اقتصاد غیر مردمی، رانت، دلالی؛ گروگان‌گیران معیشت مردم

فاطمه عباس پور-جهان صنعت نیوز: یکی از این شکاف‌های عمیق در بدنه اقتصاد ایران، اختلاف قیمت کالاها از گمرک تا بازار است که معیشت مردم را دچار بحران کرده است؛ در حقیقت مردم ناچارند کالاهای مورد نیاز خود را چند برابر قیمت گمرک خریداری کنند و این فاصله قیمتی باعث کاهش قدرت خرید و حذف اقلام ضروری از سبد غذایی خانواده‌ها می‌شود. امروز نزدیک به یک چهارم مردم ایران توان خرید اقلام پروتئینی مانند گوشت و مرغ را ندارند و امنیت غذایی کشور به جای خطر، دچار آسیب جدی و جبران‌ناپذیری شده است که تبعات آن در سال‌های آینده بیشتر نمایان خواهد شد.

مردم نفعی از ارز ارزان اختصاص یافته به واردت نمی‌برند

بدون شک متغیر های گوناگونی در گرانی کالاهای موجود در بازار نقش دارند؛ قیمت گذاری دستوری، عدم حمایت از تولیدکننده، بی اعتمادی به بخش خصوصی و نادیده گرفتن پیشنهادات صاحب‌نظران و مواردی از این دست همگی از متهمان ردیف اول بلایی هستند که بر سر سفره های مردم آمده است. با اینحال اینکه مردم یک کالا را گاها تا چهار برابر قیمت گمرک در بازار تهیه می کنند موضوعی است که نباید به آسانی از آن گذر کرد. علیرضا مناقبی، رییس مجمع عالی واردات در این خصوص به «جهان صنعت» گفت: زمانی که کالایی با ارز مبادله‌ای و قیمت پایین وارد می‌شود باید نظارت بر قیمت گذاری ان به گونه ای انجام شود تا قیمت نهایی بر اساس ارز قیمت پایین تعیین شود و ارز تخصیصی بر سر سفره مردم برود؛ اما در حال حاضر زمانی که کالا از گمرگ خارج می‌شود، شرایط به نوعی است که آن کالا در چند دست می‌چرخد و قیمت نهایی بالا می‌رود و این موضوع می تواند توسط افرادی که کالا را آوردند انجام شود یا رانت هایی که در این میان شکل می گیرد.

رییس مجمع عالی واردات ادامه داد: نقطه غم انگیز ماجرا در این است که ما ارز ارزان را به واردات این کالاها اختصاص می دهیم تا با قیمت پایین تری بر سر سفره مردم بروند اما در انتهای کار می بینیم تنها کسانی که از این ماجرا سود نمی برند مردم هستند؛ در حقیقت دولت به کالا ارز تخصیص می‌دهد تا قیمت نهایی کالاها برای مردم مصرف کننده مناسب باشد اما متاسفانه در آخر هیچ تغییری در قیمت نهایی آن ایجاد نمی‌شود. از سوی دیگر کالاهایی که با ارز پایین تر وارد می‌شوند از مسیر صادرات غیر می‌آیند نه مسیر صادرات استاندارد و در نتیجه ارزی که برای مردم است از مسیر نادرست و گران تر از کشور خارج می‌شود.

عرضه کم زمینه‌ساز حضور دلالان در بازار

مناقبی درباره شبکه‌های دلالی گفت: در شرایط امروز ما شاهد حضور روز افزون دلال‌ها در کشور هستیم و علت آن یک چیز است؛ بازار به صورت کامل اشباع نیست. سیستم های دلالی تنها در زمانی می توانند فعالیت کنند که عرضه و تقاضا هماهنگی نداشته باشند و زمانی که عرضه محصولی در بازار کم می‌شود، دلال‌ها برای تامین بازار به میان می‌ایند و قیمت را بالاتر می‌برند. در حقیقت آن ها تلاش می کنند با یک قیمت غیرمتعارف کمبود عرضه را در کشور پر کنند و در نهایت کالا با قیمت بالاتر به دست مصرف کننده می‌رسد و ضرر نهایی به مردم و سود این موضوع به یک دسته افراد خاص می‌رسد.

وی گفت: ادامه این معضل بازار می‌تواند به اثار غیر قابل جبرانی در بازار ختم می‌شود، در حالی که ما هر روز شاهد افزایش قیمت ها در بازار هستیم درامد مردم کماکان ثابت است و شاهد رشدی نیست، این شرایط باعث افزایش قشر اسیب پذیر مردم و کوچکتر شدن سفره آن ها خواهد شد. اندازه جیب مردم مشخص است و هرگونه افزایش قیمت ها باعث کوچک شدن بیشتر طبقه متوسط و افزایش قشر آسیب پذیر جامعه می شود.

بازار مستقل قیمت‌ها را متعادل می‌کند

مناقبی درباره نقش نظارت ها گفت: پیش از این گفته ام و باز هم خواهم گفت که کار مردم را باید به مردم سپرد؛ در غیر این صورت نیاز به نظارت به علت افزایش فساد روز افزود می شود.  زمانی که بازار به عهده مردم رها نشود و تحت اختیار بخش خصوصی قرار نگیرد نیازمند افزایش جایگاه های نظارتی و نظارت قوی است زیرا کار از مسیر طبیعی خود که رقابت است خارج می‌شود و وارد مسیری می‌شود که ملزم به نظارت بیش از اندازه خواهد بود اما به دلیل ان که نمیتواند کاملا بازار را تحت سلطه و نظارت دراورد در نتیجه فساد رخ می‌دهد.

وی ادامه داد:  ما برای جلوگیری از این معضلات باید تغییراتی را اعمال کنیم که بجای افزایش نیاز به نظارت، بازار مسیر مستقل خود را دنبال کند و در نتیجه نقش نظارت صرفا کنترلگر باشد و با تخلفات برخورد کند، در واقع وجود نیروهای نظارتی پر تعداد نیز یکی از علل بالا رفتن قیمت است. در حالت عادی زمانی که کالا از گمرک خارج می‌شود اگر در بازار مناسب رقابت عرضه شود، قطعا نیاز به نظارت و پیگیری نیست زیرا کار به روال عادی پیش می‌رود قیمت‌ها به دلیل فضای رقابتی محاسبه شده می‌شوند و قیمت‌ها متعادل می‌شوند؛ هرچند به دلیل عدم توازن در عرضه و تقاضا و بالاتر بودن تقاضا ایجاد این شرایط میسر نیست. در حال حاضر ما در فروشگاه ها قفسه اجناس را پر می‌بینیم اما در حقیقت پر بودن قفسه نه به دلیل تامین کامل بازار بلکه به دلیل خالی بودن جیب مردم است، قاچاق نیز به همین دلیل شکل میگیرد چرا که تولید داخلی کشور چه از لحاظ کمی و چه از لحاظ کیفی پاسخگوی نیاز مصرف کننده نیست.

اخبار برگزیدهاقتصاد کلان