آب از سر تهران گذشت؛ مخزن نصب کنید و دعا کنید باران ببارد
بحران آب در تهران به مرحله‌ای رسیده که دیگر نمی‌توان آن را صرفاً یک مسئله محیط‌زیستی دانست؛ این بحران اکنون به تهدیدی برای امنیت و پایداری زندگی شهری بدل شده است. با وجود هشدارهای مکرر کارشناسان طی سال‌های گذشته، بی‌توجهی به اصلاح ساختار مدیریت منابع آبی، فرسودگی شبکه انتقال و مصرف بی‌رویه در بخش کشاورزی، پایتخت را در آستانه جیره‌بندی و حتی سناریوی عجیب «تخلیه اضطراری» قرار داده است.
هما میرزایی- جهان صنعت نیوز: بحران آب که در حال تبدیل شدن به یک بحران امنیتی است، سال‌هاست که مورد توجه و تذکر کارشناسان قرار گرفته است؛ اما مانند بسیاری از چالش‌های اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی گوش هیچ مسئولی به این هشدارها بدهکار نبوده است. شاید اگر طی سال‌های گذشته از نظرات کارشناسان خبره این حوزه استفاده می‌شد، کار به جایی نمی‌رسید که تنها راه‌حل باقی‌مانده توصیه به نصب «مخازن خانگی» و «تخلیه پایتخت» باشد. کارشناسان محیط‌زیست سال‌ها قبل از خطر ورود ایران به دوره خشکسالی بزرگ گفتند، اما هشدارهایشان مورد توجه قرار نگرفت. حتی در دوره‌ای خاص، این هشدارها مورد تمسخر فعالین شبکه‌های مجازی موسوم به ارتش سایبری قرار گرفت؛ این افراد با اشاره به بارش‌های دوره‌ای و مقطعی هشدارهای کارشناسان را بیهوده دانسته و از آغاز «ترسالی» در یران خبر دادند. حالا و در سایه همین بی‌توجهی‌ها کار به جای باریک کشیده شده، و احتمال قطعی آب در کلان‌شهرها بیش از هر زمانی قوت گرفته است.
آقای وزیر آب در این مناطق خیلی وقت است که قطع می‌شود
وزیر نیرو از «احتمال کاهش فشار تا حد صفر در شب‌ها» می‌گوید، در حالی‌که گزارش‌های مردمی حاکی از آغاز قطعی آب شبانه در برخی مناطق پایتخت از حدود یک ماه پیش است. طبق اعلام شهروندان در برخی مناطق غربی، شرقی و شمالی تهران آب از حدود ۱۰ یا ۱۲ شب قطع شده و تا ۶ یا ۷ صبح وصل نمی‌شود. عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو در اینباره می‌گوید: «ممکن است مجبور شویم بعضی شب‌ها که مردم در آرامش هستند و کمتر آب مصرف می‌کنند، فشار آب را تا حد صفر پایین بیاوریم… مردم حتماً ذخیره‌ساز آب نصب کنند.» به نظر می‌رسد تنها برنامه دولت برای مهار بحران آب مانند آنچه که در خصوص بحران برق در تابستان اتفاق افتاد، قطعی نوبتی آب مشترکان مناطق مختلف باشد. امکان نصب مخزن ذخیره‌ساز در شرایط اقتصادی کنونی برای قشر بزرگی از جامعه امکان‌پذیر نیست، و نمی‌تواند راه‌حل این مشکل مگر برای قشری خاص باشد.
