دیپلماسی در خطر؛ تاب‌آوری ایران به خط پایان نزدیک می‌شود
در آستانه بازگشت تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران، تهران و تروئیکای اروپایی در حاشیه هشتادمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل آخرین تلاش‌های دیپلماتیک را برای جلوگیری از فعال‌شدن «مکانیزم ماشه» آغاز کرده‌اند؛ تلاش‌هایی که با رایزنی‌های فشرده با مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و طرح پیشنهادهای جدید از جمله کاهش سطح غنی‌سازی اورانیوم همراه است، اما چشم‌انداز رسیدن به توافق همچنان مبهم است.
هما میرزایی- جهان صنعت نیوز: در حالی‌که به روزهای سرنوشت‌ساز بازگشت تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران نزدیک می‌شویم، تهران و تروئیکای اروپایی در نیویورک دست به دامان آخرین تلاش‌های دیپلماتیک شده‌اند. همزمان با هشتادمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران و تیم همراهش با مقامات فرانسه، بریتانیا، آلمان و نماینده اتحادیه اروپا دیدار کرده و در این مذاکرات تهران خواستار توقف فشار‌های یک‌جانبه و رعایت الزامات دیپلماتیک شده است. همچنین دیدارها و رایزنی‌ها با مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز در جریان است و دو طرف بر ضرورت استمرار همکاری از طریق دیپلماسی و جلوگیری از تشدید تنش‌ها تاکید دارند. از سویی ایران پیشنهادهایی چون رقیق‌سازی غنی‌سازی ۶۰٪ تا ۲۰٪ را مطرح کرده تا مسیر توافق کوتاه‌مدت باز شود.
گروسی با تاکید بر لزوم ادامه مسیر مذاکرات گفت: «وظیفه ما این است که کارمان را ادامه دهیم. در برهه فعلی نمی‌توانیم از عهده بحرانی دیگر در خاورمیانه بربیاییم. باید از آن بپرهیزیم. به نظرم باید به سمت وضعیتی پایدار و بادوام پیش برویم که تنها از طریق دیپلماسی میسر است.» در این سمت ماجرا نیز، احمد بخشایش اردستانی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس می‌گوید: «قرار است در این دیدارها، ایران پیشنهاد دهد که در ازای تمدید قطعنامه ۲۲۳۱، اورانیوم ۶۰درصد خود را تا ۲۰ درصد رقیق میکند؛ سپس طرفین برای حصول توافقی کوتاه‌مدت تلاش خواهند کرد تا نهایتا به توافقی بلندمدت برسند.»
در این خصوص با مرتضی افقه، کارشناس اقتصادی گفت‌وگویی انجام دادیم، که شرح آن را در ادامه می‌خوانید.
فاصله زیاد میان خواسته‌های ایران و غرب
با توجه به بحث‌هایی که درباره احتمال فعال شدن «مکانیسم ماشه» مطرح است، باید به این نکته توجه داشت که نوعی دوگانگی در تصمیم‌گیری‌های ایران مشاهده می‌شود. پرسش اساسی این است که آیا می‌توان با استفاده از دیپلماسی، فعال شدن اسنپ‌بک را به تعویق انداخت یا خیر؟ به نظر می‌رسد ایران همچنان به‌سختی در پی حفظ مسیر دیپلماتیک است و تلاش میکند گفت‌وگوها را ادامه دهد. در حال حاضر طرف اصلی گفت‌وگوها اروپا است، چراکه به نظر می‌رسد آمریکا دیگر چندان تمایلی به مذاکره و پیگیری حل مسئله هسته‌ای ایران ندارد. آمریکا احساس میکند تا حدی به هدف خود رسیده و از خطر احتمالی هسته‌ای ایران رهایی یافته است.
با وجود این، ایران مدت‌ها پیش تلاش‌های خود را برای حل مسائل از مسیر دیپلماسی آغاز کرده بود. اما با توجه به فاصله زیاد میان خواسته‌های ایران و غرب، مشخص نیست رسیدن به یک توافق عملی تا چه اندازه امکان‌پذیر باشد. با این حال، من برآورد می‌کنم که شاید بتوان به نتایجی رسید، زیرا اروپا تمایلی به تشدید تنش بیش از وضعیت فعلی ندارد.
