ادامه بحران افغانستان و پاکستان در سایه شکست مذاکرات
مذاکرات استانبول که برای برقراری صلح و ثبات بین افغانستان و پاکستان برگزار شده بود به شکست انجامید و بدون نتیجه پایان یافت.
فاطمه عباسی- جهان صنعت نیوز: تازه‌ترین دور مذاکرات دیپلماتیک میان افغانستان و پاکستان که در استانبول و با میانجی‌گری قطر و ترکیه برگزار شد بدون نتیجه به پایان رسید. این مذاکرات که ششم و هفتم نوامبر ۲۰۲۵ برگزار شد، پس از موج وسیع درگیری‌های مرزی و امضای قرارداد امضای آتش‌بس موقت در ۱۹ اکتبر انجام گرفت که حامل امیدهای بسیاری برای افزایش صلح و ثبات در منطقه بود اما حالا با اعلام رسمی شکست این مذاکرات، چشم انداز پیش‌روی تنش‌های میان این دوکشور در هاله‌ای از ابهام قرار داده است.
خط دیورند؛ ریشه تاریخی تنش‌های امروز
مرز دیورند که خط مرزی افغانستان و پاکستان را با بیش از ۲۶۰۰ کیلومتر را شامل می‌شود، کانون اصلی این بحران است. این مرز هیچگاه از سوی افغانستان به صورت رسمی مورد پذیرش قرار نگرفته و طی دهه‌ها محل تنش‌های پی‌درپی بوده است. از چهار سال گذشته به‌این‌سو و پس از روی کار‌آمدن طالبان، پاکستان بارها افغانستان را متهم کرده است که گروه‌هایی مانند تحریک طالبان پاکستان از خاک این کشور برای عملیات علیه پاکستان استفاده می‌کنند. در مقابل، کابل می‌گوید کنترل کامل بر این گروه‌ها ندارد و همواره بر حفظ حاکمیت و جلوگیری از اقدامات نظامی در خاک خود تأکید کرده است. این اختلافات ریشه‌ای در کنار ضعف نهادهای دولتی و نظامی محلی در افغانستان و رقابت بازیگران منطقه ای مانند آمریکا و چین موجب شد مذاکرات استانبول در عمل راه به‌جایی نبرد و با بن‌بست مواجه شود.
عدم تطبیق انتظارات طرفین ، عامل اصلی شکست مذاکرات
اصلی‌ترین مانع پیش روی مذاکرات، درخواست پاکستان برای تعهد کتبی افغانستان برای اقدام علیه تحریک طالبان پاکستان بود. افغانستان این درخواست را فراتر از ظرفیت خود دانست و اعلام کرد که چنین گروه‌هایی مستقل هستند و دولت طالبان نمی‌تواند ضمانت اجرایی دهد. سخنگوی دولت طالبان، زبی‌الله مجاهد تأکید کرد که افغانستان با نیت خیر به میز مذاکرات آمده، اما «رفتار غیرمسئولانه» طرف پاکستانی مانع پیشرفت مذاکرات شده است. وزیر دفاع پاکستان، خواجه محمد آصف نیز با هشدار نسبت به نقض احتمالی آتش‌بس اعلام کرد که هر گونه نقض از سوی افغانستان می‌تواند به جنگ آشکار منجر شود.
این بن‌بست که ناشی از عدم تطابق انتظارات و محدودیت‌های عملی دو طرف بود، نشان می‌دهد که بدون اعتماد متقابل و تضمین‌های اجرایی روشن، تلاش‌های دیپلماتیک برای حل اختلافات عمیق مرزی و امنیتی به نتیجه نخواهد رسید. این شکاف میان خواسته‌ها و توان عملیاتی طرفین، مسیر پیشرفت مذاکرات استانبول را سد کرده و تداوم گفت‌وگوها و یافتن راه‌حل پایدار را ضروری می‌سازد.
