فراگیری قطعی برق؛ بحران ملی یا سوء مدیریت؟

جهان صنعت نیوز – سارا پوردلجو: با آغاز سال جدید، زمزمه‌های مربوط به قطعی مداوم برق و کمبود انرژی به‌دفعات به گوش می‌رسید؛ مسائلی که در هفته‌های اخیر به واقعیت پیوسته‌اند. نبود مدیریت صحیح و فقدان برنامه‌ریزی‌های مناسب، کشور را با بحرانی بی‌سابقه روبه‌رو کرده است که اگر هرچه زودتر برای آن چاره‌ای اندیشیده نشود، خسارات ناشی از آن جبران‌ناپذیر خواهد بود. در سال گذشته، بیشترین آسیب ناشی از قطعی برق متوجه بخش صنایع بود، به‌گونه‌ای که ۲ روز در هفته، فعالیت‌های صنعتی عملاً تعطیل می‌شد. این موضوع هزینه‌های سنگینی را، از کاهش تولید تا پرداخت حقوق، به صاحبان کسب‌وکارها و صنایع تحمیل کرد. اما امسال، قطعی برق تنها به صنایع محدود نمانده و منازل مسکونی نیز از این وضعیت در امان نمانده‌اند، به‌طوری‌که هر روز حداقل دو ساعت قطعی برق را تجربه می‌کنند. شاید در نگاه اول تصور شود که قطعی برق در منازل، در مقایسه با صنایع و کارخانجات، خسارت یا هزینه‌ی قابل‌توجهی به‌همراه ندارد؛ اما واقعیت این است که این وضعیت، فشار زیادی را از نظر اقتصادی و رفاهی بر خانوارها وارد کرده است. بر همین اساس، گفتگویی با حسن مرادی، کارشناس انرژی داشتیم.

ناترازی برق و انرژی؛ یک بحران مزمن و چندوجهی

موضوع ناترازی برق و انرژی، مسأله‌ای جدید نیست. سال‌هاست با این مشکل مواجه‌ هستیم و دولت‌ها تلاش کرده‌اند آن را مدیریت و تا حدی کاهش دهند تا نیاز مردم تأمین شود. اما متأسفانه، مجموعه‌ای از عوامل دست‌به‌دست هم داده‌اند تا این وضعیت بحرانی ایجاد شود.

یکی از مهم‌ترین این عوامل، توسعه‌ی بی‌رویه و بدون برنامه‌ریزی ساخت‌وسازهاست. دولت هر سال اعلام می‌کند که باید یک میلیون واحد مسکونی ساخته شود. اما سؤال اینجاست: آیا برای این واحدها زیرساخت‌هایی مانند برق، آب و گاز نیز تأمین می‌شود؟ پاسخ معمولاً منفی است. انگار برای متولیان ساخت‌وساز مهم نیست که منابع لازم برای بهره‌برداری از این واحدها فراهم باشد؛ تنها چیزی که اهمیت دارد، ارائه آمار ساخت است، گویی ارائه این آمار است که آن‌ها را در ظاهر موفق جلوه می‌دهد. به همین دلیل، هر نهادی صرفاً به وظیفه خودش می‌پردازد و توجهی به تبعات آن در سطح کلان ندارد.

از سوی دیگر، مجلس نیز گاهی به جای همکاری با دولت، سنگ‌اندازی می‌کند. به عنوان نمونه، وقتی دولت تصمیم می‌گیرد ساعات کاری را به‌منظور کاهش مصرف برق تغییر دهد، مجلس با آن مخالفت می‌کند. دلیل این مخالفت‌ها اغلب سیاسی یا پوپولیستی است؛ می‌خواهند نشان دهند که طرفدار مردم هستند. اما اگر واقعاً دغدغه مردم را دارند، بهتر است کمک کنند تا مردم زودتر سر کار بروند و کمتر در معرض گرما و ترافیک قرار بگیرند، نه اینکه در اوج گرما و شلوغی، ساعت کاری را آغاز کنند.

متأسفانه، عملکرد برخی نمایندگان مجلس در تضاد با منافع ملی است. در حالی که کشور نیازمند هماهنگی و انسجام در سیاست‌گذاری‌هاست، برخی نمایندگان به دلایل جناحی یا شخصی، علیه سیاست‌های ملی عمل می‌کنند.

از اتاق مدیران تا لابی ساختمان‌ها؛ وقتی صرفه‌جویی تنها یک شعار است

ما بارها گفته‌ایم که اگر دولت می‌خواهد عملکردی انقلابی داشته باشد، باید ساعات کاری ادارات را بعد از طلوع آفتاب تنظیم کند. با این‌ حال، این سیاست‌ها در عمل رعایت نمی‌شود. بسیاری از مدیران ادارات دولتی خودشان بیشترین مصرف غیرضروری برق را دارند. من بارها در این خصوص تذکر داده‌ام اما توجهی نشده است.

