صد سال پیش هویت زنان ثبت شد؛ فاطمه ایرانی دیوار سنت را شکست
زمزمههای گرفتن شناسنامه، برای اولین بار در سال ۱۲۹۵ و سپس در سال ۱۲۹۷ به گوش رسید. اولین شناسنامه ایرانی نیز در تاریخ ۳ دی ۱۲۹۷ صادر شد. بااینحال داستان شناسنامهدار شدن مردم ایران، فرازونشیبهای زیادی را پشتسر گذاشت.
جهان صنعت نیوز، صد و هفت سال پیش در چنین روزی اولین شناسنامه ایرانی صادر شد. صدور شناسنامه در ایران، اقدام مهمی بود که کشور را به تجدد نزدیکتر میکرد. این مهم در سالهای پایانی حکومت قاجار اجرایی شد.
به گزارش فرارو، صدور شناسنامه، یکی از مراحل مهم در فرآیند نوسازی اداری در ایران بود. بااینحال، این فرآیند نیز با فرازونشیبهای زیادی همراه شد. فرایندی که از سالهای پایانی حکومت قاجار آغاز، و در روزگار آغازین حکومت پهلوی به سرانجام رسید.
داستان صدور شناسنامه در ایران
پیشاز اینکه فرآیند صدور شناسنامه به امری معمول در جامعه ایران بدل شود، مردم نام و تاریخ تولد فرزندانشان را در گوشهای از یک کتاب ثبت میکردند. بااینحال، رفتهرفته لزوم وجود شناسنامه در ایران حس شد. حکومت قاجار که برای تسریع فرآیند دریافت مالیات، آمارگیری و سربازگیری، نیاز به ثبتاحوال رسمی شهروندان ایرانی داشت، این مهم را در دستور کار خود قرار داد.
در سال ۱۲۹۵، نصرتالدوله فیروز، وزیر دادگستری وقت، پیشنهاد صدور شناسنامه را مطرح کرد. با پیگیری این پیشنهاد، درنهایت در تاریخ ۳۰ آذر ۱۲۹۷، اداره «سجلاحوال»، زیر نظر وزارت کشور تشکیل شد؛ در آن روزگار، مردم ایران به شناسنامه سجل میگفتند.
۳ روز پساز برپایی اداره سجلاحوال، نخستین شناسنامه برای یک ایرانی صادر شد. خانمی به نام فاطمه ایرانی، اولین شهروند ایرانی بود که بهشکل رسمی شناسنامهاش را دریافت کرد. در ادامه، روز سوم دیماه، بهعنوان روز ثبتاحوال نامگذاری شد.
جعفر شهری در کتاب تهران قدیم، یادآور میشود که تا پیشاز صدور رسمی شناسنامه، مردم یکدیگر را با نام پدر و یا حرفهای که داشتند به یاد میآوردند. همین مسئله باعث شد تا در ادامه نیز بخش زیادی از نامهای خانوادگی، بنابر نام پدر یا شغل انتخاب شوند.
بههرحال، باوجوداینکه صدور شناسنامه در سال ۱۲۹۷ رسمی شد، مردم اشتیاق چندانی برای دریافت آن نداشتند. ازطرفی تعدادی از روحانیون به صدور شناسنامه برای مردم اعتراض کردند و از آنها خواستند تا از دریافت شناسنامه خودداری کنند.
فرازونشیبها در مورد شناسنامه همچنان ادامه داشت تا اینکه در خرداد ۱۳۰۴، داشتن شناسنامه برای عموم مردم ایران الزامی شد. درادامه، ادارهای تحتعنوان اداره احصائیه و سجلاحوال تاسیس شد و خیلی زود همه مردم ایران شناسنامهدار شدند. در سالهای حکومت محمدرضا پهلوی، نام اداره مذکور به سازمان ثبتاحوال کشور تغییر داده شد.
منبع: فرارو
اجتماعی و فرهنگیلینک کوتاه :