شهر هوشمند، ابزار توسعه شهری
به گزارش جهان صنعت نیوز: بسیاری دانشمندان بر این باورند که توسعه محاسبات پوشیدنی و تعبیه شده انقلاب آینده در فناوری‌های دیجیتال را رقم خواهند زد و افزایش سلامت، بهره‌وری، امنیت، راحتی و طیف گسترده‌ای از اطلاعات مفید برای افراد و سازمان‌ها را در پی خواهد داشت. با اینکه فعالیت در حوزه فناوری اینترنت اشیا از اوایل دهه ۹۰ میلادی آغاز شد، اما اصطلاح «اینترنت اشیا» را کوین اشتون در سال ۱۹۹۹ ارائه کرد. اینترنت اشیا مفهومی جدید در دنیای فناوری اطلاعات و ارتباطات است. به صورت خلاصه اینترنت اشیا فناوری مدرنی است که در آن برای هر موجودی (انسان، حیوان یا اشیا) قابلیت ارسال داده از طریق شبکه‌های ارتباطی، اعم از اینترنت یا اینترانت، فراهم می‌شود. طبق گفته گارتنر بیش از ۵۰ درصد اتصالات اینترنت بین IoTها است که در سال ۲۰۱۱ تعداد آنها بیش از ۱۵ بیلیون تخمین زده شد و برآورد می‌شود تا پایان سال ۲۰۲۰ به ۳۰ بیلیون دستگاه برسد.
براساس گزارش موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، یکی از حوزه‌های کاربرد اینترنت اشیا، ایجاد و توسعه خدمات در شهرهای هوشمند است. در واقع فناوری اینترنت هوشمند زمینه لازم برای ایجاد و توسعه سیستم‌های شهر هوشمند را فراهم کرده است. شهرهای هوشمند شهرهای یکپارچه هستند و همه چیز (از سنسورهای اینترنت اشیا گرفته تا مجموعه داده‌های باز) برای ارائه خدمات بهتر در ارتباط با یکدیگر کار می‌کنند. شهرهای هوشمند دیگر موجی در آینده نیستند. این شهرها در حال حاضر به سرعت با وجود اینترنت اشیا در سراسر جهان در حال گسترش هستند.
شهرهای هوشمند در کنار تسهیل یکسری قابلیت‌ها برای شهروندان، همچنین باعث صرفه‌جویی در هزینه‌های پرداخت شده نیز می‌شوند. سیسکو اعلام کرده است: «در بارسلونا، به واسطه به کارگیری فناوری کنتورهای هوشمند آب نزدیک به ۵۸ میلیون دلار صرفه‌جویی سالانه رخداده است». در شهرستان سونگ دون، واقع در شهر این چون در کشور کره‌جنوبی، ۳۵ میلیارد دلار در زمینی به مساحت ۱۵۰۰ هکتار سرمایه‌گذاری شده است. شریک فناوری این طرح شرکت سیسکو است. میانگین مصرف انرژی و آب این شهر را اگر با شهرهای مشابه که از هیچ‌گونه فناوری هوشمندی استفاده نمی‌کنند مورد مقایسه قرار دهیم، مشاهده می‌کنیم که در این شهر نزدیک به ۳۰ درصد در مصرف انرژی و آب صرفه‌جویی شده است. همچنین هزینه‌های جانبی و عملیاتی در ساختمان‌سازی به طرز محسوسی کاهش پیدا کرده است. منون در این رابطه گفته است: «هیچ‌گونه سیمی وجود ندارد، همـه در زیرزمین قرار دارند. هیچ‌گونه کامیون حمل زباله وجود ندارد، همه زباله‌ها از طریق یک فرآیند پنوماتیک به زیرزمین انتقال داده می‌شوند. در خانه‌ها، والدین از طریق یک ارتباط از راه دور توانایی صحبت کردن با معلمان مدرسه را دارند.»
