قاتل خاموش هوای تهران

جهان صنعت نیوز، در روزهایی که هوای تهران با لایه‌ای از گرد و غبار درهم تنیده و چشم‌انداز شهر مه‌آلود شده، کارشناسان منشأ این بحران را نه تنها در بیابان‌های دوردست، بلکه در نزدیکی پایتخت شناسایی کرده‌اند. دکتر رضا شهبازی، معاون زمین‌شناسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور، تالاب خشک‌شده «صالحیه» را مهم‌ترین کانون داخلی گرد و غبار در تهران معرفی کرده است.

صالحیه؛ تالابی فراموش‌شده با تبعاتی بزرگ

تالاب صالحیه که در مرز استان‌های تهران، البرز و قزوین واقع شده، روزگاری زیستگاه پرندگان مهاجر و بخشی از اکوسیستم زنده منطقه بود. اما طی سال‌های اخیر، به دلیل کاهش بارندگی، برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی، سدسازی، توسعه بی‌برنامه کشاورزی و خشکسالی شدید، به‌کلی خشک شده و اراضی شوره‌زار و بی‌پوشش آن، به منبعی بزرگ از ریزگرد تبدیل شده‌اند، به‌ویژه هنگام وزش بادهای جنوبی و جنوب‌غربی.

سه عامل اصلی در تداوم آلودگی هوای تهران

شهبازی با اشاره به شدت کم‌سابقه گرد و غبار امسال، سه عامل مهم در تداوم آلودگی تهران را چنین برشمرد: ۱) خشکسالی‌های پیاپی و کاهش رطوبت زمین، ۲) وزش بادهای منطقه‌ای که گرد و غبار را جابه‌جا می‌کنند، و ۳) فعال شدن کانون‌های داخلی گرد و غبار در اطراف تهران. او همچنین تأکید کرد که این روند در سال‌های اخیر تشدید شده و بازه زمانی حضور ذرات معلق در هوا طولانی‌تر شده است.

بر اساس گفته‌های معاون سازمان زمین‌شناسی، وزش باد از جنوب، جنوب‌غرب یا جنوب‌شرق، ذرات گرد و غبار را به مناطق مرکزی تهران منتقل می‌کند. به‌ویژه جنوب تهران، جنوب‌شرق و نواحی اطراف ورامین نیز به‌عنوان لکه‌های فعال گردوغبار شناسایی شده‌اند. به‌این‌ترتیب، حتی در صورت منشأ خارجی گرد و غبار، کانون‌های داخلی نقش کلیدی در تشدید و ماندگاری آلودگی دارند.

منشأ خارجی هم در کار است؟

در خصوص تأثیر کانون‌های خارجی مانند بیابان‌های عربستان و عراق، شهبازی تأکید کرد برای بررسی دقیق منشأ گرد و غبار به مدل‌سازی هواشناسی نیاز است. با این حال، وقتی ذرات معلق برای چند روز در هوا باقی می‌مانند، احتمال ترکیب منشأ داخلی و خارجی بالا می‌رود.

اجتماعی و فرهنگی