دنیا ایران را نخواهد دید

 این پس‌ماندگی ایران در رشد اقتصادی و در تولید ثروت تازه و پشت ‌سر نهادن بازرگانی سنتی و صادرات همین نفت و گاز و پتروشیمی و فولاد بیش از پیش نمود پیدا می‌کند. به یاد داریم درست در همین بهمن‌ماه ۱۳۹۶ بود که غلامحسین شافعی، رییس اتاق بازرگانی ایران با اندوه گفت سهم ایران از تجارت جهانی ۲۴/۰ درصد است.

امروز شاید با توجه به کاهش صادرات نفت و افزایش تجارت برخی کشورها سهم ایران اندکی پایین‌تر یا بالاتر باشد اما بدون تردید به نیم‌درصد نمی‌رسد. آن‌گونه که آمارهای جهانی نشان می‌دهد آمریکا، روسیه و عربستان با شتابی همچون برق و باد در یک سال گذشته بازار نفت و گاز ایران در چین، کره‌جنوبی، ژاپن، هند و ترکیه را به تسخیر درآوردند و در چشم به هم‌زدنی این اتفاق می‌تواند برای صادرات پتروشیمی و فولاد بیفتد. از سوی دیگر بانک مرکزی به امید اینکه بتواند تا ابدی که این مدیران بر سر کارند نرخ ارز را تثبیت کند راه واردات را مسدود کرده است.

نتیجه این شده است که تجارت ایران روندی کاهنده را تجربه می‌کند. تجربه کشورهایی مثل کوبا و کره شمالی نشان می‌دهد دنیا از این کشورها عبور کرده است چون کالایی خریداری نمی‌کنند و کالایی نمی‌فروشند که شهروندان سرزمین‌های دور و نزدیک از این دادوستد فایده ببرند. هنگامی که سرزمین و جامعه‌ای به دنیا فایده نرساند و نیک می‌دانیم که فایده‌رسانی از راه تجارت بالاترین خیر عمومی است چرا باید سرزمین‌های دیگر به یاد آنها باشند؟ چرا این تصور وجود داشته و دارد که به طور مثال وقتی پژو از ایران برود با سر به زمین می‌خورد و دیگر از جایش بلند نمی‌شود.

آیا چنین شد؟ آیا توتال از ایران که رفت، شکست بزرگی خورد؟ آیا زیمنس آلمان دیگر فعالیت ندارد؟ مگر ایران گنجایش ذهنی و عینی چه میزان جذب سرمایه خارجی را دارد و سهم ایران از تجارت جهانی چقدر است که تصور کنیم اگر ایران از یادها برود چرخ تجارت و اقتصاد جهان نمی‌چرخد؟ این داستان از یاد رفتن به شهروندان و تجارت و اقتصاد جهانی و منطقه‌ای منحصر نخواهد شد. اگر این‌گونه راه برویم که الان می‌رویم و اگر دست فرمان در تجارت و اقتصاد جهان همین باشد که هست یادمان باشد نخبگان درون سرزمین و نیز ایرانیان نخبه پراکنده‌شده در کره زمین نیز ایران را از یاد می‌برند. شاید برخی بگویند همین چیزی که اکنون داریم برای ایران کافی است و نمی‌خواهیم به بهانه بیشتر داشتن مال دنیا این فرمان‌رفتاری را از دست بدهیم. در این صورت حرفی نیست.