چین چگونه تحریم‌های آمریکا را برای خرید نفت ایران دور می‌زند؟

جهان صنعت نیوز، تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران، پرداخت بهای نفت کشور  را دشوار کرده است. با این حال به نظر می‌رسد چینی‌ها از طریق  توافقی که تا حد زیادی مخفی مانده، فهمیده‌اند  که به چه صورت  این کار را انجام دهد. این مجرای تأمین مالی پنهان، روابط اقتصادی بین این دو رقیب آمریکا را  تعمیق بخشیده است.

به نوشته لارنس نورمن و جیمز تی آردی، گزارش‌گران وال‌استریت ژورنال، به گفته مقامات فعلی و سابق چندین کشور غربی، از جمله ایالات متحده، این سیستم تهاتری مانند به این شکل کار می‌کند: نفت ایران به چین – بزرگترین مشتری تهران – ارسال می‌شود و در عوض، شرکت‌های چینی تحت حمایت دولت، زیرساخت‌ها را در ایران می‌سازند. به گفته این مقامات، یک شرکت بیمه دولتی چینی که خود را بزرگ‌ترین آژانس اعتبار صادراتی جهان می‌نامد و یک نهاد مالی چینی که آنقدر مخفی است که نامش در هیچ فهرست عمومی بانک‌ها یا شرکت‌های مالی چینی یافت نمی‌شود، این حلقه را تکمیل می‌کنند.

این توافق، با دور زدن سیستم بانکی بین‌المللی، راه رهایی برای اقتصاد تخت تحریم ایران فراهم کرده است. به گفته برخی از مقامات، سال گذشته تا ۸.۴ میلیارد دلار از پرداخت‌های نفتی از طریق این کانال مالی برای تأمین مالی کار چینی‌ها در پروژه‌های بزرگ زیرساختی در ایران انجام شده است. طبق برآوردهای اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده، ایران سال گذشته ۴۳ میلیارد دلار نفت خام، صادر کرده است. مقامات غربی تخمین می‌زنند که حدود ۹۰ درصد از این صادرات به چین می‌رود.

پرداخت هزینه نفت به ایران

چین از سال ۲۰۱۸، زمانی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ خارج شده  و تحریم‌های آمریکا  را دوباره اعمال کرد، خریدار اصلی نفت ایران بوده است. سال گذشته، دو هفته پس از بازگشت مجدد به قدرت، ترامپ دستور استفاده از «فشار حداکثری» را صادر کرد. این دستورالعمل با هدف به صفر رساندن صادرات نفت ایران تدوین شده است. از آن زمان، ایالات متحده تحریم‌هایی را علیه افراد و نهادهای کوچک چینی اعمال کرده، اما صادرات ایران به چین تا حد زیادی بدون تغییر ادامه داشته است.

پکن هم‌چنین از ایران حمایت سیاسی می‌کند. در ماه سپتامبر، شی جین پینگ، رهبر چین، میزبان مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران، در یک اجلاس چندملیتی و در یک رژه نظامی بود که رهبران روسیه و کره شمالی در آن حضور داشتند – گروهی که در مخالفت با نظم جهانی به رهبری ایالات متحده متحد بودند. کشورهای غربی اخیراً  تحریم‌های بین‌المللی علیه تهران را که تحت توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ لغو شده بودند، دوباره اعمال کردند. 

چین تحریم‌های واشنگتن علیه ایران را غیرقانونی دانسته است. اما از آن‌جا که این تحریم‌ها شرکت‌هایی را که با ایران تجارت می‌کنند، با مجازات‌هایی از جمله محرومیت از سیستم مالی بین‌المللی تهدید می‌کند، پکن از قرار دادن شرکت‌های بزرگ خود در معرض خطرات تحریم‌ها محتاط بوده است. مقامات گمرکی چین از سال ۲۰۲۳ هیچ خریدی از نفت خام ایران را گزارش نکرده‌اند.

تحریم بانک های ایرانی

واشنگتن علاوه بر هدف قرار دادن صادرات محصولات انرژی ایران، تحریم‌هایی را علیه اکثر بانک‌های ایرانی، از جمله بانک مرکزی، اعمال کرده است که انتقال پول به ایران را بسیار دشوار می‌کند. دولت آمریکا و کارشناسان صنعت مدعیند نفت خام ایران که به چین می‌رسد، برای پنهان کردن منشأ خود، مسیری غیرمستقیم را طی می‌کند که شامل انتقال کشتی به کشتی و اغلب مخلوط کردن نفت سایر کشورها با آن است.

در ایران، پروژه‌های زیرساختی چین معمولاً تلاش‌های عظیم دولتی هستند، از جمله فرودگاه‌ها، پالایشگاه‌ها و پروژه‌های حمل‌ونقل که توسط بزرگ‌ترین بانک‌های دولتی و گروه‌های مهندسی چین مدیریت می‌شوند. طبق گزارش AidData، یک آزمایشگاه تحقیقاتی در ویلیام و مری در ویلیامزبورگ، ویرجینیا، چین بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۳ بیش از ۲۵ میلیارد دلار تعهد مالی برای ساخت زیرساخت‌ها در ایران انجام داده است.  

کارهای زیرساختی چین در ایران از زمان توافق‌نامه مشارکت ۲۵ ساله ۲۰۲۱ افزایش یافته است. این پروژه‌ها برای ایران که برای حفظ خدمات اساسی مانند آب و برق تلاش کرده است، حیاتی هستند. ایران همچنین می‌تواند با خرید مستقیم کالا در چین، بخشی از درآمد فروش نفت خود را بازیابی کند.