شوک به مشترکان برق؛ افزایش ۳۵ درصدی قبوض بدون مصرف بیشتر

جهان صنعت نیوز، یکی از مشکلاتی که بسیاری از مشترکان همواره با آن روبه‌رو هستند، نحوه محاسبه قبوض برق آنهاست. با این که توانیر بارها در این زمینه شفاف‌سازی می‌کند، اما همچنان مساله نحوه محاسبه بسیار مبهم است.

بسیاری از مشترکان با توجه به تازه‌ترین قبوض برقی که پرداخت کردند، متوجه افزایش قابل توجه مبلغ قبض برق خود شدند. این موضوع در حالی است که بسیاری از مشترکان تغییر چندانی در مصرف خود ایجاد نکرده‌اند و با این حال قبض آنها افزایش داشته است. باید دید ماجرا چیست؟

شفاف‌نبودن قبوض برق صادرشده برای مشترکان

موضوع افزایش مبلغ قبوض برق یکی از موضوعات مهمی است که بسیاری از افراد درگیر آن هستند. تا جایی که برنامه «هشت صبح» رادیو اقتصاد در روز سه‌شنبه به این موضوع اختصاص داشت و مشترکان بسیاری از افزایش ناگهانی قبوض برق خود سخن به میان آوردند. مشترکانی که پیش‌تر قبض آنها ۳۰ هزار، ۵۰ هزار یا ۶۰ هزار تومان صادر می‌شد، اکنون به ۷۰ هزار تا ۱۸۰ هزار تومان نیز رسیده است.

توضیحات توانیر در مورد چگونگی محاسبه قبوض برق

عبدالامیر یاقوتی، مدیرکل دفتر مدیریت انرژی و برنامه‌ریزی امور مشتریان شرکت توانیر، روز سه‌شنبه در برنامه «هشت صبح» رادیو اقتصاد با اشاره به اجرای نظام تعرفه‌گذاری پلکانی گفت: مشترکان در چهار گروه تعرفه‌ای قرار می‌گیرند؛ زیر الگو، تا ۱.۵ برابر الگو، تا ۲.۵ برابر الگو و بیش از ۲.۵ برابر الگو. بر این اساس، ۷۵ درصد از مشترکان کشور باید زیر الگوی مصرف باشند و تنها ۲۵ درصد در پله‌های بالاتر قرار می‌گیرند.

وی افزود: ضرایب محاسبه نرخ برق مطابق قانون مانع‌زدایی از توسعه صنعت برق اصلاح شده است. مصرف زیر الگو با نیم‌نرخ، از ۱.۵ تا ۲.۵ برابر الگو با نرخ ۲.۵ برابر و مصرف بیش از ۲.۵ برابر الگو نیز با پنج برابر نرخ پایه برق محاسبه می‌شود.

مدیرکل دفتر مدیریت انرژی و برنامه‌ریزی امور مشتریان توانیر در توضیح افزایش مبلغ قبوض گفت: در کمترین حالت، افزایش تعرفه‌ها حدود ۳۵ درصد بوده است. برای مثال، مشترکی که پیش‌تر با مصرف ۲۰۰ کیلووات ساعت برق، حدود ۲۰ هزار تومان پرداخت می‌کرد، اکنون در همان شرایط حدود ۳۰ هزار تومان پرداخت می‌کند. البته در پله‌های بالاتر، افزایش نرخ به‌صورت تصاعدی و متناسب با مصرف است.

یاقوتی در تشریح تغییر نرخ پایه تامین برق اظهار داشت: نرخ تامین برق از ۷۵۲ تومان به ۹۵۲ تومان افزایش یافته است و این رقم مبنای محاسبات تعرفه‌های جدید است. بنابراین هر تغییر جزیی در میزان مصرف، در صورت عبور از پله‌های تعیین‌شده، تاثیر قابل‌توجهی در مبلغ نهایی قبض دارد.

