داروی تجاوز؛ چه اثراتی بر قربانی دارد؟
اختلال در حافظه کوتاه مدت پیچیدگی اثبات تجاوز را چند برابر میکند؛ این همان ویژگی داروی دسترسپذیر تجاوز است که با پول خرد توی جیب بسیاری از افراد قابل تهیه است
جهان صنعت نیوز، ۶۰۰ هزار تومان بده، داروی تجاوز بخر؛ قرار نیست برای دستیابی به آن از شلوغی شهر رد شد تا در گوشه و کنار ناصر خسرو نمونهاش را پیدا کرد؛ فضای مجازی کار را راحت کرده. اما، لحظهای وجود این دارو در ایران نگرانکننده میشود که آمار روزافزون تجاوز، قتل و اختلالات روانی بررسی شود.
اواخر آبانماه خبر دستگیری مردی ۴۵ساله به گوش رسید که به پسران جوان آبمیوه مسموم تعارف و بعد از تجاوز آنان را بیهوش کنار خیابان رها میکرد. اما، این تنها یک نمونه از دهها نوع تجاوزی است که از ابتدای سال ۱۴۰۴ تا کنون در ایران رخ داده. البته در خصوص تجاوز کمتر آمارهای رسمی منتشر میشوند، اما وقوع این جنایت در شکلهای مختلف در ایران غیرقابل انکار است. علاوه بر تجاوز، آمار قتل در ایران هم به روزرسانی نشده. اما از سالنامه آماری سال ۱۴۰۲ مشخص است که آمار قتل در سالهای اخیر افزایش پیدا کرده.
در سال ۱۳۹۰ در ردیف مربوط به قتل، عدد دو هزار و ۶۴ ثبت شده است، درحالیکه این رقم در سال ۱۴۰۲ به عدد دو هزار و ۷۲۲ رسیده است. در کنار این دو مورد مساله افزایش اختلالات روانی در ایران هم وجود دارد که میتواند ضریب آسیبها و حوادث اجتماعی را افزایش دهد. علیرضا شریفی یزدی، روانشناس اجتماعی به فرارو میگوید: «برخی آمارها تا ۵۰ تا ۶۰ درصد هم میرسند، اگرچه اعتبار آنها قابل بحث است.» و از سال ۱۴۰۱ به بعد زمینهسازی برای افزایش اختلالات روان در کشور شدت گرفته.
اگرچه به هیچ وجه روانشناسان این نکته را تایید نکردهاند که همه متجاوزان بیمار روانی هستند، اما همانطور که در مجله پژوهشهای حقوق جزا و جرم شناسی، سال ۱۴۰۳ بررسی شده: «موضوع ارتکاب جرایم جنسی از مهمترین مباحث انحرافات اجتماعی بوده و نه تنها با آسیبهای روانی ارتباط داشته بلکه میتواند آسیبهای اجتماعی را توسعه دهد.» در این پژوهش اشاره میشود: «گاهی ریشه انحرافات جنسی در سیستم روانی مرتکب نهفته و باعث وقوع جرم میگردد. عدم توجه به شخصیت روانی بزهکار، مانعی برای پیشگیری از ارتکاب مجدد آنهاست.»
با این وصف آیا میتوان گفت که در دسترس بودن دارویی موسوم به داروی تجاوز و ارزان بودن آن بتواند به روند افزایشی آسیبهای اجتماعی و جرائم جنسی یا دیگر جرائم کمک کند؟ در این میان باید اشاره کرد که ویژگیهای این دارو چیست که آن را موضوع بحث قرار داده؟ یکی از ویژگیهای آن بیدار بودن فرد و نداشتن آگاهی و هوشیاری کامل است و این مساله میتواند در صورت اعلام جرم و شکایت علیه مجرم، شاکی را با چالش مواجه کند؛ قانون در این مورد چه میگوید؟
داروی تجاوز چیست؟
داروی تجاوز مجموعهای از مواد شیمیایی است که با هدف سلب هوشیاری، کاهش قدرت مقاومت و ازبینبردن حافظه کوتاهمدت قربانی با یکدیگر ترکیب شدهاند؛ به همین دلیل کاربرد آن در جرایم جنسی بیشتر است. به گفته تبیان: «مشهورترین آنها GHB، روفینول (Rohypnol) و کتامین هستند.»
نکتهای که این دارو را متمایز و غیرقابل تشخیص میکند این است که در نهایت آن مادهای بیبو، بیمزه و اغلب بیرنگ است. بنابراین فردی که خیال تجاوز جنسی را در ذهن میپروراند میتواند بهراحتی آن را در نوشیدنی یا خوراکی فرد قربانی حل کند؛ شبیه به اتفاقی که برای پسران جوان پس از خوردن آبمیوه مسموم افتاد.
نکته بعدی که داروی تجاوز را از داروهای بیهوشی که تا کنون توسط مجرمین مورد استفاده قرار میگرفت متمایز میکند این است که چشمهای قربانی همه چیز را میبیند اما او خوابآلود، گیج، بیدفاع و ناهوشیار است. بنابراین احتمال درگیری میان قربانی و متجاوز و در نهایت باقی ماندن اثر تجاوز کم میشود.
نکته دیگر هم اختلال در حافظه کوتاه مدت است؛ یعنی قربانی به یاد نمیآورد که چه بلایی به سرش آمده و همه چیز برایش عادی جلوه میکند. مگر اینکه نشانههایی بر بدن او ظاهر شود. دقیقا همین ویژگیها سبب شده در ادبیات پزشکی و حقوقی جهان بهطور رسمی «date rape drugs» یا داروهای تسهیلکننده تجاوز نامیده شوند.