در نمونه دیگری شیکاگو از تحلیل‌ها و پیش‌بینی‌ها برای تعیین مکانی که موش‌ها در آن قرار دارند استفاده می‌کند، برای این منظور آنها سطل‌های زباله‌ای که مترسد جذب موش‌ها هستند را مورد بازرسی و نظارت قرار می‌دهند. تام شنک مدیر ارشد اطلاعات در شیکاگو در این باره گفته است: «شهر با استفاده از این راهکار موفق شده است نزدیک به بیست درصد در کنترل موش‌ها کارآمدتر از قبل باشد». طبق پیش‌بینی‌های موسسه مک کینزی صنعت شهر هوشمند تا سال ۲۰۲۰ یک بازار ۴۰۰ میلیارد دلاری متشکل از ۶۰۰ شهر در سراسر جهان خواهد بود. این شهرها تا سال ۲۰۲۵، ۶۰ درصد تولید ناخالص داخلی جهان را تولید خواهند کرد.
ضرورت پرداختن به موضوع شهر هوشمند
توسعه شهری منجر به تغییر الگوهای زندگی در قرن ۲۱ شده و فعالیت‌های پژوهشی برای شهرهای هوشمند با مشارکت مستقیم نهادهای صنعتی و سیاسی، متخصصان و جامعه ی علمی در اولویت قرار گرفته است. سازمان ملل برآورد می‌کند بین سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۵۰ جمعیت جهان تا ۳۲ درصد، یعنی از ۲/۷ به ۷/۹ میلیارد نفر افزایش خواهد یافت، در حالی که جمعیت شهر ی تا ۶۳ درصد، از ۹/۳ تا ۳/۶ میلیارد نفر افزایش خواهد یافت. برآوردهای کنونی نشان می‌دهد تا سال ۲۰۳۰ بیش از ۶۰ درصد از جمعیت جهان در شهرها زندگی خواهند کرد. هرچه سیاره ما «شهریتر» می‌شود، شهرها نیز باید هوشمندتر شوند تا بتوانند به نیازهای این جمعیت روزافزون پاسخ دهند. شهرسازی گسترده برای مدیریت پیچیدگی زندگی شهری نیاز به روشهای جدید و نوآورانه دارد. امروزه هوشمندسازی شهرها و ایجاد شهرالکترونیک به عنوان راهکار بی‌بدیل حل معضلات شهری مورد توجه شهرسازان و مدیران شهری واقع شده است. با گسترش اینترنت اشیا و تاثیرات آن بر حوزه خدمات، هم اکنون شاهد ظهور شهرهای هوشمند هستیم. به گزارش موسسه مک کینزی تا سال ۲۰۲۰ صنعت شهرهای هوشمند بازاری معادل ۴۰۰ میلیارد دلار خواهد داشت که از ۶۰۰ شهر در سراسر دنیا تشکیل می‌شود. بر اساس این تحقیق این شهرها ۶۰ درصد از تولید ناخالص ملی کل دنیا را در سال ۲۰۲۵ تولید خواهند کرد. از طرف دیگر شهر هوشمند می‌تواند زمینه‌های اشتغالزایی را به ویژه در حوزه کسب‌و‌کارهای نوین فراهم سازد. در نهایت با توجه به ویژگی‌های متفاوت ساختاری و امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری هر شهر لزوم تدوین سندی جامع برای اجرای پروژه شهر هوشمند و ارائه یک متدولوژی علمی بر پایه مطالعات مهندسی ضرورتی انکارناپذیر است.
