تاکید ربیعی بر قطع یارانه پردرآمدها
جهان صنعت نیوز: اجرای این طرح اگرچه تاکنون با حذف اسامی ۷۰۰ هزار نفر از لیست یارانه‌بگیران همراه شده اما سخنگوی دولت تداوم این مهم را منوط به حذف ماهانه یارانه نقدی این افراد کرده است.
دهک‌های مختلف درآمدی از سال ۸۹ و بنا به تصمیم سیاستگذار مشمول دریافت ماهانه کمک‌های درآمدی شدند. این مهم از همان ابتدا موجبات انتقاد بسیاری از صاحب‌نظران مبنی بر سهم یکسان کلیه دهک‌های درآمدی از این یارانه‌های نقدی را فراهم کرد. در حالی پرداخت یارانه‌های نقدی در طول این سال‌ها دولت را متحمل هزینه‌های سرسام‌آوری کرده که تاکنون تغییر چندانی در سبد معیشتی دهک‌های پایین درآمدی ایجاد نشده است.
برآوردها اما حاکی از آن است که از سال ۸۹ تا پایان سال ۹۷، سهم یارانه نقدی از درآمد خانوارها به میزان زیادی کاهش یافته است. در حالی که دولت طی این سال‌ها از شناسایی دهک‌های بالای درآمدی و حذف یارانه گروه‌های برخوردار ناتوان مانده، هر سال بر تعداد جمعیت یارانه‌بگیر افزوده شد.
کاهش سهم یارانه در درآمد افراد
طرح‌های آمارگیری هزینه و درآمد خانوارهای شهری و روستایی نشان داده که در سال ۹۰، سهم یارانه نقدی از کل درآمد خانوارهای شهری و روستایی به ترتیب ۱۱ و ۲۰ درصد بوده است. در حالی این مهم در سال ۹۱ در مناطق شهری و روستایی به ترتیب به ۱۲ و ۲۲ درصد افزایش یافت که در سال‌های پس از آن شاهد کاهش این سهم در سبد درآمدی خانوارها بودیم.
نتایج حاکی از آن است که سهم یارانه نقدی در سبد درآمدی خانوارهای شهری و روستایی در سال ۹۷ به ترتیب به چهار و هشت درصد تنزل یافته است. این سهم برای دهک اول درآمدی خانوارهای شهری و روستایی به ترتیب ۱۳ و ۲۹ درصد و برای دهک دهم درآمدی به ترتیب یک و چهار درصد است.
به نظر می‌رسد کاهش ارزش یارانه‌های نقدی در سبد درآمدی خانوارها به دنبال افزایش نرخ تورم در طول این سال‌ها و کوچک شدن سبد معیشتی خانوارها ایجاد شده است. به این ترتیب یارانه‌های نقدی نقشی در بهبود وضعیت رفاهی خانوارها ایفا نمی‌کنند.
با این حال سیاستگذار در سال‌جاری و بنا بر چالش‌های بسیار اقتصادی و در حالی که سهم دولت از درآمدهای نفتی به میزان زیادی کاهش یافته است، تصمیم جدی خود را برای شناسایی دهک‌های بالای درآمدی با در نظر گرفتن شاخص‌های متنوعی وارد فاز اجرایی کرده است.
شاخص‌های شناسایی پردرآمدها
بر اساس اعلام دولت، شناسایی دهک‌های بالای درآمدی با بررسی وضعیت معیشتی آنان از جمله قیمت مسکن این خانوارها، درآمد آنان و همچنین با در نظر گرفتن ماشین‌های بالای ۲۰۰ میلیون تومان خانوارهای پردرآمد انجام میشود.
آنطور که سخنگوی دولت می‌گوید، شاخص ماشین ۲۰۰ میلیون تومان به بالا، فقط یکی از شاخص‌های دولت برای حذف یارانه‌بگیران بوده و موارد دیگر از جمله قیمت مسکن، درآمد افراد و مواردی از این دست نیز شامل این مساله میشود. افرادی در جامعه هستند که ماهانه یک میلیارد تومان درآمد دارند و ما به دنبال حذف یارانه افراد ثروتمند به صورت تدریجی و ماهانه هستیم. علی ربیعی بر این موضوع نیز تاکید می‌ورزد که اینکه گفته میشود به یکباره یارانه ۳۰ میلیون نفر حذف میشود منطقی و شدنی نیست زیرا جامعه به‌هم می‌ریزد بنابراین هر ماه یارانه تعدادی از افراد قطع میشود و ما قطعا به دنبال قطع یارانه دهک‌های متوسط جامعه نیستیم.
به این ترتیب به نظر می‌رسد سیاستگذاری دولت برای حمایت ویژه از دهک‌های پایین درآمدی و حذف یارانه از دهک‌های بالای درآمدی جنبه دیگری به خود گرفته و قرار است روی دیگر این ماجرا به حذف یارانه‌های انرژی دهک‌های پردرآمد اختصاص یابد.
به نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین جنبه‌های تغییر رویه سیاستگذار در پرداخت یارانه به خانوارها متوجه یارانه‌های پنهان انرژی است که خانوارهای پردرآمد سهم بسیار زیادی در دریافت و استفاده از آن دارند. بر این اساس سال‌هاست صاحب‌نظران دولت را نسبت به بررسی ویژه این موضوع به باد انتقاد می‌گیرند و ادامه پرداخت یارانه‌ها را منوط به آزادسازی قیمت حامل‌های انرژی و استفاده از درآمدهای حاصل از آن برای حمایت از خانوارهای کم‌درآمد می‌دانند.