از طرف دیگر، ما از مردم انتظار داریم در روستاها صرفه‌جویی کنند، اما در شهرها، جایی که رفاه بیشتری وجود دارد، شاهد مصرف بی‌رویه هستیم. چرا باید در یک شعبه بانک، ۱۵ کولر گازی روشن باشد؟ من شخصاً این صحنه را دیده‌ام و می‌توانم ثابت کنم. وقتی منابع مالی یک بانک از جیب مردم تأمین می‌شود، آیا نباید در مصرف انرژی هم پاسخ‌گو باشد؟ این در حالی‌ است که گفته‌اند دمای بهینه برای رفاه ۲۳ یا ۲۲ درجه است، اما اکثر ادارات و شرکت‌ها، چه دولتی و چه خصوصی، به این توصیه‌ها بی‌توجه‌اند.

مشکل اصلی اینجاست که نه نظارت اصولی وجود دارد، نه پاسخ‌گویی، و نه هیچ‌گونه تشویق یا جریمه‌ای برای صرفه‌جویی در نظر گرفته شده است. ما می‌گوییم اگر دولت ناظر است، باید دستور دهد پرده‌های ضخیم ساختمان‌های اداری کنار بروند تا نور طبیعی وارد شود و چراغ‌ها خاموش شوند. باید این موارد به صورت الزامی اجرا شود.

در کشورهایی مانند ژاپن، برای صرفه‌جویی در انرژی، استفاده از لباس رسمی (کت) در فصل گرما محدود شده است و این تغییر ساده، ماهانه ۲۰ میلیون دلار صرفه‌جویی به همراه داشته است. اما ما حاضر نیستیم حتی کت‌مان را کنار بگذاریم! آقای پزشکیان طی مکاتبه‌ای اعلام کردند  که خودشان کت را در محل کار درمی‌آورند. بله، باید این کار انجام شود؛ اصلاً چه ضرورتی دارد کارمند دولت با کت سر کار برود؟ این مسائل شاید کوچک به نظر برسند، اما آثار بسیار بزرگی در مدیریت مصرف انرژی دارند.

همین امروز صبح، دو کلیپ دیدم که نشان‌دهنده عمق بحران بود: یکی مربوط به درمانگاه دندان‌پزشکی بود که در حین انجام عمل ایمپلنت برق قطع شده بود و بیمار زیر دستگاه مانده بود. دندان‌پزشک درمانده بود که چه کند.

کلیپ دیگر مربوط به دامداری بود که شیردوشی گاوها با چهار ساعت تأخیر انجام شده بود. این تأخیر باعث فشار زیاد به دام و آسیب جدی شده بود، زیرا دستگاه شیردوشی به برق وابسته است.

به‌عنوان مثالف در ساختمان محل زندگی من، مدیر ساختمان به‌طرز عجیبی علاقه به مصرف بالای برق دارد. از ساعت شش عصر، لوستر بزرگ لابی را روشن می‌کند. وقتی به او می‌گویم که این لوستر چه فایده‌ای دارد، پاسخ می‌دهد که باید روشن باشد. با اینکه فوتوسل نصب کرده‌ایم تا چراغ‌ها فقط در صورت نیاز روشن شوند، او باز هم چراغ‌های دیگر را روشن نگه می‌دارد. این بی‌توجهی نه‌تنها در ساختمان‌های مسکونی، بلکه در ادارات، سازمان‌ها و شرکت‌ها نیز وجود دارد.

سؤال اینجاست که آن کسی که اضافه‌مصرف دارد، آیا جریمه می‌شود؟ نه. بنابراین انگیزه‌ای برای صرفه‌جویی وجود ندارد. در نتیجه، وضعیتی ایجاد شده است که همه ما با آن درگیر هستیم.

همه از صرفه‌جویی می‌گویند، اما چه‌کسی عمل می‌کند؟

بسته به شرایط هر خانواده ، زیان ناشی از قطعی برق متفاوت است. برخی خانواده‌ها لپ‌تاپ و کامپیوتر دارند، برخی بازنشسته‌اند، برخی فرزندان خردسال دارند، یا در منزل کار می‌کنند. اما در مجموع، آسیب ناترازی انرژی به همه می‌رسد. از طرفی، در برنامه‌های صداوسیما که در دو هفته اخیر شرکت داشتم، اشاره کردم که فقط در یک استودیو، مصرف برق ۶۵۰ وات است و با یک تغییر ساده می‌توان آن را به ۱۵۰ وات رساند. وقتی خود سازمان صداوسیما الگو نیست، از مردم چه انتظاری می‌رود؟

متأسفانه در بسیاری از خانه‌ها ماشین لباسشویی، یخچال، و لامپ‌های بسیار غیراستاندارد وجود دارد. در برخی خانه‌ها، لامپ دستشویی ۵۰۰ وات است! همه درباره صرفه‌جویی حرف می‌زنند، اما کمتر کسی عمل می‌کند. کافی‌ست به اتاق مدیران نگاهی بیندازید؛ نورپردازی آن‌ها چندین برابر استاندارد است. آیا تلاشی برای مدیریت این موضوع شده؟ خیر. بهتر است همه این صرفه‌جویی‌ها از خود مدیران و مجموعه‌های بزرگ شروع و مدیریت شود. تا زمانی که این شرایط اصلاح نشود، ناترازی ادامه خواهد داشت و هزینه آن مستقیماً بر دوش مردم خواهد بود.

 

 

اخبار برگزیدهصنعت و معدن