در جست و جوی راه حلی برای مدیریت صحیح بحران ها

برکسی پوشیده نیست که کشورمان امروزه با انواع ناترازی ها از حوزه برق، آب، گاز گرفته تا اشتغال، آموزش‌وپرورش و پرستاری دست و پنجه نرم می کند ؛ چالش های کسری بودجه نیز باعث کاهش توان دولت در حل این چالش ها شده است. در چنین شرایطی در کنار بحث حل ناترازی و چالش ها، بحث نحوه مدیریت آن ها در کوتاه مدت نیز در میان است. نحوه مدیریتی که در مراسم اربعین و در اوج ناترازی ها و شرایط جنگ صورت گرفت باعث به وجود آمدن این سوال شد که مدیریت کشور در شرایط پرچالش فعلی باید به چه شکل باشد تا بتوان از این وضع گذر کرد. هشتاد و پنجمین نشست کمیسیون توسعه بازرگانی بنیاد امید ایرانیان برای پاسخ به این پرسش تشکیل شد.

در این نشست محمد صادق مشایخ، رئیس کمیسیون و اعضای شورای مرکزی کمیسیون از جمله مهندس عابد مشایخ، دبیر کمیسیون، پروفسور غلامرضا طالقانی، عضو شورای مرکزی کمیسیون واستاد دانشکده مدیریت دانشگاه تهران و پروفسور رمضانعلی صادق زاده، معاون اسبق وزیر صمت، دکتر محسن بهرامی ارض اقدس، معاون اسبق وزیر بازرگانی و عضو شورای رقابت، دکتر الهام فخاری، رئیس اسبق شورای اسلامی استان تهران، دکتر سید جلال ساداتیان، سفیر اسبق ایران در انگلستان و دکتر لیلا اصلانی رئیس دفتر بنیاد امید حضور داشتند. دکتر فائزه هاشمی رفسنجانی، رئیس سازمان زنان حزب کارگزاران سازندگی، مهندس ناصر نوبری، اخیر سفیر ایران در اتحاد جماهیر شوروی سابق، دکتر فائزه توکلی، محقق پژوهشگاه علوم انسانی ایران، دکتر فرزانه ترکان، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی، دکتر مهدی خزعلی، عضو انجمن اسلامی پزشکان ایران، محمد حسین مرادی زاده یزدی، حقوقدان و عضو کانون وکلای مرکز، مهندس نظری راد، دستیار دبیر کمیسیون، مجتبی زینلی، عضو کمیته تدوین استراتژی کمیسیون و از دیگر حاضران این نشست بودند.

محمد صادق مشایخ، رئیس کمیسیون توسعه بازرگانی بنیاد امید در ابتدای این نشست گفت: در حالی که کشور با انواع ناترازی‌ها در حوزه برق، آب، گاز، اشتغال، آموزش‌وپرورش و پرستاری مواجه است، در مراسم اربعین  طی مدت ۲۰ روز توانسته‌ایم امکانات گسترده‌ای را برای حدود چهار میلیون زائر فراهم کنیم

وی ادامه داد: در این مدت ۵۰ میلیون پرس غذا تهیه شد و حدود ۸۰۰ میلیون دلار بودجه به این امر اختصاص یافت که با احتساب تفاوت نرخ ارز تخصیص یافته، این مبلغ معادل ۱۶ همت برآورد می‌شود

وقتی توانستیم ظرف ۲۰ روز چنین اقدامی را محقق کنیم، می‌توانیم همین الگو را در سایر حوزه‌ها به‌کار بگیریم تا مشکلات اساسی کشور نیز برطرف شوند.

وی در پایان سخنان خود خاطرنشان کرد: اختصاص ۸۰۰ میلیون دلار به ستاد اربعین نشان می‌دهد که ظرفیت مالی در کشور وجود دارد. بنابراین مسئله اصلی کمبود بودجه نیست، بلکه ضرورت دارد با مدیریت کارآمد و برنامه‌ریزی دقیق منابع، برای رفع ناترازی‌ها و کاستی‌های اساسی کشور اقدام شود.

