تهران در آستانه روز صفر آبی ؛ بحرانی فراتر از خشکسالی

جهان صنعت نیوز – تهران در آستانه بحرانی بی‌سابقه قرار گرفته است. سطح ذخایر سدهای اصلی اطراف شهر به پایین‌ترین میزان در تاریخ خود رسیده و کارشناسان از احتمال وقوع «روز صفر» در هفته‌های پیش‌رو خبر می‌دهند؛ روزی که بخش‌هایی از شهر به طور کامل از آب لوله‌کشی محروم خواهند شد. آنچه در ظاهر «کم‌آبی» خوانده می‌شود، در واقع نشانه‌ای از ورشکستگی ساختاری در نظام مدیریت منابع آب کشور است.

سال‌ها هشدار داده شد اما حالا کاهش بارندگی، برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی، کشاورزی پرمصرف، شهرنشینی بی‌برنامه و پروژه‌های عمرانی غیراصولی در حوضه‌های آبریز کشور را به مرز ناپایداری رسانده است. امروز نه‌تنها خشکسالی، بلکه دهه‌ها سوءمدیریت مزمن و اولویت‌دادن به منافع مقطعی به‌جای منابع پایدار، ایران را با ورشکستگی آبی روبه‌رو کرده‌اند.

مفهوم «ورشکستگی آبی» به‌روشنی بیانگر وضع فعلی است. یعنی جایی که تقاضا از توان تجدید طبیعی و زیرساختی آب کشور فراتر رفته و دیگر امکان جبران‌پذیری باقی نمانده است.

بحران آب تنها محدود به حوزه محیط زیست نیست، بلکه پیامدهایی مستقیم بر زندگی روزمره شهروندان، وضعیت کشاورزان، امنیت غذایی، تأمین برق و پایداری اقتصادی مناطق مختلف دارد. تجربیات سال‌های گذشته در استان‌هایی مانند خوزستان و همدان نشان داده‌اند که کم‌آبی می‌تواند زمینه‌ساز نارضایتی‌های اجتماعی و آسیب‌پذیری معیشت اقشار گسترده‌ای از جامعه شود.

در این شرایط، شفافیت در اطلاع‌رسانی، تقویت مشارکت عمومی، اصلاح الگوی مصرف و حمایت از اقشار آسیب‌پذیر باید در اولویت سیاست‌گذاران قرار گیرد.

افزایش تاب‌آوری اجتماعی در برابر بحران آب، بدون تقویت اعتماد عمومی و هماهنگی نهادی دشوار خواهد بود. اقدامات اضطراری زمانی مؤثر واقع می‌شوند که شهروندان آن‌ها را بخشی از یک سیاست‌گذاری سنجیده، پایدار و مبتنی بر واقعیت‌های علمی تلقی کنند. بنابراین، دولت و نهادهای مسئول باید با پرهیز از سیاست‌های مقطعی، به سمت ایجاد چارچوبی جامع، شفاف و پاسخگو برای حکمرانی منابع آب حرکت کنند.

با تداوم خشکسالی پیش‌بینی می‌شود که فشار بر منابع آبی تا پایان تابستان افزایش یابد. سناریوهای پیش‌بینی‌شده از سوی کارشناسان، در صورت عدم همراهی عمومی و نبود اقدام راهبردی، حکایت از کاهش جدی ذخایر تا شهریور یا مهر دارد. در چنین شرایطی، مدیریت تقاضا، اعمال سیاست‌های هدفمند کاهش مصرف، بازچرخانی آب، حمایت از کشاورزی پایدا، و اصلاح ساختارهای نهادی در حوزه آب، اجتناب‌ناپذیر خواهند بود.

آب، مسأله‌ای فراتر از منابع طبیعی

بحران آب در ایران، دیگر صرفاً یک مسئله محیط‌زیستی نیست، بلکه آزمونی برای کارآمدی حکمرانی، انسجام نهادی و تاب‌آوری اجتماعی است. اگر امروز تصمیم‌های سخت ولی ضروری اتخاذ شود، هنوز می‌توان از پیامدهای شدیدتر جلوگیری کرد. این مسیر اما نیازمند اجماع، همدلی و رویکردی علمی و مشارکت‌محور است.

 

اخبار برگزیدهسیاسیمحیط زیست