شکست مذاکرات و روشن شدن خط آتش در مرزها
اگرچه آتش‌بس موقت به صورت رسمی برقرار است، همزمان با اعلام شکست مذاکرات استانبول، گزارش‌هایی از نقض آن و درگیری‌های محدود مرزی منتشر شد. تبادل آتش و حملات پراکنده در مناطق مرزی، فشار امنیتی شدیدی بر نیروهای محلی و غیرنظامیان وارد کرده و باعث افزایش نگرانی‌ها در مورد ثبات منطقه شده است. در کنار این، بسته شدن مرزها و توقف فعالیت‌های تجاری، اقتصاد محلی را با چالش‌های جدی مواجه کرده است و بسیاری از جوامع مرزی برای تأمین مایحتاج اولیه خود به سختی افتاده‌اند. پیامدهای این وضعیت فراتر از مرزهای دو کشور است. احتمال تشدید درگیری‌های گسترده افزایش یافته و کاهش اعتماد دو طرف به مسیرهای دیپلماتیک، چشم‌انداز احیای صلح پایدار را دشوار کرده است. فشارهای انسانی و اقتصادی، به ویژه در مناطق پشتون‌نشین مرزی، ممکن است باعث افزایش مهاجرت داخلی و بی‌ثباتی اجتماعی شود و امنیت داخلی افغانستان و پاکستان را تهدید کند. از منظر منطقه‌ای، این بحران بر روابط کشورهای همسایه و قدرت‌های بزرگ منطقه مانند چین و روسیه نیز اثرگذار است. افزایش تنش‌ها می‌تواند نفوذ این کشورها را تغییر دهد و تعاملات سیاسی و اقتصادی منطقه‌ای را پیچیده‌تر کند. کارشناسان تأکید می‌کنند که بدون تضمین اجرای آتش‌بس، ایجاد مکانیسم‌های نظارتی دقیق و ادامه مذاکرات دیپلماتیک، احتمال بازگشت خشونت گسترده بسیار بالاست.
راه دشوار صلح و ثبات
تحلیلگران می‌گویند که اگرچه وضعیت فعلی ناامیدکننده به نظر می‌رسد، حفظ آتش‌بس و جلوگیری از شعله‌ور شدن جنگ می‌تواند فرصت لازم برای احیای مذاکرات دیپلماتیک را فراهم کند. راهکارهای ضروری شامل بازگرداندن مذاکرات با حضور ناظران مستقل، اولویت دادن به مکانیسم‌های عملی برای نظارت بر آتش‌بس و تضمین امنیت غیرنظامیان، و همچنین بازگشایی مسیرهای تجاری و بازسازی زیرساخت‌ها است.
افزون بر این، منطقه تحت تأثیر بازیگران بین‌المللی نیز قرار دارد. کشورهای همسایه و قدرت‌های منطقه‌ای مانند چین، روسیه و ایران در این منازعه نقش دارند و ثبات یا بی‌ثباتی مرز افغانستان و پاکستان می‌تواند تأثیر مستقیم بر امنیت و اقتصاد این کشورها بگذارد. از همین رو، حل و فصل صلح‌آمیز منازعه، نه تنها به سود دو کشور، بلکه به نفع ثبات کل منطقه است. با توجه به شکست مذاکرات استانبول، مسیر پیش رو دشوار و پرمخاطره است، اما همچنان دیپلماسی و گفت‌وگوهای صلح تنها راه‌حل معقول برای جلوگیری از گسترش درگیری‌ها و کاهش فشار انسانی و اقتصادی است. هرگونه تصمیم شتاب‌زده نظامی می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری بر ثبات منطقه‌ای و امنیت مردم داشته باشد. از این رو، حفظ آتش‌بس، ادامه مذاکرات دیپلماتیک و توجه به نیازهای انسانی و اقتصادی جامعه محلی در اولویت قرار دارد.
اخبار برگزیدهسیاسیلینک کوتاه :