افزایش حداقل ۳۵ درصدی قبوض برق

با توجه به توضیحات بیان‌شده می‌توان گفت که بخشی از افزایش مبلغ قبوض مشترکان مربوط به گرانی نرخ تامین برق است. تا جایی که حداقل افزایش نرخ قبوض برق مشترکان حدود ۳۵ درصد ناشی از افزایش نرخ تامین برق بوده است.

از یک خرداد سال ۱۴۰۴، نرخ تامین برق افزایش یافته است و همچنین ضریب پلکان‌های متفاوت نیز تغییر کرده است. همین موضوع باعث می‌شود که اگر مشترکی بیش از الگو مصرف کند، افزایش نرخ قبض او بسیار پرشیب باشد.

به بیان دیگر اگر مشترکی تنها پنج کیلووات با توجه به الگو ۲۰۰ کیلوواتی در ماه‌های غیر گرم مصرف کند، همان پنج کیلووات در پله بعدی و ۱.۵ برابر الگو محاسبه می‌شود. یعنی اگر تا ۲۰۰ کیلووات مصرف او ۰.۵ برابر نرخ برق محاسبه می‌شود، همان پنج کیلووات که در پله بعدی قرار می‌گیرد، به ناگهان با قیمت ۱.۵ برابر نرخ تامین برق محاسبه می‌شود.

همین موضوع باعث افزایش ناگهانی قبوض برق شده است. یعنی اگر مشترکی نسبت به سال گذشته هیچ تغییری در مصرف نداشته باشد و زیر الگو باشد، قبوض برق آنها حداقل ۳۵ درصد افزایش یافته است. حال اگر حتی اندکی بیش از الگو مصرف کند، تعرفه برق او با شیب بسیار تندی افزایش می‌یابد.

شفاف‌نبودن نحوه محاسبه قبوض برق

قبوض برق از گذشته به صورت دو ماه یک بار صادر می‌شده است و با این حال الگو مصرف به صورت ماهانه تعریف شده است. به بیان دیگر آن‌طور که مشخص است برای محاسبه قبوض برق دو ماهه، میانگین مصرف مبنای محاسبه قرار می‌گیرد.

در قبض برق همین مشترک مشاهده می‌شود که میزان مصرف او بر اساس ماه آخر یا همان میانگین مصرف تقسیم بر ۳۰ می‌شود تا میزان مصرف فرد در روز به دست آید. سپس رقم به دست آمده در تعداد روزهای دوره ضرب می‌شود تا میزان مصرفی که فرد در ماه آخر داشته، به کل برای مثال ۵۶ روزه تعمیم یابد.

به بیان دیگر مبنای محاسبه قبوض ماه آخر است. این در حالی است که دوره به طور معمول دو ماهه است و ماه پیشین عمدتا به صورت علی‌الحساب از مشترک در سامانه گرفته می‌شود و زمانی که دوره قبض دو ماهه می‌رسد، تنها دوره نهایی در مبلغ قبض برق او اثرگذار است.

در قبوض برق، متوسط مصرف ماهانه با مصرف ماه آخر یکی فرض شده است و مشخص نیست چرا این اتفاق رخ می‌دهد. اگر قرار است قرائت دو ماه یک بار انجام شود، چطور متوسط مصرف با مصرف آخرین دوره یکی فرض گرفته شده است؟

سوال اول این است که چرا چنین موضوعی مبنای محاسبه قرار می‌گیرد؟ اگر قرار است کل دوره مبنای محاسبه باشد پس چرا علی‌الحساب مبلغی در ماه گذشته از مردم گرفته می‌شود؟ چطور زمانی که هنوز قرائت انجام نشده، علی‌الحساب مبلغی از مشترکان گرفته می‌شود؟ وقتی کنتور هوشمند نیز نصب نشده است، مبنای محاسبه میزان مصرف مشترکان چیست؟

تغییر الگو بین دو ماه قرائت شده!

با توجه به همه موارد بیان‌شده باید گفت آن‌چه مسلم است شفاف‌نبودن و منعطف‌نبودن الگو مصرف برق است.