استقلال رای اروپا در مقابل آمریکا
در خصوص استقلال تصمیم اروپا از آمریکا باید گفت که به نظر می‌رسد اروپا تا حدی موضع مستقلی دارد. هرچند اگر آمریکا چراغ سبز نشان دهد، احتمالاً اروپا نیز همراهی خواهد کرد، اما در شرایط کنونی بعید است آمریکا در موقعیتی باشد که بخواهد با ایران مدارا کند. بنابراین اروپا فعلاً تلاش میکند از منظر خود عمل کند، مگر آنکه واشنگتن تصمیم دیگری اتخاذ کرده و آن را به اروپا تحمیل کند.
سناریوی کاهش غنی‌سازی ایران تا ۳ یا ۴ درصد
در حال حاضر هنوز نتیجه مشخصی از رایزنی‌ها حاصل نشده و صرفاً گفت‌وگوها در جریان است. سخنان مقامات اروپایی از جمله مکرون نیز نشان می‌دهد چشم‌انداز روشنی در این مسیر وجود ندارد. پیشنهادهایی مطرح شده است؛ برای مثال کاهش سطح غنی‌سازی اورانیوم از ۶۰ درصد به ۲۰ درصد. اما اینکه ایران چنین پیشنهادی را بپذیرد یا خیر، همچنان نامشخص است. به نظر من ایران تا زمانی که طرف مقابل بر قطع کامل غنی‌سازی اصرار نکند، می‌تواند انعطاف نشان دهد. حتی احتمال دارد ایران حاضر شود سطح غنی‌سازی را تا ۳ یا ۴ درصد کاهش دهد. این رویکرد از منظر اقتصادی نیز عاقلانه است، زیرا کشور دیگر توان مقاومت طولانی‌مدت در برابر فشارها را ندارد. درآمدهای نفتی و منابع مالی در تنگنا قرار گرفته و مشکلات اقتصادی روزبه‌روز بیشتر می‌شود. بنابراین حل مسئله هسته‌ای می‌تواند گشایش مهمی برای اقتصاد ایران به همراه داشته باشد.
نظام بین‌الملل تمام قد در کنار آمریکا
اما اگر تا مهلت تعیین‌شده، پنجم مهر توافقی حاصل نشود و اسنپ‌بک فعال گردد، از منظر اقتصادی شرایط بسیار دشواری پیش‌روی ایران قرار خواهد گرفت. متأسفانه بسیاری از فرصت‌ها در گذشته از دست رفته و این بار نیز تحریم‌ها در فضایی متفاوت اعمال می‌شوند. به نظر می‌رسد نظام بین‌الملل به‌طور یکپارچه‌تر از گذشته در کنار آمریکا صف‌آرایی کرده است. در چنین شرایطی کار برای ایران به‌مراتب دشوارتر خواهد بود، مگر آنکه چین همانند دفعات پیشین ریسک کرده و همکاری خود را با ایران ادامه دهد؛ هرچند احتمال این سناریو هم چندان قوی به نظر نمی‌رسد.
اقتصاد ایران دیگر تاب ندارد
اگر ایران نتواند مانند گذشته صادرات نفت را از مسیرهای غیررسمی و دور زدن تحریم‌ها ادامه دهد، شرایط به‌طور جدی وخیم‌تر خواهد شد. البته باید تأکید کرد که حتی در گذشته نیز دور زدن تحریم‌ها همراه با هزینه‌های سنگین و خسارت‌های متعدد بوده است. فروش نفت با قیمت ارزان، دریافت پول با تأخیر و مشکلات فراوان در انتقال منابع مالی نمونه‌هایی از این مشکلات بوده است. ادامه این وضعیت نیز چشم‌انداز روشنی پیش‌روی اقتصاد کشور ترسیم نمی‌کند. در نهایت می‌توان گفت اگر راهی برای فروش نفت حتی به شکل پرهزینه و با دور زدن تحریم‌ها یافت نشود، شرایط اقتصادی کشور به‌مراتب بدتر از وضعیت فعلی خواهد شد. اقتصاد ایران در آستانه فشارهایی قرار دارد که تاب‌آوری آن را به شدت تحت تأثیر قرار خواهد داد و این ضرورت وجود دارد که هرچه سریع‌تر راه‌حلی دیپلماتیک برای عبور از این مرحله پیدا شود.
اخبار برگزیدهسیاسیلینک کوتاه :