تبعات تورمی حذف یارانه حامل‌های انرژی
با این حال این مهم تاکنون و با گذشت سال‌ها چندان مورد استقبال سیاستگذار قرار نگرفته و ترس سیاستگذار از تبعات تورمی ناشی از آن، وی را به ادامه رویه کنونی در پرداخت یارانه به حامل‌های انرژی ناگزیر کرده است. با این حال به نظر می‌رسد دوران برخورداری دهک‌های بالای درآمدی از یارانه‌های پنهان انرژی به سر آمده و قرار است بخشی از سیاست‌های دولت معطوف به این مهم شود.
با این حال سامان دادن به یارانه‌های انرژی نیز الزاماتی دارد که لازم است سیاستگذار بررسی‌های کارشناسانه خود را معطوف به آن سازد و از تبعات تورمی ناشی از آن جلوگیری کند.
آنطور که علی ربیعی، سخنگوی دولت می‌گوید، هر تصمیمی برای قیمت حامل‌های انرژی گرفته شود روی دهک‌های پایین جامعه استوار خواهد بود و دهک‌های بالای جامعه دیگر مشمول نخواهند شد. این مهم بیانگر آن است که درآمدهای حاصل از آزادسازی حامل‌های انرژی صرف حمایت از دهک‌های پایین درآمدی خواهد شد تا حمایت ویژه دولت متوجه دهک‌های ضعیف جامعه باشد.
اما در حالی فاز اول حذف یارانه دهک‌های درآمدی با خط خوردن اسم ۷۰۰ هزار نفر تاکنون اجرایی شده است که در بین آن با تعدادی از دهک‌های درآمدی مواجه می‌شویم که جزو اقشار بالای درآمدی نیستند. در عین حال که دولت امکان ثبت اعتراض برای کسانی که به حذف یارانه نقدی خانوارشان اعتراض دارند را فراهم کرده است، اعتراض اقشار بالای درآمدی یکی از نکات جالب توجه در این خصوص است.
آنطور که حسین میرزایی، سخنگوی ستاد تبصره ۱۴ قانون بودجه اشاره کرده افرادی که جزو قشر مرفه محسوب شده و حتی در مواردی گردش مالی میلیاردی در ماه داشته‌اند در اعتراض به حذف یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی دلایل عجیبی همچون عدم پذیرش و یا صوری خواندن تراکنش‌های بانکی، جابه‌جایی وجه برای کسب‌وکار، حساب‌های اجاره‌ای، تغییرات مسکن و تجهیز مسکن، خرید و فروش مسکن، تغییر وضع اقتصادی و ورشکستگی، کسادی بازار و… را عنوان کرده‌اند.
اعتراض بیجا و جریمه افراد
در چنین شرایطی دولت برای اقشار ورشکسته، بیماران صعب‌العلاج، بدهکاران و وام‌گیرندگان پرسشنامه‌ای تهیه کرده تا امکان ثبت اعتراض را برای آنان فراهم کند. در عین حال اعلام شده که اگر صحت اطلاعاتی که این افراد در پرسشنامه وارد کرده‌اند نقض شود مطابق با ماده ۱۰ قانون هدفمندی جریمه خواهند شد به گونه‌ای که طبق گفته میرزایی، نه تنها یارانه آنها قطع خواهد شد بلکه بدهی آنان در سازمان مالیاتی و سیستم بانکی نیز ثبت میشود، به این صورت که کلا حساب‌هایشان بسته میشود مگر اینکه بدهی خود را پرداخت کنند.
بنابراین به نظر می‌رسد اراده محکم دولت برای سامان دادن به یارانه‌های نقدی خانوارها رنگ و بوی دیگری به خود گرفته است تا حمایت گسترده‌ای از دهک‌های بالای درآمدی صورت گیرد. با این حال به نظر می‌رسد این مهم تنها با غربالگری درست خانوارها و تهیه دقیق اطلاعات آماری آنها ممکن میشود تا شاهد تکرار تجربه تلخ حذف یارانه دهک‌های کم‌برخوردار نباشیم، چه آنکه طی هفته‌های گذشته شاهد حذف یارانه نقدی تعدادی از دهک‌های درآمدی در فاز اول اجرای آن بودیم.
حرکت لاک‌پشتی دولت در حذف یارانه‌ها
وی در همین حال معتقد است دولت نمی‌خواهد تبعات سیاسی حذف یارانه‌ها را بپذیرد، طرح حذف دهک‌ها باید زودتر از این اجرا می‌شد ولی دولت این کار را به صورت لاک‌پشتی دنبال می‌کند.
به گفته جعفر قادری، دولت به راحتی می‌تواند به درآمد و قدرت خرید افراد دسترسی پیدا کند. آنچه باعث شده دولت زیر بار قضیه نرود، تبعاتی است که وجود دارد. امروز حتی افرادی که تمکن مالی بالایی دارند، اگر دریافتی‌شان قطع شود، اعتراض کرده و مشکلاتی ایجاد می‌کنند. اما اگر دولت این تبعات را بپذیرد، منع اجرایی نخواهد داشت.
قادری معتقد است طرح حذف دهک‌ها باید زودتر از این اجرا می‌شد ولی دولت این کار را به صورت لاک‌پشتی دنبال می‌کند. دولت کار را دنبال می‌کند ولی اقدامات با لایحه بودجه و قانون هدفمندی یارانه‌ها همخوانی ندارد.
بنا بر گفته وی، اگر دولت طبق برنامه مشخص شده مجلس اقدام می‌کرد، می‌توان گفت حذف دهک‌ها هیچ مشکلی ندارد. این موضوع سال‌ها در لایحه بودجه دیده شده ولی چند درصد تاکنون حذف شده‌اند؟
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژه
لینک کوتاه :