به عنوان مثال، آخرین قبضی که برای مشترکان صادر شده به طور معمول برای شهریور و مهر ماه است. دو ماهی که الگو مصرف در آنها متفاوت است. یعنی در شهریور ماه الگو مصرف ۳۰۰ کیلووات و در مهر ماه ۲۰۰ کیلووات است. به بیان دیگر اگر قرار است مهرماه مبنای محاسبه قرار گیرد، تا ۲۰۰ کیلووات زیر الگو محاسبه می‌شود و بالاتر از آن با نرخ ۱.۵ برابر الگو محاسبه می‌شود.

این در حالی است که در شهریورماه تا ۳۰۰ کیلووات زیر الگو محاسبه می‌شد. اکنون اگر قرار باشد مصرف بیش از ۲۰۰ کیلووات در دو دوره با نرخ بالاتری محاسبه شود و نوعی تنبیه تلقی شود، در حق مردمی که در شهریور زیر ۳۰۰ کیلووات مصرف کرده‌اند و زیر الگو تلقی می‌شدند، اجحاف و مصرف منطقی آنها مشمول تنبیه می‌شود.

مثالی دیگر مربوط به تعیین الگو بر مبنای فصول است. از خرداد تا شهریور ماه فصول گرم و باقی ماه‌ها فصول غیرگرم محسوب می‌شوند. این در حالی است که به دلیل گرمایش زمین و عوامل متعددی تغییرات آب‌وهوایی رخ داده و تا امروز نیز دمای هوا آن‌طور که انتظار می‌رفت کاهش نیافته است.

به بیان دیگر مصرف سه تا ۱۰ کیلوواتی بیش از الگو در حالی در پله دوم مصرفی محاسبه می‌شود که شاید مطابق با شرایط آب‌وهوایی مهر ماه، مصرف معقول و منطقی به شمار رود.

در مورد نبود انعطاف مثال‌های متعدد دیگری نیز وجود دارند. به عنوان مثال مشترکان متعددی در برنامه هشت صبح رادیو اقتصاد اشاره کردند که الگو مصرف برق بر اساس تعداد مشترکان نیست و این موضوع کمی عجیب است. یعنی برای توانیر تفاوتی نمی‌کند که در یک منزل پنج نفر یا یک نفر زندگی می‌کنند. این در حالی است که طبیعتا مصرف پنج نفر بیشتر از یک نفر است و شاید مصرف بیش از الگو آن پنج نفر دلیلی بر بدمصرف بودن آنها نباشد.

با این حال توانیر همین دسته مشترکان را هم پرمصرف به شمار می‌آورد و هشدار داده است که آنها بیش از الگو مصرف می‌کنند. آن‌طور که از شواهد پیداست، نه‌تنها انعطافی در نحوه محاسبه برق وجود ندارد بلکه نحوه محاسبه برق نوعی رویکرد تنبیهی دارد. یعنی وقتی یک مشترک حتی چهار کیلووات بیش از الگو مصرف کند، نرخ بر او بلافاصله با میزان ۱.۵ برابر الگو و با شیب تندی محاسبه می‌شود بدون آن که جوانب متعددی که پیش‌تر بیان شد، در نظر گرفته شوند.

در همین زمینه لازم است که مسئولان شفاف‌سازی لازم را انجام دهند چراکه اگر مردم بدانند نحوه محاسبه برق چگونه است و انعطاف موردنیاز را دارد، می‌توانند تلاش بیشتری برای کاهش مصرف داشته باشند. در غیر این صورت با اقدامات تنبیهی در نظر گرفته شده، تنها با دیدن قبوض برق تعجب می‌کنند و متوجه نمی‌شوند که واقعا مصرف آنها بالاست یا خیر، چراکه بسیاری از جوانب موجود در نحوه مجاسبه قبوض برق مبهم هستند و همچنان در نظر گرفته نمی‌شوند.

تجارت نیوز

نفت و پتروشیمی