ضرورت پژوهش از منظر اسناد بالادستی، قوانین و آیین‌نامه‌های نهادهای نظارتی کشور
با توجه به ضـرورت‌های اشاره شده در خصوص سهم شهرهای هوشمند در آینده اقتصادی جهان، در داخل کشور نیز این مساله از سوی سازمان‌های حاکمیتی مورد توجه قرار دارد. مرکز توسعه دولت الکترونیک فناوری اطلاعات و آمار وزارت کشور به عنوان یکی از نهادهای اصلی متولی حوزه دولت الکترونیک در سال‌های اخیر همواره تاکید فراوانی بر هوشمندسازی شهرهای ایران داشته است. از نظر این مرکز شهر هوشمند یکی از فرصت‌های جذاب برای سرمایه‌گذاری است و باید برای بهبود کیفیت زندگی مردم مورد توجه قرار گیرد. به طوری که آنها بر اساس انتظار این مرکز رقابت میان شهرها در حوزه هوشمندسازی، سبب به اشتراک‌گذاری راه‌حل‌ها و در نهایت مدیریت دانش در این بخش خواهد شد و در نتیجه همه شهرهای کشور باید بتوانند در جهت دستیابی به شهر هوشمند گام بردارند. در این خصوص وزارت کشور هر ساله شهرداری‌های مختلف را در حوزه هوشمندسازی مورد ارزیابی قرار داده و رتبه‌بندی می‌کند. این ارزیابی بر اساس ۶ شاخص جذب بودجه خصوصی، اتوماسیون شهرداری، خدمات الکترونیکی شهروندی، زیرساخت‌هایICT ، مدیریت هوشمندسازی (ساختار) و پایداری توسعه شهر هوشمند است. همچنین میان شهرداری‌های منتخب هر سال نیز مسابقه‌ای برگزار می‌شود تا مشخص شود در جهت تحقق المان‌های شهر هوشمند چقدر موفق بوده‌اند. بنابراین مشخص است که شهرداری شهرهای مختلف کشور برای اینکه در رقابت بین شهرداری‌های مختلف از گردونه رقابت عقب نیفتند، قطعا باید به مساله هوشمندسازی توجه ویژه‌ای داشته باشد. در این خصوص نیز همان‌طور که گفته شد تدوین سند جامع برای هوشمندسازی ضرورتی انکارناپذیر است.
تعریف شهر هوشمند
شهر هوشمند در ادبیات مدیریتی و سیستمی به عنوان یک «کلان سیستم هوشمند» شناخته شده که به صورت هوشمند مدیریت می‌شود. شهرهای هوشمند با هدف ساده کردن ارتباطات و بهبود سطح رفاهی زندگی شهروندان و البته صرفه‌جویی در هزینه‌هایی که ساکنان این شهرها بابت خدمات پرداخت می‌کنند، در حال ساخته شدن هستند. شهرها هدف بزرگ بعدی عصر دیجیتال هستند. ترکیب فناوری با زیرساخت‌ها و سرویس‌ها باعث شده است تا اینترنت اشیا حضـور ماندگاری در زندگی انسان‌ها داشته باشد، این فرآیند از طریق یک شهر هوشمند به طور کامل به تحقق خواهد پیوست. این مفهوم برآیندی از حضور گسترده اینترنت اشیا در حوزه‌هایی همچون حمل‌و‌نقل، تولید و توزیع انرژی (آب و برق) و سایر خدمات شهری است. شهر هوشمند، شهری است که توانایی جمع‌آوری موثر داده‌ها و ارائه آنها را به شکلی معنادار در اختیار داشته باشد. این مفهومی است که می‌تواند درنهایت منجر به افزایش سطح درآمدها شده و خدمات جدیدتری را که تصور آنها نمی‌رفت به وجود آورد. یک شهر هوشمند بر راه‌حل‌های فناورانه که برای افزایش روند موجود و بهینه‌سازی ارائه خدمات شهری به منظور کاهش مصرف منابع و هزینه‌ها و همچنین ارائه ابزار و فرصت‌های مشارکتی فعالانه و موثر با شهروندان به طوری که تعامل میان بازدیدکنندگان و کسب‌و‌کارها افزایش پیدا کند، تاکید دارد.
