رصد اثرات افزایش قیمت سوخت، و حمایت در نقاط آسیب‌پذیر؛ فرآیند اصلاح قیمت عاقلانه
پس از ماه‌ها کشمکش بر سر قیمت‌گذاری بنزین، به نظر می‌رسد دولت به جمع‌بندی نهایی رسیده است. بنزین سهمیه‌ای ثابت می‌ماند و مازاد مصرف با نرخ ۵ تا ۶ هزار تومان محاسبه خواهد شد.
هما میرزایی- جهان صنعت نیوز: پس از کشمکش‌های فراوان بر سر قیمت‌گذاری بنزین به نظر می‌رسد دولت به نتیجه نهایی رسیده است؛ بنزین سهمیه‌ای بدون تغییر و مازاد مصرف با نرخ ۵ تا ۶ هزار تومان محاسبه خواهد شد. اصلاح قیمت و مدیریت میزان مصرف سوخت در کشور از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی تمامی دولت‌ها در ادوار مختلف بوده است. بنزین در ایران از ارزان‌ترین سوخت‌ها در میان کشورهای منطقه است؛ که این موضوع باعث افزایش مصرف و قاچاق گسترده به کشورهای همسایه می‌شود. هر چند زیرساخت‌های اجرایی این افزایش قیمت مهیا نیست و مردم از امتیاز استفاده از خودروهای باکیفیت محروم شده‌اند، و ناچار به استفاده از خودروهای داخلی بی کیفیت آنهم با مبالغ میلیاردی هستند، به نظر می‌رسد اجرایی شدن افزایش قیمت بنزین امری اجتناب ناپذیر است.
در اینباره با آرش نجفی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی گفت‌وگویی انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید.
دربارهٔ موضوع بنزین صحبت‌های ضد و نقیض زیادی مطرح می‌شود. دولت می‌گوید هیچ تغییری قرار نیست اتفاق بیفتد، اما از طرف دیگر مجلس می‌گوید تصمیم در سران قوا تصویب شده است. واقعیت چیست؟ دولت باید چه کند؟
بحث این است که چه چیزی تصویب شده و چه چیزی شنیده می‌شود. بر اساس اسناد موثق، پیشنهادی که مطرح بوده این است که بخشی از بنزین یعنی ۶۰ لیتر با نرخ ۱۵۰۰ تومان برای مالکین خودرو محاسبه شود، بخشی با ۳۰۰۰ تومان و مابقی با قیمت ۵۰۰۰ تومان. یک بحث دیگر هم مطرح شده بود که برای خودروهای لوکس یا خودروهای با ارزش بالاتر، بنزین با نرخ ۵۰۰۰ تومان محاسبه شود.
اما واقعیت این است که وقتی در مناطقی مثل افغانستان یا کشورهای حوزه خلیج فارس قیمت بنزین معادل ۹۰ هزار تومان است، طبیعتاً با قیمت ۵۰۰۰ تومان نمی‌توان انتظار داشت که همه مشکلات مدیریت مصرف حل شود. مهم این نیست که خارج از کشور قیمت چقدر است؛ مهم این است که مصرف بنزین ما فراتر از تولید است و به همین دلیل عملاً سالانه ۶ میلیارد دلار واردات بنزین داریم با قیمت ۱ دلار؛ یعنی ماهی ۵۰۰ میلیون دلار.
ما بنزینی را که با قیمت حدود ۸۰ تا ۹۰ سنت وارد می‌کنیم، با قیمت حدود ۲ سنت به مردم می‌فروشیم. هیچ اقتصاد عاقلی این مدل را نمی‌پذیرد. بنابراین اعتقاد ما این نیست که با قیمت ۵۰۰۰ تومان مشکل حل می‌شود. دولت هم نباید در این موضوع بترسد؛ باید یک فرآیند منطقی و عاقلانه برای اصلاح ارائه کند.
این «فرآیند عاقلانه» که می‌گویید چیست؟ در اقتصاد ایران افزایش نرخ سوخت روی کالاهای اساسی هم اثر می‌گذارد. چه‌گونه می‌توان این موضوع را کنترل کرد؟
ما از ابتدا تأکید داشتیم که فرآیند افزایش قیمت و میزان تأثیرگذاری آن باید به‌صورت دقیق و علمی رصد و اندازه‌گیری شود. یعنی باید آثار آن بر اقتصاد، به‌ویژه «پدیدهٔ پروانه‌ای» یا همان تشدید آثار قیمتی، بررسی شود. در نقاطی که افزایش قیمت تأثیر شدید و افسارگسیخته دارد، باید یارانهٔ هدفمند پرداخت شود؛ نه اینکه یارانه را بی‌محابا و بدون برنامه در کل کشور توزیع کنیم. مشکل اصلی همین هدررفت منابع است. در حال حاضر شاهد یک هدررفت منابع مالی تحت عنوان سوبسید هستیم. در سال ۱۳۹۸ هم همین پیشنهاد مطرح شد: ابتدا رصد اثرات افزایش قیمت سوخت، سپس حمایت در نقاط آسیب‌پذیر. الان هم باید دقیقاً همین کار انجام شود.
بهترین و کارآمدترین راه برای پرداخت یارانه بنزین چیست؟
این یارانه باید به خانوار پرداخت شود، نه به افراد. یعنی اگر خانواری از یک نفر به دو نفر افزایش پیدا کرد، سهم یارانه‌اش دو برابر نشود؛ بلکه فقط یک درصدی افزایش پیدا کند. اگر سه نفر شد هم همین‌طور. به این شکل، ما می‌توانیم حدود ۹۰ میلیون لیتر در روز را بر اساس قیمت یارانه‌ای مدیریت کنیم. حدود ۱۰ میلیون لیتر نیز باید برای تخصیص به حمل‌ونقل عمومی حمایت شود. این می‌شود در مجموع ۱۰۰ میلیون لیتر. مصرف بیش از این مقدار باید با قیمت آزاد معامله شود.
درباره نرخ چهارم و بنزین سوپر وارداتی هم صحبت‌هایی مطرح شده. ماجرا چیست؟
بله، اکنون گزینه‌ای با عنوان بنزین سوپر ویژه مطرح است. نرخ‌هایی که مطرح می‌شود حدود ۵۰ تا ۶۰ هزار تومان است. این بنزین، از نظر کیفیت بهتر و آلودگی کمتر است و بسیاری از خودروهای وارداتی جدید، به‌خصوص خودروهای چینی، سوخت ارجح‌شان همین نوع بنزین است. اما چالش اصلی محل عرضه این نوع است. اگر عرضهٔ این نوع بنزین در پمپ‌بنزین‌های متعارف انجام شود، احتمال اختلاط با بنزین معمولی وجود دارد و مشکلات زیادی ایجاد می‌کند. بنابراین حتماً باید جایگاه‌های اختصاصی برای عرضهٔ این نوع سوخت تعریف شود. در نهایت، نرخ حدود ۵۰ هزار تومان شاید نقطهٔ شروع باشد، اما حداقل مزیتش این است که از وضعیت فعلی بهتر است؛ چون الان برخی افراد بنزین معمولی را با افزودنی‌ها و اوکتان‌بوسترها مخلوط می‌کنند که هم ناایمن است و هم به خودرو آسیب می‌زند.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانلینک کوتاه :