر، اقتصاد ایران نسبت به سال‌های اخیر عملکرد ضعیف‌تری از خود نشان داده است.

زمستان؛ فصل ضعیف رشد

بر اساس برآوردهای مرکز پژوهش‌های مجلس، تولید ناخالص داخلی در فصل زمستان ۱۴۰۳ نسبت به زمستان سال قبل رشد ۱.۸ درصدی داشته و رشد تولید بدون نفت نیز به ۱.۹ درصد رسیده است. در این فصل، بخش کشاورزی با رشد ۴.۱ درصدی همراه بوده که عمدتاً تحت‌تأثیر بهبود تولیدات زراعی و دامی به‌دست آمده است.

بخش نفت خام و گاز طبیعی نیز رشدی اندک برابر با ۰.۷ درصد را ثبت کرده؛ عددی که نشان‌دهنده پایداری نسبی اما شکننده این حوزه در انتهای سال است. با این حال، صنایع و معادن در همین فصل عملکرد ضعیفی داشتند و رشد منفی یک درصدی را تجربه کردند. خدمات اما همچنان با رشد ۴ درصدی در رأس بخش‌های مولد قرار گرفتند.

اسفند؛ تصویر ماهانه از اقتصاد، نفتی که طلایی نیست

ارزیابی داده‌های مرکز پژوهش‌ها درباره عملکرد اقتصاد در اسفند ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که تولید ناخالص داخلی با نفت رشد ۳.۶ درصدی و بدون نفت رشد ۴.۲ درصدی را ثبت کرده است. در این ماه، بخش کشاورزی با ثبت رشد ۴.۶ درصدی جایگاه خود را به‌عنوان یکی از محرک‌های رشد اقتصادی حفظ کرده است.

در سوی دیگر، بخش نفت خام و گاز طبیعی با کاهش ۳.۸ درصدی روبه‌رو شده است؛ این افت که ناشی از کاهش سطح تولید نفت خام است، به‌عنوان یک هشدار جدی برای آینده صنعت نفت کشور تلقی می‌شود، به‌ویژه در شرایطی که صادرات نفت با محدودیت‌های بین‌المللی روبه‌روست. صنایع و معادن با رشد ۳.۱ درصدی به‌ویژه از محل افزایش تولید شرکت‌های بورسی و شاخص فروش نهاده‌های ساختمانی، روند مثبتی را طی کرده‌اند. خدمات نیز با رشد ۵.۱ درصدی همچنان نقش پیشران اصلی در اقتصاد را ایفا می‌کند.

پاییز؛ بهترین فصل برای اقتصاد ۱۴۰۳

طبق داده‌های بانک مرکزی، فصل پاییز ۱۴۰۳ با بیشترین میزان رشد اقتصادی همراه بوده است. در این دوره، تولید ناخالص داخلی با نفت ۳.۶ درصد و بدون نفت ۳.۹ درصد رشد کرده است. افزایش تولید کشاورزی، بهبود نسبی در شاخص‌های صنعتی و رشد فعالیت‌های خدماتی از مهم‌ترین عوامل این افزایش بوده‌اند.

سهم‌بری نامتوازن بخش‌ها؛ نفت پاشنه آشیل رشد

تحلیل عملکرد بخش‌ها در سال ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که کشاورزی و خدمات نقش اصلی را در ایجاد رشد ایفا کرده‌اند، در حالی که بخش نفت نه تنها مشارکتی در رشد نداشته، بلکه در برخی مقاطع اثر منفی نیز گذاشته است. افت قابل‌توجه تولید نفت خام در اسفند و رشد اندک در زمستان، بیانگر آسیب‌پذیری این حوزه در برابر تحریم‌ها، فرسودگی زیرساخت‌ها و محدودیت سرمایه‌گذاری است.

از سوی دیگر، صنایع و معادن که می‌توانند نیروی محرکه رشد صنعتی کشور باشند، نتوانسته‌اند به سطح پایداری در تولید برسند. رشد منفی این بخش در زمستان و رشد اندک آن در اسفند، نشان‌دهنده ضعف در تقاضای داخلی، مشکلات تأمین مالی و ناتوانی در توسعه ظرفیت‌های جدید است.

اقتصاد، دور از درهای توسعه

در مجموع، آمارهای رسمی نشان می‌دهد که اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۳ توانسته از رکود شدید فاصله بگیرد، اما همچنان با مشکلات ساختاری، افت بهره‌وری، و محدودیت منابع روبه‌رو است. ثبت رشد ۲.۸ درصدی برای کل سال در مقایسه با میانگین سال‌های اخیر، نشانه‌ای از کند شدن مسیر رشد اقتصادی کشور است.

تداوم این روند نیازمند تجدیدنظر در سیاست‌گذاری‌های کلان اقتصادی، بهبود فضای کسب‌وکار، تقویت صادرات غیرنفتی و جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید خواهد بود. اقتصاد ایران برای دستیابی به رشد پایدار و فراگیر، نیازمند عبور از تکیه‌گاه نفت و حرکت به‌سوی بهره‌وری، تنوع‌بخشی و تعامل سازنده با اقتصاد جهانی است.

 

اخبار برگزیدهاقتصاد کلان