در ادامه این نشست دکتر غلامرضا طالقانی، استاد دانشگاه با تأکید بر اهمیت حل معضلات زیرساختی کشور، ناترازی برق را یک بحران جدی و معضل اجتماعی دانستند و آن را در کنار بحران دارو به‌عنوان تهدیدی برای جامعه دانست.

طالقانی، خشکی سد طالقان را به‌عنوان یکی از مصادیق ملموس بحران آب کشور دانست و گفت: ما امانتدار نسل آینده هستیم و شایسته است بخشی از بودجه کلان کشور به رفع این معضلات اساسی اختصاص یابد.

طالقانی گفت: به دلیل کمبود بودجه و اعتبارات ناکافی، بخش قابل‌توجهی از زیرساخت‌های حوزه انرژی فرسوده و ناکارآمد شده‌اند.

وی افزود: که در تخصیص منابع، اولویت‌بندی به‌درستی انجام نگرفته و همین امر موجب تشدید مشکلات موجود در این بخش حیاتی شده است.

در بخش دیگر این نشست دکتر ناصر نوبری، سفیر سابق ایران در اتحاد شوروی با اشاره به تجربه مدیریت موفق کشور در دوران جنگ هشت‌ساله، بر ظرفیت‌ها و توانایی‌های مدیریتی آن دوره تأکید داشتند. در ادامه، به موضوع نحوه مدیریت و بودجه مراسم اربعین پرداخته و بشفافیت در این زمینه را ضروری دانست.

وی با اشاره به به برنامه هفتم توسعه و موضوع جذب سرمایه خارج، پیشنهاد تشکیل کمیته‌ای اقتصادی را داد تا معضلات اصلی کشور در آن نشست شناسایی و راهکارهای جایگزین برای رفع آن‌ها بررسی گردد.

در ادامه این نشست دکتر فائزه هاشمی رفسنجانی، بر ضرورت اولویت‌بندی در تخصیص منابع و بودجه تأکید کرد و گفت: دولت باید با اصلاح ساختارها و حذف نیروهای مازاد، امکان استفاده صحیح‌تر و کارآمدتر از بودجه را فراهم سازد.

وی بر اهمیت تقویت مؤلفه‌های قدرت و عزت ملی تأکید کرد و گفت: که با توجه به شرایط زمانی کنونی، انجام اصلاحات ساختاری در نظام اقتصادی کشور ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.

وی همچنین با انتقاد از نهادهای موازی و کم‌بازده که سهم بالایی از بودجه کشور را به خود اختصاص داده‌اند تاکید کرد که باید در یک برنامه‌ریزی بلندمدت، بودجه‌های این نهادها کاهش یافته و به‌تدریج حذف شود تا امکان تخصیص صحیح‌تر منابع فراهم آید.

در ادامه این نشست دکتر فائزه توکلی، ایشان با اشاره به پیشینه تاریخی پیاده‌روی اربعین ، این واقعه را یک حرکت اجتماعی ماندگار دانست و یادآور شد که سازماندهی آن به‌صورت غیرمتمرکز انجام می‌شود و به همین دلیل پیچیدگی‌های مدیریتی خاص خود را دارد. توکلی با الهام از الگوی مدیریتی ستاد اربعین، توسعه اقتصادی مشارکتی و تعاونی، حمایت از صندوق‌های سرمایه‌گذاری در حوزه استارتاپ‌ها، گسترش و تقویت شوراها و همچنین بهره‌گیری از سرمایه‌های فرهنگی و اجتماعی را از جمله راهکارهای مؤثر برای پیشبرد اهداف اقتصادی کشور برشمرد.

دکتر ناصر نوبری با تأکید بر جنبه فرهنگی و اجتماعی این رویداد، عنوان کرد که اربعین ماهیتی اقتصادی ندارد و از این منظر، طرح موضوع جلسه را محل اشکال دانست. به باور وی، مدیریت ستاد اربعین ارتباطی مستقیم با مسائل اقتصادی کشور ندارد و در ذات خود یک موضوع فرهنگی است.

