چرا طلا همچنان حرف اول را می‌زند؟

جهان صنعت نیوز – طلا هزاران سال است که نه‌تنها به‌عنوان نماد ثروت بلکه به‌عنوان پشتوانه‌ای برای نظام‌های پولی جهان جایگاه ویژه‌ای دارد. ویژگی‌های ذاتی این فلز (کمیابی، ماندگاری و غیرقابل تولید بودن) باعث شده است همواره به‌عنوان پناهگاهی در برابر تورم، کاهش ارزش پول و بی‌ثباتی اقتصادی شناخته شود. برخلاف ارزهای کاغذی یا دارایی‌های مالی، طلا ملموس است، نقدشوندگی بالایی دارد و در هر شرایط سیاسی و اقتصادی به رسمیت شناخته می‌شود.

این خصوصیات موجب شده طلا در دوره‌های بحران یا نااطمینانی سیاسی و مالی، جذابیت بیشتری پیدا کند و نقش کلیدی در سبدهای سرمایه‌گذاری متنوع ایفا نماید.

روند تاریخی قیمت طلا؛ از برتون وودز تا اوج‌های اخیر

نقطه عطف قیمت‌گذاری مدرن طلا به سال ۱۹۷۱ بازمی‌گردد؛ زمانی‌که نظام برتون وودز و پیوند ارزش طلا با دلار آمریکا پایان یافت و قیمت‌ها شناور شد. دهه ۱۹۷۰ با رکود تورمی و بی‌اعتمادی به بازارها همراه بود و قیمت طلا در ژانویه ۱۹۸۰ به اوج تاریخی معادل ۳۳۰۰ دلار امروز رسید.

اما در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ با رونق اقتصادی جهانی، قیمت‌ها وارد روند نزولی شدند و در سال ۱۹۹۹ به ۲۵۳ دلار کاهش یافت. بحران مالی ۲۰۰۸ بار دیگر طلا را به صحنه بازگرداند و قیمت آن تا ۱۳۰۰ دلار افزایش یافت. بحران بدهی‌های اروپایی نیز قیمت را به ۱۸۲۵ دلار در سال ۲۰۱۱ رساند.

همزمان با همه‌گیری کرونا و تداوم تورم بالا، تقاضای طلا شدت گرفت و در فوریه ۲۰۲۵ رکورد اسمی جدیدی بالاتر از ۲۹۰۰ دلار ثبت شد. با این حال، مقایسه بازدهی تاریخی طلا با شاخص‌هایی مانند S&P 500 نشان می‌دهد هرچند طلا در شرایط بحرانی نقش پوشش‌دهنده دارد اما در دوره‌های ثبات اقتصادی نسبت به سهام عملکرد ضعیف‌تری داشته است.

محرک‌های کلیدی قیمت طلا

عرضه و تولید معدنی: هر سال عرضه جدید تنها ۲ تا ۳ درصد به ذخایر موجود افزوده می‌شود. در نتیجه تغییرات قیمتی بیشتر تحت تأثیر تقاضا و انتظارات سرمایه‌گذاران است تا تولید. با این حال افزایش هزینه‌های استخراج، محدودیت‌های زیست‌محیطی و دشواری پروژه‌های جدید می‌تواند عرضه آتی را محدود سازد. کشورهای چین، آمریکا، استرالیا، روسیه و آفریقای جنوبی از تولیدکنندگان اصلی هستند.

ذخایر بانک‌های مرکزی: بانک‌های مرکزی حدود یک‌پنجم کل طلای استخراج‌شده جهان را در اختیار دارند. تصمیم آن‌ها برای خرید یا فروش، هم از طریق کاهش عرضه و هم از مسیر سیگنال‌دهی به بازار، قیمت‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در سال‌های اخیر به‌ویژه اقتصادهای نوظهور با هدف تنوع‌بخشی به ذخایر و کاهش وابستگی به دلار خریدهای خود را افزایش داده‌اند.

تورم و ارزش دلار آمریکا : ارتباط معکوس میان ارزش دلار و قیمت طلا یک قاعده مهم است. تضعیف دلار خرید طلا را برای سرمایه‌گذاران خارجی ارزان‌تر می‌کند و تقاضا را بالا می‌برد. همچنین در شرایط نرخ بهره واقعی منفی و زمانی که تورم بالاتر از نرخ بهره است، طلا به‌عنوان ابزار حفظ قدرت خرید جذاب‌تر می‌شود.

نااطمینانی‌های اقتصادی و سیاسی : در دوره‌های بحران مالی، تنش‌های ژئوپلیتیک و نوسانات شدید بازارها، طلا به‌عنوان دارایی امن بیش از هر زمان دیگری مورد توجه قرار می‌گیرد. ویژگی ضدچرخه‌ای طلا باعث می‌شود همزمان با سقوط دیگر دارایی‌ها، تقاضا برای آن افزایش یابد.

سرمایه‌گذاری نهادی و ابزارهای مالی : از اوایل دهه ۲۰۰۰ صندوق‌های سرمایه‌گذاری و ETFهای طلا نقش مهمی در بازار ایفا کرده‌اند. این ابزارها دسترسی به طلا را برای سرمایه‌گذاران خرد و نهادی آسان کرده‌اند. به‌عنوان نمونه، ETF معروف SPDR Gold Shares در سه‌ماهه اول ۲۰۲۵ بیش از ۳۱ میلیون اونس طلا معادل ۹۰ میلیارد دلار در اختیار داشته است. ورود یا خروج سرمایه از این صندوق‌ها می‌تواند به سرعت بر تقاضای فیزیکی اثر بگذارد.

تقاضای مصرفی: تقریباً نیمی از مصرف سالانه طلا به صنعت جواهر اختصاص دارد. به‌ویژه در کشورهایی مانند هند و چین که تقاضا با سنت‌های فرهنگی و فصلی (جشن‌ها و ازدواج‌ها) گره خورده است. علاوه بر این کاربردهای صنعتی به‌ویژه در حوزه الکترونیک و تجهیزات پزشکی به دلیل ویژگی‌های رسانایی و مقاومت طلا در برابر خوردگی به منبع پایدار و رو به رشد تقاضا تبدیل شده‌اند.

نگاهی استراتژیک به طلا

قیمت طلا حاصل برهم‌کنش پیچیده‌ای از عوامل اقتصادی، سیاسی و رفتاری است. این فلز در شرایط تورم بالا، بحران‌های مالی و بی‌ثباتی ژئوپلیتیک نقش پناهگاه امن دارد اما در دوره‌های رشد پایدار و بازدهی بالای بازار سهام، معمولاً عملکرد ضعیف‌تری نشان می‌دهد.

در نتیجه نگاه به طلا باید دوگانه باشد. نه‌تنها به‌عنوان یک دارایی سرمایه‌گذاری با بازده بلندمدت بلکه به‌عنوان ابزاری برای پوشش ریسک و تنوع‌بخشی پرتفوی. در جهانی که نوسانات و شوک‌های ژئوپلیتیکی به‌طور فزاینده‌ای محتمل هستند، اهمیت استراتژیک طلا بیش از پیش آشکار شده است.

اخبار برگزیدهطلا و ارز