اصطلاح «شهر هوشمند» هنوز به طور بسیار گسترده‌ای در ادبیات مدیریت و برنامه‌ریزی شهری استفاده نشده و هنوز هم جنبه‌های مختلف آن به عنوان یک اصل برای بررسی جزئیات بیشتر، در حال مطالعه و پژوهش است. ولی از طرف اندیشمندان این حوزه، تعاریفی از شهر هوشمند بیان شده که بسیاری از آنها بر توانمند کردن شهروندان و جوامع شهری مختلف برای حرکت در مسیر هوشمندسازی تاکید دارند. تعدادی از این تعاریف در ادامه ارائه می‌شود:
شهر هوشمند مکانی ممتاز برای توسعه پایدار اقتصادی، صنعتی و… بوده که در آن به مسائلی مانند ترافیک، مصرف انرژی، آلودگی، تخریب سرزمین، به‌روز‌رسانی و بهینه‌سازی زیرساخت‌های شهری، بهبود کیفیت زندگی و… از طریق یک رویکرد نوآورانه و سیستماتیک بر اساس ارتباط و و تبادل اطلاعات با هدف بهینه‌سازی فرآیندهای مدیریت شهری پرداخته می‌شود. شهری هوشمند است که سرمایه‌گذاری در سرمایه‌های انسانی و اجتماعی و زیرساخت‌های ارتباطی از جمله حمل‌و‌نقل و همچنین زیرساخت‌های مدرن مانند ICT که باعث رشد پایدار اقتصادی و کیفیت بالای زندگی می‌شود، با مدیریت صحیح منابع طبیعی، از طریق مدیریت مشارکتی مردم در آن انجام پذیرد. بر اساس ادبیات مدیریت شهری، شهری هوشمند است که قادر به پیوند سرمایه فیزیکی با سرمایه اجتماعی به منظور توسعه خدمات بهتر و زیرساخت لازم در یک شهر بوده و تنها در این صورت است که مدیریان شهری و استانی، قادر به تجمیع فناوری، اطلاعات و دیدگاه فرهنگی و اجتماعی بر حسب یک برنامه منسجم و بهبود خدمات شهری خواهند بود. اتحادیه بین‌المللی مخابرات یونسکو (ITU) در پنجمین نشست «شهر پایدار هوشمند» در سال ۲۰۱۴، تعریف جامعی از شهر هوشمند ارائه کرده است که به شرح زیر است:
شهر هوشمند، شهری نوآور است که از فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) و ابزارهای دیگر استفاده بهینه می‌کند تا کیفیت زندگی، کارایی عملیات شهری و خدمات، به علاوه رقابت‌‌پذیری را ارتقاء دهد، در حالی که سازگاری و مطابقت با نیازهای نسل‌های کنونی و آتی را با توجه به جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی، تضمین می‌کند.
این تعریف نشان می‌دهد که شهر هوشمند تنها یک شهر که فناوری‌های جدید را به کار می‌گیرد، نیست؛ بلکه یک اکوسیستم پیچیده است. در این شهر ذی‌نفعان زیادی از جمله شهروندان، نهادهای شهری، شرکت‌های محلی و گروه‌های اجتماعی و صنعتی وجود دارند که باید مدنظر سیاستگذاران شهری قرار بگیرند. لازم به ذکر است که ممکن است مرزهای جغرافیایی آنچه که به عنوان یک شهر هوشمند در نظر گرفته می‌شود، از خود شهر فراتر رفته، که نهادهای حکومتی مختلف و شهرداری‌ها برای تعریف خدمات در مقیاس شهری یا منطقه‌ای در آن مشغول فعالیت هستند.