دکتر محسن بهرامی ارض اقدس در قسمت دیگری از این نشست عنوان کرد که موضوع کم‌آبی از زمان برنامه سوم توسعه در دوران پهلوی مطرح بوده و کشور از آن زمان تا به امروز درگیر این معضل اساسی است. وی افزود که علی‌رغم اهمیت حیاتی این مسئله، تنها بودجه‌ای اندک و بسیار محدود برای رفع ناترازی‌ها و حل این مشکل اساسی اختصاص یافته است.

بهرامی ارض قدس همچنین با استناد به آمارها بیان داشتند که طی هفت سال گذشته، قیمت ۲۴ قلم کالای اساسی حدود ۲۰ برابر افزایش یافته، در حالی که متوسط درآمد مردم تنها ۱۰ برابر رشد داشته است

دکتر مهدی خزعلی، در ادامه این نشست محور اصلی سخنان خود را به موضوع هزینه‌های پیاده‌روی اربعین معطوف داشت و گفت: این سفر در مقایسه با سایر سفرهای توریستی خارجی، کم‌هزینه‌ترین نوع سفر محسوب می‌شود.

وی ادامه داد: هزینه هر زائر اربعین در حدود ۳ تا ۷ میلیون تومان است و دولت برای هر نفر ۱۳۰ یورو ارز اختصاص می‌دهد. بنابراین هزینه این سفر در مقایسه با سفرهای خارجی به‌مراتب ناچیز است.

دکتر سید جلال ساداتیان، عضو اسبق کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی مجلس و سفیر اسبق ایران در انگلستان با اشاره به تجربه جنگ ۱۲ روزه، خاطرنشان کرد که در آن مقطع مردم انسجام و وحدت ملی خود را به‌خوبی نشان دادند.

وی همچنین پیشنهاد تشکیل یک تیم اقتصادی هماهنگ را مطرح کرد تا تصمیمات کلان اقتصادی با انسجام بیشتری اتخاذ شود. وی در جمع‌بندی سخنان خود تأکید کرد که ستاد اربعین توان و ظرفیت لازم برای سامان‌دهی اقتصاد کلان کشور را ندارد و نباید چنین انتظاری از آن داشت.

مهندس علیرضا نظری‌راد در خاتمه این نشست با اشاره به پیچیدگی و دشواری مدیریت میلیون‌ها زائر در ایام اربعین، خاطرنشان کرد که همین تجربه نشان می‌دهد کشور از ظرفیت مدیریتی و اجرایی بالایی برخوردار است؛ ظرفیتی که در صورت به‌کارگیری درست، می‌تواند در حوزه اقتصاد نیز به‌کار گرفته شود. نظری راد گفت: سه محور کلیدی را به‌عنوان الگو برای حکمرانی اقتصادی کشور می توان مطرح کرد. نخست هماهنگی بین‌نهادی. ستاد اربعین ثابت کرد که ده‌ها سازمان می‌توانند در قالب یک ساختار چابک و پروژه‌محور، بدون گرفتار شدن در بروکراسی، به‌طور هماهنگ عمل کنند. مورد دوم یکپارچگی داده‌ها است. مدیریت میلیون‌ها تردد از طریق یک سامانه واحد ثبت‌نام، نمونه‌ای روشن از کارآمدی داده‌های یکپارچه بود. در حوزه اقتصاد نیز طراحی یک داشبورد ملی اقتصادی می‌تواند تصمیم‌گیری داده‌محور را ممکن کرده و موازی‌کاری‌ها را حذف کند.

وی افزود: مورد پایانی شاخص‌های عملکرد شفاف است. موفقیت اربعین با معیارهایی ساده مثل زمان عبور مرزی و رضایت زائر سنجیده شد. این شاخص‌ها نباید مبهم یا پیچیده باشند؛ بلکه باید ساده، روشن و در عین حال کارآمد طراحی شوند.

 

اقتصاد کلان