ضربه FATF به اقتصاد ایران

کامران ندری * هیچ کشوری را نمی‌توان یافت که در حالت انزوا و ایزوله بتواند حوائج و نیازهای مردم را تامین و اعلام کند که با وجود عدم قرارگیری در زنجیره مراودات جهانی مردم را در رفاه و آسایش قرار داده است. از اینجا مشخص می‌شود که رمز پیشرفت هر اقتصادی تعامل با دنیای خارج است و مسیر تعامل با جهان نیز از کانال‌های مالی و بانکی می‌گذرد.

زمانی که یک کشور با دنیا مراوده مالی و تجاری انجام می‌دهد باید قادر باشد معاملات خود را نیز تسویه کند. این تسویه‌ها از طریق نظام بانکی و مالی اتفاق می‌افتد. در صورتی که یک کشور الزامات FATF را نپذیرد و به مقررات این کارگروه مالی پایبند نباشد بانک‌های جهان مراودات بانکی خود با این کشور را محدود می‌کنند و در نتیجه کشور یاد شده ناچار می‌شود از کانال‌های غیررسمی و ناامن اقدام به نقل‌و‌انتقال وجوه کند، کانال‌هایی که هم ریسک بالایی دارند و هم هزینه‌های زیادی را به اقتصاد تحمیل می‌کنند. ضمن آنکه به دلیل ریسک‌های ناشی از نقل‌و‌انتقالات مالی مراودات تجاری برای کشور پرمنفعت نخواهد بود.

بنابراین تنها در صورت پایبندی به مقررات مالی جهان است که می‌توان در زنجیره مراودات مالی و تجاری دنیا نیز قرار داشت. نظام بانکی بین‌الملل با پذیرش الزامات FATF این پیام را مخابره می‌کند که کشورهایی که الزامات این کارگروه مالی را رعایت نمی‌کنند بلوکه می‌شوند و از تبادل بانکی و مالی با نظام بانکی بین‌الملل و جهان بازمی‌مانند. این کشورها حتی در مراودات خود با کشورهای دوست نیز با مشکل مواجه می‌شوند و نمی‌توانند به آسانی دست به نقل‌و‌انتقالات مالی بزنند. پس ایران به عنوان کشوری که به الزامات مالی جهان پایبند نیست، چه نظام سیاسی حاکم بر نظام مالی دنیا را قبول داشته باشد و چه آن را قبول نداشته باشد، تنها با پیوستن به FATF است که می‌تواند بر چالش نقل‌و‌انتقال پول فائق آید.

نکته مهمی که وجود دارد، این است که تمام کشورهایی که این الزامات را پذیرفته‌اند (همچون عربستان) اهداف سیاسی خود را نیز جلو می‌برند و حمایت‌های خود از گروه‌های خاص را نیز ادامه می‌دهند ولو اینکه برخی از این گروه‌ها در فهرست گروه‌های تروریستی نیز قرار گرفته باشند. از همین‌رو است که سال گذشته و قبل از ورود ایران به لیست سیاه FATF بسیاری می‌گفتند به جای رو‌در‌رویی مستقیم با نهادهای بین‌المللی، حتی اگر شده این لوایح را باید در ظاهر بپذیریم؛ چه آنکه رودررویی مستقیم با نهادهای جهانی کشور را در موضع انفعالی قرار می‌دهد و به نفع اقتصاد نخواهد بود و برنامه‌ها و اهداف سیاسی کشور را باید غیرمستقیم و از کانال‌های دیگری پیش برد. این نکته را نیز باید اضافه کنیم که حتی اگر در خوش‌بینانه‌ترین حالت تحریم‌ها به حالت تعلیق درآیند، تداوم حضور ایران در لیست سیاه FATF مانعی جدی در تبادلات بانکی ایران با جهان خواهد بود.

* اقتصاددان