ابعاد و ویژگی‌های شهر هوشمند
بر اساس مطالعات اتحادیه اروپا در خصوص شهر هوشمند، ابعاد زیر به عنوان ابعاد اصلی شهر هوشمند در نظر گرفته می‌شود:
– حکمرانی و آموزش هوشمند
– حمل‌و‌نقل هوشمند
– شهروند هوشمند
– ساختمان‌های هوشمند
– زیرساخت هوشمند
– تکنولوژی هوشمند
– مدیریت انرژی هوشمند
– سلامت و بهداشت هوشمند
– امنیت هوشمند
– مزایای شهر هوشمند
از مزایای هوشمندسازی شهرها می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
– مدیریت مصرف منابع به ویژه آب و انرژی (برق و گاز)
– بهبود استفاده از ظرفیت زیرساخت‌های موجود و کاهش نیاز به زیرساخت‌های سنتی
– تقویت رقابت تجاری شهر و ایجاد فرصت‌های تجاری بیشتر توسط تجارت الکترونیک
– فراهم آوردن خدمات اینترنت باکیفیت و سرعت بالا برای شهروندان
– بهبود کیفیت زندگی مردم و ارائه خدمات بهتر به شهروندان و و صرفه‌جویی در وقت و هزینه آنها
– ارتباط بهتر سازمان‌های مختلف شهری
– افزایش مشارکت مردم در اداره شهر
– کاهش سفرهای درون و بین‌شهری، کاهش آلودگی صوتی و هوایی و کاهش مصرف سوخت
– فراهم ساختن زمینه‌های اشتغالزایی به ویژه در حوزه کسب‌و‌کارهای نوین
علاوه بر این، توسعه کاربردهای اینترنت اشیا در حوزه طراحی و توسعه شهرهای هوشمند، طیف گسترده‌ای از خدمات و برنامه‌های کاربردی قابل ارائه در شهرهای هوشمند را به وجود آورده است که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
– مدیریت و سنجش هوشمند مصرف منابع و انرژی (آب، برق، گاز) از قبیل آبیاری بهینه فضاهای سبز شهری، مدیریت هوشمند روشنایی معابر، اندازه‌گیری سطح آب مخازن و تحلیل کل اکوسیستم‌های آب از منابع تا لوله کشی منازل
– مدیریت خدمات مرتبط با ایمنی شهری از قبیل اطفای هوشمند حریق، اعلان و ارسال نشت گاز، تحلیل و سنجش برخط کیفیت آب شرب در منابع آب شهری، سنجش برخط آلایندگی‌های مختلف محیطی، پایش کیفیت هوا و سرعت وزش باد و مدیریت بحران
– مدیریت خدمات نظارت تصویری، برنامه‌های مکان‌یابی و امنیت شهری (عکس العمل سریع‌تر به تهدیدات امنیتی اجتماعی با تحلیل بلادرنگ اطلاعات)
– مدیریت خدمات حمل‌و‌نقل شهری (حمل‌و‌نقل هوشمند مسافر و بار، مدیریت ترافیک، کنترل تردد در معابر و تقاطع‌ها، مدیریت پارکینگ‌های شهری)
– خدمات آموزش‌و‌پرورش هوشمند از قبیل آموزش از راه دور
– بهداشت و مراقبت‌های اجتماعی از قبیل نظارت بهداشت و سلامت از راه دور
– خدمات مرتبط با ساختمان‌های هوشمند
– خدمات مبتنی بر مدیریت هوشمند پسماند شهری
– خدمات حوزه حفاظت از زیست‌محیط شهری
– خدمات حوزه عمران شهری از قبیل نظارت بر فشارهای وارده بر سازه‌های عمرانی همچون تونل‌ها و پل‌ها یا بررسی کیفیت راه‌ها و…
– ارائه خدمات شهری و تجاری عمومی از قبیل سامانه‌های خدمات شهروندی برخط از قبیل پرداخت‌های مبتنی بر فناوریNFC ، دسترسی به اینترنت همگانی در تمام نقاط شهر و…
