چین پس از شی؛ بحران جانشینی در سایه قدرت مطلق

جهان صنعت نیوز، مقاله جدید نشریه فارن افرز با عنوان «پس از شی» به بحران بالقوه جانشینی در چین می‌پردازد؛ بحرانی که می‌تواند ساختار سیاسی کشور را دچار تزلزل کند و در نبود جانشینی روشن، رقابت‌های درون‌حزبی، مداخله نظامی در سیاست و حتی ریسک‌های افزایش یافته در قبال تایوان را به‌دنبال داشته باشد. با اینکه شی جین‌پینگ ممکن است سال‌ها در قدرت بماند، اما تجربه تاریخ چین نشان می‌دهد که نبود جانشین مشخص می‌تواند به رقابت‌های مخرب، تصمیم‌گیری‌های اشتباه و حتی جنگ منجر شود.

چین در دوران پس از شی؛ جانشینی مبهم و تهدیدهای پیش‌رو

از سال ۲۰۱۲، سیاست چین تحت سلطه شی جین‌پینگ بوده که با سرکوب مخالفان، بازسازی ارتش، تمرکز قدرت و اتخاذ سیاست خارجی تهاجمی، دوران جدیدی در چین رقم زده است. با این حال، اکنون در آستانه ورود به دهه دوم حکومت او مسئله جانشینی به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های نظام سیاسی چین تبدیل شده است.

مشکل تاریخی جانشینی در چین

تاریخ جمهوری خلق چین نشان می‌دهد که انتقال قدرت همواره پرتنش و مبهم بوده است. تنها یک‌بار انتقال قدرت به‌صورت کامل و منظم رخ داده که آن هم در جانشینی شی از هو جین‌تائو بود. در موارد دیگر، دخالت ارتش، حذف سیاسی رقبا و حتی حمله نظامی در دوره گذار دیده شده است.

الگوی مائو تسه‌تونگ و دنگ شیائوپینگ نشان می‌دهد که رهبران مقتدر اغلب به دنبال جانشینی شبیه به خود هستند، اما این انتخاب همواره با مقاومت داخلی و بازی قدرت همراه بوده است.

ارتش؛ پادشاه‌ساز خاموش

در نظام سیاسی چین، ارتش آزادی‌بخش خلق (PLA) اگرچه قدرت مستقیم را در دست ندارد، اما همواره نقشی تعیین‌کننده در جانشینی ایفا کرده است. حمایت یا مخالفت ارتش می‌تواند سرنوشت یک رهبر منتخب را رقم بزند. تجربه جنگ چین و ویتنام در سال ۱۹۷۹ نیز نشان می‌دهد که برخی عملیات‌های نظامی ممکن است بیش از آن‌که استراتژیک باشند، ابزاری برای تحکیم قدرت در داخل باشند.

شی نیز با پاکسازی‌های متعدد در ارتش و ارتقاء افراد نزدیک به خود در تلاش است تا کنترل کامل نظامی را حفظ کند و جانشین آینده‌اش را با حمایت ارتش تضمین کند.

چالش جانشینی برای شی

شی جین‌پینگ هنوز جانشین مشخصی معرفی نکرده و در میان اعضای ارشد حزب نیز فردی که هم سن مناسب و هم تجربه لازم را داشته باشد، وجود ندارد. برخی افراد مانند لی چیانگ، دینگ شوئه‌شیانگ یا چن جینینگ به عنوان گزینه‌های محتمل مطرح هستند، اما هیچ‌کدام با استانداردهای جانشینی رهبران گذشته مطابقت ندارند. این وضعیت خطر بی‌ثباتی در آینده را افزایش می‌دهد.

هرگونه رقابت داخلی و بحران جانشینی ممکن است تأثیرات شدیدی بر سیاست خارجی چین داشته باشد. شی که دستور آماده‌باش ارتش برای حمله به تایوان تا سال ۲۰۲۷ را صادر کرده، ممکن است با نزدیک‌شدن به پایان دوران حکومتش، دست به تصمیمات پرخطر بزند. البته شکست در چنین حمله‌ای می‌تواند به انزوای بین‌المللی چین و فروپاشی میراث شی منجر شود. در عین حال، استفاده از جنگ به‌عنوان ابزاری برای تحکیم جانشینی، در تاریخ معاصر چین مسبوق به سابقه است.

آیا ایالات متحده باید مداخله کند؟

نویسندگان مقاله هشدار می‌دهند که آمریکا نباید در فرآیند جانشینی چین مداخله کند، چرا که این اقدام می‌تواند اعتماد را از بین ببرد و به تنش‌های غیرقابل پیش‌بینی منجر شود. به جای آن، واشینگتن باید به‌دقت اما بدون دخالت مستقیم تحولات را رصد کند و آماده باشد تا در دوران پس از شی، در صورت بروز تغییرات مثبت در سیاست چین، فرصت تعامل را از دست ندهد.

اخبار برگزیدهسیاسی