این سخنان رئیس‌جمهور در روزهای گذشته را شاید بتوان اوج استیصال و ناتوانی مسئولین در کنترل شرایط و بحران آبی پیش رو دانست: «اگر تا آذر ماه در تهران باران نبارد باید آب را جیره‌بندی کنیم؛ اگر باز هم نبارید باید تهران را خالی کنیم.» دقیقا مشخص نیست این صحبت‌ها با چه منطقی مطرح شده و امنیت روانی جامعه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. نکته دیگر اینکه آیا تبعات چنین پیشنهاداتی در نظر گرفته شده است؟ ۱۵ میلیون شهروند تهرانی چه‌گونه و با کدام پشتوانه باید خانه و کار خود را ترک کنند و به مناطق دیگر بروند؟ و آیا مگر وضعیت آب در استان‌های دیگر بهتر از تهران است؟
فرسودگی شبکه ۱۰۰ ساله انتقال آب پایتخت
پیشتر، مهدی عباسی از اعضای شورای شهر تهران درباره میزان هدررفت آب در تهران و تاثیر فرسودگی شبکه انتقال اینگونه گفته بود: «در تهران به دلیل فرسودگی شبکه انتقال، ۱۷۰ میلیون مترمکعب از اب شرب تهران هدر می‌رود. می‌توان در گام اول ۶۵۰ میلیون متر مکعب پسماند تهران را تصفیه کرد و در گام بعدی با بستن چاه‌های آب فضای سبز و تزریق آب به سفره های زیرزمینی به نگهداری و توسعه فضای سبز اقدام کرد.» وزیر نیرو هم در خصوص هدر رفت آب در شبکه انتقال می‌گوید: «بیش از صد سال است که اغلب شهرهای کشور ما از نعمت آب لوله‌کشی برخوردار هستند، در چنین شرایطی طبیعی است که بسیاری از خطوط انتقال آب دارای آسیب یا فرسودگی باشند. با این وجود در تلاشیم تا با مدیریت منابع آبی، استفاده از فناوری و سیستم‌های کاهنده میزان هدر رفت آب را کاهش دهیم.» طبق آمارهای موجود، بین ۲۰ تا ۳۰ درصد آب تولیدی در استان تهران به دلیل فرسودگی لوله‌های انتقال آب و نشتی آب از آن‌ها هدر می‌رود. کسری بودجه دولت اجازه نوسازی این شبکه را نمی‌دهد، و سرمایه‌گذار بخش خصوصی نیز به دلیل عدم اطمینان از بازگشت سرمایه تمایلی به سرمایه‌گذاری در این بخش ندارد. زیرساخت‌های فرسوده آبی تهران دچار مشکلات فراوانی بوده و یکی از دلایل اصلی هدررفت آب در پایتخت به شمار می‌روند. طرح‌های نوسازی این زیرساخت‌ها نیز به دلیل عدم تامین بودجه یا به کندی پیش می‌روند و یا به کلی مسکوت گذاشته شده‌اند. تحریم‌های بین‌المللی و عدم توانایی کشور در واردات فناوری‌های روز که می‌توانند تاثیرات گسترده‌ای بر بهبود سیستم تامین آب داشته باشند، نیز مزید بر علت شده است.
۳۰ درصد در مقابل ۹۰ درصد؛ فاصله چشمگیر مصرف آب کشاورزی در ایران و جهان
متوسط سهم بخش‌های مختلف شامل کشاورزی، خانگی و صنعت در ایران فاصله قابل توجهی با متوسط سهم جهانی دارد. در کشورهای پیشرفته سهم کشاورزی از مصرف آب تنها ۳۰ درصد است، در حالی‌که این رقم در ایران به ۹۰ درصد می‌رسد. همچنین سهم صنعت و معدن در جهان و ایران به ترتییب ۶۰ و ۲ درصد است. سهم بخش خانگی نیز در کشورهای پیشرفته ۱۰ درصد و در ایران ۸ درصد است. نکته قابل توجه اینکه طبق آمارهای موجود بهره‌وری بخش کشاورزی در ایران با وجود مصرف ۹۰ درصد از آب، یک پنجم متوسط جهانی است. عدم توجه به کشت محصولات کم آب‌بر و اصرار بر سیاست‌های خودکفایی در کنار انزوای جهانی و دور ماندن از تکنولوژی‌های کاهش مصرف آب باعث به وجود آمدن چنین وضعیت بحرانی در کشور و به خطر افتادن امنیت غذایی و بحران زیست محیطی جدی شده است.
ورودی سدهای کشور نسبت به سال گذشته با کاهش ۴۲ درصدی روبه‌رو هستند و سدهای تهران تنها ۲۸۵ میلیون متر مکعب آب ذخیره دارند؛ سدهای ماملو، لار و لتیان به یک سوم ظرفیت خود رسیده‌اند. همچنین میزان بارش رکورد زده و به ۱۵۹ میلی‌متر کاهش پیدا کرده است. پیش‌بینی‌های هواشناسی نیز فعلا خبر از بی‌بارشی می‌دهند.در چنین شرایطی اتخاذ یک برنامه مدیریتی دقیق از سوی دولت نیازی فوری و جدی است؛ برنامه مدیریتی بر پایه اقدامات اصلاحی جدی و اساسی و نه دستورالعمل‌هایی مانند نصب مخزن و ترک پایتخت.
اجتماعی و فرهنگیاخبار برگزیدهلینک کوتاه :