– تحلیل و طراحی خدمات فناوری اینترنت اشیا در ایجاد و توسعه شهر هوشمند
خدمات قابل ارائه در ایجاد و توسعه شهرهای هوشمند
در راستای توسعه کابردهای اینترنت اشیا در حوزه طراحی و توسعه شهرهای هوشمند، طیف گسترده‌ای از خدمات و برنامه‌های کاربردی قابل ارائه در شهرهای هوشمند وجود دارد. این خدمات شامل مواردی نظیر حمل‌و‌نقل (شبکه‌های جاده‌ای هوشمند، وسایل نقلیه متصل و حمل‌و‌نقل عمومی)، زیرساخت عمومی (توزیع هوشمند برق، آب و گاز)، آموزش‌و‌پرورش، بهداشت و مراقبت‌های اجتماعی، امنیت عمومی، مدیریت بحران، ساختمان‌های هوشمند، تدارکات و خریدهای هوشمند، نظارت بهداشت و سلامت از راه دور، برنامه‌های آگاهی محل سکونت است. هر شهر در حوزه‌های متفاوتی می‌تواند به موضوع هوشمندسازی بپردازد. برای اجرای پروژه‌های هوشمندسازی باید نگاه مساله محور به شهر داشت، یعنی با بررسی مسائل موجود هر شهر و امکانات و فناوری‌هایی که می‌تواند به این مسائل پاسخ دهد، به اولویت‌بندی این مسائل پرداخت. همچنین نباید برای همه شهرها یک نسخه واحد ارائه کرد. برای مثال اولویتهای هوشمندساز ی در مشهد به عنوان یک شهر زیارتی با اصفهان به عنوان یک شهر توریستی صنعتی تفاوتهایی دارد. از سوی دیگر تعداد زیادی موضوع در حوزه شهر هوشمند در شهرها قابل شناسایی است، البته به این معنی نیست که تمام این موضوعات باید در شهرها اتفاق بیفتد، بلکه انتخاب و نحوه چگونگی پیاده‌سازی آنها بر اساس اولویت‌ها و ویژگی‌های هر شهر از قبیل زیرساخت و فضای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری متفاوت خواهد بود. بنابراین مساله اساسی در پیاده‌سازی و اجرای هوشمندی در شهرها تدوین سندی جامع با نگاه به تمام جوانب هوشمندسازی هر شهر است. در این میان شهرداری‌ها به عنوان بهترین نهاد متولی برای هوشمندسازی شهرها در نظر گرفته می‌شوند.
در این قسمت خدمات قابل ارائه در شهرهای هوشمند تقسیم‌بندی شده است.
خدمات مبتنی بر اینترنت اشیا در حوزه مدیریت و سنجش هوشمند مصرف انرژی
مدیریت مصرف برق
– محیط‌ها و ساختمان‌های مسکونی و اداری
– سنجش برخط میزان مصرف برق هر مشترک
– امکان ارسال اعلان مصرف برق به مشترک به صورت از راه دور
– امکان ارسال اعلان زمان‌های بهینه مصرف با در نظر گرفتن بهینه‌سازی هزینه‌های مشترکان
– تحلیل برخط میزان مصرف برق مناطق مسکونی به تفکیک منطقه مسکونی یا مجموع آن
– تحلیل و سنجش برخط تغییرات ناگهانی مصرف و ابسته به شرایط محیطی محل سکونت
– اعمال زمان مناسب روشنایی محیط‌های عمومی با توجه به شرایط جوی (آب و هوا)، و شرایط محیطی (روز و شب) و کنترل روشنایی
مدیریت مصرف آب
– محیط‌ها و ساختمان‌های مسکونی و اداری
– مدیریت مصرف مشترکین مسکونی
– سنجش برخط میزان مصرف آب هر مشترک
– امکان ارسال اعلان مصرف به مشترک به صورت از راه دور
– امکان ارسال اعلان نشت آب در ساعات غیر از اقامت در محل مسکونی
