از رحمت تا بحران؛ بارانهای اخیر قشم چه درسهایی دارد؟
بارانهای پس از خشکسالی در جزیره قشم، به جای نوید حیات، سیل خسارت به بار آورد و ضعف زیرساختها و نبود مدیریت بحران، بار دیگر ضرورت اقدام فوری مسئولان را نشان داد.
سارا پوردلجو – جهانصنعت نیوز: بارشهای اخیر که پس از مدتها خشکسالی، امید تازهای را برای بسیاری از مناطق کشور به همراه داشت، در برخی نقاط جنوبی کشور به بحرانی تازه بدل شد. بارانی که قرار بود نویدبخش حیات و طراوت باشد، بهدلیل ضعف زیرساختها و نبود مدیریت مناسب آبهای سطحی، در جزایری مانند قشم خسارات گستردهای بر جای گذاشت و بار دیگر ضرورت توجه جدی به زیرساختهای شهری و مدیریت بحران را یادآور شد. گزارش پیشرو، نگاهی دارد به ابعاد این بحران، تفاوت مدیریت آن در مناطق مختلف و تکرار تجربهای که پیشتر نیز نسبت به وقوع آن هشدار داده شده بود. مشکل یکیدو تا نیست؛ تا چند روز پیش دست به دعا برده بودیم تا بلکه باران رحمتی ببارد، غبار شهرهای آلوده را بزداید و بتوان کمی نفس کشید؛ تا بلکه بخشی از مشکل خشکسالی حل شود. باران آمد؛ حتی شهرهایی مثل ارومیه و دریاچه زیبای آن جان تازهای گرفتند، اما در شهرهای جنوبی مانند جزیره قشم و کیش مشکلات عدیدهای بهوجود آمد. باران تبدیل به سیلی شد که سد خاکی طولا در جزیره قشم را شکست و شهر را در آب فرو برد، بهطوریکه فرماندار دستور تخلیه این روستا را داده است. گزارشهای مردمی در سطح شهر نیز حاکی از آن است که مردم نمیتوانند در سطح شهر تردد کنند و سیلاب همهجا را فرا گرفته است. اما قشم با کیش تفاوتهایی دارد. در کیش نیز باران مشابهی باریده، ولی بهسرعت به وضعیت رسیدگی شده است. آسیب به زیرساختها در قشم حتی موجب قطعی گسترده برق نیز شده است.
تلاش شبانهروزی تیمها برای وصل برق قشم
حمید ساعدپناه، مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق هرمزگان، از اجرای تمهیدات اضطراری برای جلوگیری از قطعی برق پس از بارندگی و طوفان در استان خبر داد. به گفته وی، تجهیزات و گروههای عملیاتی بهویژه در قشم مستقر شدهاند و برق حدود ۴۰ هزار مشترک این شهر که دچار اختلال شده بودند، وصل شده است. ساعدپناه تأکید کرد که برق سایر نقاط استان در وضعیت پایدار قرار دارد. مدیر برق قشم نیز با اشاره به خسارتهای ناشی از بارندگی و طوفان، از آسیبدیدگی حدود ۸۰ پایه برق فشار متوسط و تعدادی ترانسفورماتور خبر داد و اعلام کرد برق اغلب مناطق جزیره، بهجز روستای گوران، برقرار شده است.
تاریخ همواره تکرار میشود
در تمام زمینهها، اصلیترین مشکل هر دولتی، بیتوجهی به زیرساختها و تقویت آنهاست. موضوع سیل در قشم تکراری است. سال ۹۸ نیز با آن مواجه شدیم و همین مشکلات را داشتیم. در همان سال، یعقوب دریانورد، نماینده مردم قشم در شورای عالی استانها، با اشاره به بارندگیهای آن سال در جزیره قشم گفت باران همواره نعمتی الهی برای مردم قشم است، اما ناتوانی در بهرهبرداری مناسب از آن نشاندهنده ضعف زیرساختهاست و لازم است هرچه سریعتر برای ایجاد زیرساختهای لازم اقدام شود. وی با بیان اینکه حدود ۱۰ سال گذشته بارندگی قابلتوجهی در جزیره قشم وجود نداشته، افزود در دو سال اخیر، بهویژه امسال، بارندگیهای مناسبی رخ داده که نقش مهمی در حل بخشی از مشکلات کشاورزان و بهبود وضعیت محیطزیست جزیره داشته است. دریانورد همچنین تأکید کرد وقوع سیل به معنای واقعی در جزیره قشم امکانپذیر نیست، اما بارندگیهای شدید اخیر باعث آبگرفتگی در برخی محلههای قدیمی شده است. به گفته وی، علت این مشکل نبود برنامهریزی مناسب برای هدایت و مدیریت آبهای سطحی است و قطعاً مسئولان در آینده نزدیک برای رفع این معضل و جلوگیری از تکرار آن، اقدامات لازم را انجام خواهند داد. حالا شش سال گذشته و آن مشکلات به قوت خود باقی است.
راهحل چیست؟
به گفته کارشناسان، حل ریشهای مشکل سیلاب و خسارات ناشی از بارندگی در جزیره قشم و دیگر مناطق مشابه، نیازمند رویکردی ترکیبی و مرحلهای است که با واقعیتهای اقلیمی منطقه هماهنگ باشد. نخستین اقدام، تقویت و نوسازی زیرساختهاست. شبکههای جمعآوری و هدایت آبهای سطحی باید تکمیل و معابر قدیمی اصلاح شوند، ظرفیت کانالها و مسیلها افزایش یابد و سدهای خاکی و سازههای مشابه مقاومسازی شوند. بارندگی در این مناطق معمولاً کمتکرار اما شدید و ناگهانی است و زیرساختها باید توانایی مقابله با چنین شرایطی را داشته باشند. همزمان، مدیریت اصولی آبهای سطحی اهمیت ویژهای دارد. به جای مقابله صرف با سیلاب، هدایت آن به مسیرهای امن، استفاده از آب جمعشده برای تغذیه سفرههای آب زیرزمینی یا مصارف کشاورزی، میتواند هم خسارتها را کاهش دهد و هم به حل بخشی از مشکل کمآبی کمک کند. بازنگری در طرحهای شهری و ساختوساز نیز ضروری است، زیرا ساختوساز در مسیر مسیلها و توسعه نامتوازن شهری از عوامل تشدید سیلاب است. اصلاح بافتهای فرسوده و جلوگیری از ساختوساز در نقاط پرخطر، نقش مهمی در کاهش خسارات خواهد داشت. علاوه بر این، آمادگی و مدیریت بحران باید به شکل جدی دنبال شود. ایجاد سامانههای هشدار سریع، تمرینهای دورهای مدیریت بحران، هماهنگی میان دستگاههای اجرایی و اطلاعرسانی بهموقع به مردم، میتواند از تلفات انسانی و خسارات ثانویه جلوگیری کند. نهایتاً، پاسخگویی و پیگیری مستمر از سوی مسئولان بسیار حیاتی است، زیرا بدون پیگیری و نظارت بر اجرای طرحها، اقدامات انجامشده اثرگذاری لازم را نخواهد داشت. در مجموع، راهحل این بحران نه در اقدامات مقطعی پس از هر بارندگی، بلکه در نگاه بلندمدت، تقویت زیرساختها و پذیرش واقعیتهای اقلیمی نهفته است. تا زمانی که این نگرش اصلاح نشود، تجربه تلخ سیلابها همچنان تکرار خواهد شد.
اخبار برگزیدهمحیط زیستلینک کوتاه :