شکل داروی تجاوز؛ فراتر از قرص و قطره
خطر داروی تجاوز یا موادی که تحت این عنوان قرار میگیرد این است که در سریهای جدید تنها به شکل قرص و دارو نیست. نسل جدیدی از محصولات آلوده مانند آدامس، شکلات، اسپریهای استنشاقی و نوشیدنیهای تقلبی در بازار سیاه و فضای مجازی عرضه میشوند؛ محصولاتی که با ظاهری کاملا معمولی اما ترکیبات نامعلوم، به مصرفکنندگان تعارف میشوند.
خطر نمونه استنشاقی آن چندی پیش در فضای مجازی مورد توجه قرار گرفته بود؛ یکی از کاربران شبکه اجتماعی ایکس نوشته بود: «ممکن است داخل تاکسی اینترنتی نشسته باشید که راننده شروع به سرفه کند و بعد به شما یک ماسک پیشنهاد دهد تا از او بیماری نگیرید؛ اما این آغاز کابوس شماست. داروی استنشاقی شما را بیهوش میکند و … .»
جنجال بر سر دسترسپذیری داروی تجاوز
جدای از تمام ویژگیهای ظاهری داروی تجاوز که آن را برای جامعه خطرناک میکند، دسترسپذیری و ارزانی آن دو موضوعی هستند که خطرات آن را افزایش میدهند. اگرچه این دارو در اشکال مختلف در بازار سیاه به فروش میرسد، اما فضای مجازی محلی است که آن را به راحتی در دسترس افرادی که خواهان آنند قرار میدهد.
در شبکههای اجتماعی این خوراکیها را با شعارهای جذاب، بستهبندی فریبنده و عبارات گمراهکننده مثل کاملا طبیعی، افزایش میل جنسی یا مخصوص مهمانی تبلیغ میکنند. قیمت پایین، فروش بدون نظارت و امکان پرداخت رمزارز باعث شده این بازار نیمهعلنی گسترده شود و متجاوزان راه آسانتری برای ناشناس ماندن پیدا کنند. اما چطور این دارو سر از ایران دراورد؟ به گفته هدی شفیعی، کارشناس دفتر نظارت و پایش مصرف فرآوردههای سلامت: «این ترکیبات هیچ نام و جایگاهی در داروها و محصولات دارای مجوز از سازمان غذا و دارو ندارند و از مسیرهای غیرقانونی و قاچاق وارد میشوند.»
قیمت داروی تجاوز در اشکال مختلف هم قابل تامل است. از ۶۴۰ تا ۲ میلیون و ۳۰۰ تومان. اینها ارقامی هستند که به راحتی در جیب هر شهروندی پیدا خواهند شد؛ بنابراین دسترسپذیری در کنار قیمت اندک بیش از پیش جامعه را در معرض خطر قرار میدهد. این در حالی است که با اشاره سازمان غذا و دارو این مواد قاچاقی وارد میشوند و دلیل ارزان بودن آن هنوز در هالهای از ابهام است.
در این میان شاید این پرسش به وجود آید که چطور این افراد ردگیری نمیشوند؟ مگر اکانت و صفحات شخصی ندارد. در پاسخ باید گفت که پرداخت رمزارزی و حسابهای ناشناس ردیابی این افراد را دشوار کرده.
پیچیدگی برای اثبات آن هم با داروی تجاوز
جدای از تمام پیچیدگیهای داروی تجاوز، موضوعی که بیشتر مورد توجه قرار میگیرد، شکایت قربانی از فرد متجاوز است. در وهله اول ممکن است که قربانی اصلا متوجه این موضوع نباشد که مورد تجاوز قرار گرفته، اما این تمام ماجرا نیست. اگر او به طرق مختلف متوجه شود که این اتفاق برایش رخ داده برای اثبات اتهام در پیچیدگیهای قانونی قرار میگیرد و در برخی از موارد از پیگیری پرونده امتناع میکند.
اگرچه در دین اسلام حکم فرد متجاوز اعدام است اما روند اثبات تجاوز به خودی خود در دستگاه قضایی ایران پرچالش به نظر میرسد. پیمان حاح محمود عطار، وکیل دادگستری، در این خصوص به خبرنگار فرارو میگوید: «برای رویه قضایی آدمربایی و تجاوز به سختی رای میدهند.» به این معنا که ادله و شواهد باید بسیار کامل و دقیق باشد. این در حالی است که داروی تجاوز کمترین رد و نشان را از خود برجای میگذارد.
این وکیل دادگستری اشاره دارد که پزشکی قانونی مهمترین نهاد تشخیص تجاوز یا رضایت است. اما، داروی تجاوز قربانی را دچار اختلال حافظه میکند بنابراین وی ممکن است مدتی بعد متوجه این اتفاق شود. مساله زمانی پیچیده میشود که بهترین زمان برای مراجعه به پزشکی قانونی ۲۴ تا ۷۲ ساعت (۳ روز) است. بنابراین شکایت قربانی از فرد متجاوز در صورتی که در مواجهه با داروی تجاوز قرار گرفته باشد بسیار دشوار است؛ اما در صورتی که تجاوز و ادم ربایی اثبات شود، حکم متهم اعدام خواهد بود.
منبع: فرارو
اجتماعی و فرهنگیلینک کوتاه :