– تحلیل برخط میزان مصرف مناطق مسکونی به تفکیک منطقه مسکونی یا مجموع آن
– سنجش نشت آب یا شکستگی لوله‌ها آب در شبکه‌های انتقال و توزیع شهری
– تحلیل برخط و مستمر میزان رطوبت خاک در پارک‌ها و میزان آب مورد نیاز
– سیستم مدیریت فشار برای استفاده از داده‌های شبکه آب
– اطلاعات آنلاین در مورد مصرف
مدیریت مصرف گاز
– محیط‌ها و ساختمان‌های مسکونی و اداری
– مدیریت مصرف مشترکین مسکونی
– سنجش برخط میزان مصرف گاز هر مشترک
– امکان ارسال اعلان مصرف به مشترک به صورت از راه دور
– تحلیل برخط میزان مصرف مناطق مسکونی به تفکیک منطقه مسکونی یا مجموع آن
– سنجش نشت گاز در شبکه‌های انتقال و توزیع شهری
– تحلیل و سنجش برخط کیفیت آب شرب در منابع آب شهری
خدمات مبتنی بر اینترنت اشیا در حوزه ایمنی شهری
– طراحی و ایجاد زیرساخت اطفای حریق هوشمند در مراکز آتش نشانی با قابلیت شناسایی حریق به صورت بلادرنگ در محیط‌های مسکونی و اداری (در صورت نیاز شهروند)، فضـای سبز و سایر محیط‌های عمومی شهری
– امکان ارسال و اعلان نشت گاز به صورت بلادرنگ در محیط‌های مسکونی و اداری (در صورت نیاز شهروند) و در محیط‌های عمومی شهر ی مجاور خطوط شبکه گازرسانی به مرکز پایش نشت گاز یا ایستگاه‌های آتش‌نشانی
– تحلیل و سنجش برخط کیفیت آب شرب در منابع آب شهری
– سنجش برخط آلایندگی محیط شهری شامل آلاینده‌های صوتی، آلودگی هوا و سایر گازهای گلخانه‌ای
– امکان سـنجش میزان بارش و تغییرات آب و هوایی به همراه سـنجش سـطح آب در رودخانه‌ها، دریاچه‌ها، آبریزها و مسیل‌های آب مجاور شهر جهت شناسایی و پیش‌بینی زودهنگام وقوع سیلاب
– دوربین‌های مدار بسته شهری
سیستم‌های نظارت تصویری
خدمات مبتنی بر اینترنت اشیا در حوزه ساختمان‌های هوشمند
– سیستم‌های اتوماسیون اتاق (روشنایی، سرمایش و گرمایش و… اتاق‌ها بر اساس سیستم RTLS)
– بهینه‌سازی گرمایش، سرمایش و تهویه مطبوع با استفاده از سیستم‌های نیروگاهی سیکل ترکیبی در مقیاس کوچک از قبیل چیلر جذبی در ساختمان‌های بلند مرتبه و…
خدمات مبتنی بر اینترنت اشیا در حوزه سلامت
– تحلیل و پایش از راه دور وضعیت بیماران
– پایش وضعیت مادر و جنین در دوران بارداری و پس از دوران بارداری
– نظارت تله پزشکی (پزشک از راه دور)، پایش مسیر حرکتی و وضعیت جسمی کهنسالان و بیماران قلبی به صورت برخط
– سامانه‌های برخط اعلان هشدار شرایط محیطی محلی برای بیماران خاص
– به اشتراک‌گذاری فایل‌های پزشکی (بین پزشکان و آزمایشگاه‌ها و…)
– سیستم‌های ردیابی سالمندان
خدمات مبتنی بر اینترنت اشیا در حوزه مدیریت پسماند
– سنجش میزان حجم جاری زباله‌ها در ظروف جمع‌آوری زباله و پسماند و نظارت بر زمان واقعی پر شدن سطل‌های زباله
– مدیریت هوشمند ماشین‌های حمل زباله (بهینه‌سازی مسیر و زمان حرکت) و برنامه‌ریزی حمل‌و‌نقل جمع‌آوری زباله سطل آشغال‌های هوشمند
– انرژی سبز کسب شده حاصل از تفکیک و فرآوری فاضلاب شهری
– سیستم فاضلاب هوشمند
شاخص‌های شهر پایدار هوشمند
– تعیین شاخص برای مولفه‌های شهر هوشمند از چند جنبه بسیار حایز اهمیت است:
– تعیین حوزه‌های اولویت‌دار برای سرمایه‌گذاری به منظور تحقق شهر هوشمند
– انعکاس نقاط ضعف و قوت برنامه‌ریزان و مدیران شهری در برنامه‌ریزی و عملکرد
– فراهم آمدن امکان مقایسه شهرهای هوشمند با یکدیگر
– انتقال تجربیات بین شهرها، در سطح کشوری و در سطح جهانی به کمک وضعیت شاخص‌ها
استاندارد ایزو ۳۷۱۲۰ (استاندارد توسعه پایدار جوامع، شاخص‌هایی برای خدمات شهری و کیفیت زندگی) مرجع اصلی شاخص‌های شهر پایدار هوشمند است. این استاندارد حاصل همکاری اداره بین‌المللی استاندارده (ISO) و انجمن جهانی داده‌های شهری (WCCD) است و در سال ۲۰۱۴ اولین نسخه آن انتشار یافت. شاخص‌های این استاندارد به گونه‌ای انتخاب شده‌اند که حتی الامکان اندازه‌گیری یا تعیین وضـعیت آنها جهت ارائه گزارش، ساده و کم هزینه بوده و نیز منعکس‌کننده یک گزارش ابتدایی در زمینه خدمات شهری و کیفیت زندگی باشد. با توجه به ظرفیت و منابع شهرها در سطح جهان که متمایز از یکدیگر هستند، شاخص‌ها به دو گروه اصلی (شاخص‌هایی که باید دنبال شوند و فرعی (شاخص‌هایی که بهتر است دنبال شوند) تقسیم شده‌اند. در این استاندارد ۱۰۰ شاخص در نظر گرفته شده است که ۴۶ شاخص آن اصلی و بقیه فرعی هستند.
تجارب پیاده‌سازی سامانه‌های شهر هوشمند در ایران
بررسی‌ها نشان می‌دهد تاکنون پروژه جامع شهر هوشمند به صورت کامل در شهرهای ایران اجرا نشده است. با این وجود در برخی از شهرهای ایران سامانه‌هایی از شهر هوشمند پیاده‌سازی و اجرا شده یا در دست اجرا است که در این قسمت به برخی از آنها اشاره می‌شود:
– پیاده‌سازی سامانه پرداخت مبتنی بر فناوری NFC و اجرای طرح آزمایشی نصب ۵۰۰۰ کنتور گاز مبتنی بر فناوری LPWAN در شهر اهواز
– اقدام به راه‌اندازی برخی سامانه‌های شهر هوشمند و خدمات شهروندی هوشمند در منطقه آزاد انزلی از قبیل بهره‌برداری از خدمات شهروندی هوشمند مبتنی بر فناوریNFC ، مدیریت هوشمند پسماند شهری، آبیاری بهینه فضاهای سبز، اندازه‌گیری سطح آب مخازن در فاز نخست و در دست انجام بودن خدماتی همچون مدیریت هوشمند روشنایی معابر، مدیریت پارکینگ‌های شهری، پایش کیفیت هوا و سرعت وزش باد بر بستر این سامانه در فاز بعدی
– تدوین شاخص‌های ارزیابی شهر پایدار هوشمند در اصفهان
– پیاده‌سازی سامانه پارکینگ هوشمند در مشهد
– پیاده‌سازی سامانه شهر هوشمند در شهرهای تهران، اصفهان، ارومیه، تبریز و مشهد
مراحل اجرایی برای پیاده‌سازی شهر هوشمند
برای اجرا و پیاده‌سازی پروژه شهر هوشمند در شهرهای مختلف ایران، تدوین سند جامع شهر هوشمند ضروری است. مراحل مطالعات مهندسی اجرا و پیاده‌سازی پروژه‌های هوشمند شهری در شکل آمده است:
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانخواندنیدانش و فناوریلینک کوتاه :
