افق روشن بورس

به گزارش جهان صنعت نیوز: از دید برخی اهالی بازار این رقم به معنای کاهش دوره بازگشت سرمایه و در نتیجه جذاب‌تر شدن سرمایه‌گذاری در بازار سهام تلقی می‌شود که در صورت کاهش ادامه دار آن و رسیدن به حد مطلوب، بازار سرمایه می‌تواند مجددا رقابت باخته در نبرد با سپرده‌های بانکی را به برد بدل کند. در حال حاضر سپرده‌های بانکی دوره بازگشت سرمایه کمتری را در مقایسه با بازارهای مسکن و سرمایه ثبت کرده‌اند. مهرزاد منتظری تحلیلگر بازار سرمایه در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» عنوان می‌کند که اگرچه به دلیل ابهام در نرخ ارز و سیاست‌های اقتصادی دولت جدید هنوز نمی‌توان P/E آینده‌نگر بازار را به درستی برآورد کرد اما با توجه به گزارش‌های منتشر شده از عملکرد شرکت‌ها و وضعیت بازار سرمایه می‌توان انتظار داشت که P/E کاهشی باشد. او حد مطلوب ارزندگی بازار را P/E حدود ۷ واحد می‌داند.

آخرین گزارش بانک مرکزی از تحولات بازار مسکن تهران که سیر تغییر نرخ خرید و فروش و اجاره واحدهای مسکونی در اردیبهشت سال جدید را بررسی کرده، نشان می‌دهد نرخ اجاره واحد مسکونی در شهر تهران از آذر سال گذشته بدین سو فاصله معناداری با نرخ خرید و فروش پیدا کرده است. به نحوی که نرخ رشد اجاره‌بها در نهمین ماه سال ۹۹ کمتر از ۳۰ درصد بوده اما به تدریج با افزایش روبه‌رو شده و به ۶/۳۲ درصد در اردیبهشت سال جاری رسیده است. این در حالی است که نرخ رشد قیمت مسکن در شهر تهران از آذر سال گذشته روند نزولی داشته است. بر این اساس و با توجه به نمودار شماره (۱) که از سوی بانک مرکزی منتشر شده است، نسبت نرخ اجاره به قیمت مسکن طی ۶ ماه گذشته واگرایی نشان می‌دهد. در اردیبهشت ماه متوسط قیمت خرید و فروش مسکن در شهر تهران با کاهش ۸/۱ درصدی نسبت به فروردین ماه سال جاری، به ۲۸ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان رسیده بود. در همین حال نرخ اجاره یک ساله یک واحد ۸۰ متری در منطقه ۱۳ تهران با متوسط قیمت ۲۸ تا ۲۹ میلیون تومان برای هر متر، حدود ۲۵۰ میلیون تومان بوده است. بر این اساس می‌توان با محاسبه‌ای سرانگشتی دوره بازگشت سرمایه یا همان P/R ملک با توجه به میانگین قیمت‌های رهن و اجاره را حدود ۲/۹ درصد برآورد کرد. در همین حال با توجه به واگرایی نرخ اجاره و قیمت خرید و فروش مسکن می‌توان گفت در صورتی که این روند تداوم یابد، دوره بازگشت سرمایه در بازار مسکن نیز کوتاه‌تر خواهد شد. اما باید توجه داشت که نتیجه تداوم غیرمعقول و غیرواقعی نرخ‌ها در بازار مسکن، نتیجه‌ای جز رکود نخواهد داشت. در بازار پول و سپرده‌های بانکی نیز می‌توان با فرض بالاترین میزان پرداخت سود قانونی برای سپرده‌های یک ساله معادل ۱۹ درصد، دوره بازگشت سرمایه را معادل ۲/۵ درصد دانست. بدین ترتیب برای سک سرمایه‌گذاری بلندمدت یک ساله در میان بازارهای سرمایه، مسکن و سپرده‌های بانکی، این بازار کم‌ریسک پول بوده که توانسته جذابیت بیشتری را برای سرمایه‌گذاران ایجاد کند. با این حال قوانین سپرده‌گذاری یک‌ساله، موانعی را برای حصول این سود ایجاد کرده است. در بازار مسکن نیز تعمیق رکود معاملاتی به دلیل کاهش قدرت خرید مردم، جذابیت سرمایه‌گذاری را کاهش داده است. در این میان تنها بازار سرمایه است که خصوصیت نقدشوندگی خود را تا حدودی حفظ کرده و با توجه به دورنمای مثبت و ثبات قوانین، نقدشوندگی سرمایه را افزایش خواهد داد. بر اساس بررسی‌ها گروه‌های محصولات شیمیایی، فرآورده‌های نفتی، آهن و فولاد و شرکت‌های سرمایه‌گذاری P/E  کمتر از ۱۰ واحد را ثبت کرده بودند و P/E بازار هم به ۴/۱۰ واحد رسیده بود. این در حالی است که در مردادماه سال گذشته این رقم روی ۳۸ واحد قرار داشت. به تدریج با شروع اصلاح بازار و واقعی شدن قیمت‌ها P/E بازار نیز روند کاهشی را پیموده است. در نمودار شماره (۲) که کارگزارش تامین سرمایه نوین در اختیار «جهان‌صنعت» قرارداده است روند کاهشی این نسبت مهم قابل مشاهده است.

بازار ناتوان از آینده‌نگری

مهرزاد منتظری تحلیلگر بازار سرمایه درباره وضعیت کنونی بازار به «جهان‌صنعت» می‌گوید: «P/E  محاسبه شده معادل ۱۰ واحد در واقع نشان‌دهنده روند یک سال گذشته بازار سرمایه است که پس از گزارش‌های فصل بهار و تقسیم سودها پایین‌تر هم خواهد آمد.» او می‌افزاید: «بازار عموماP/E  آتی و آینده‌نگر را نگاه می‌کند اما اکنون مشکل ما همین پیش‌بینی آینده است. زیرا برای پیش‌بینی آینده بازار نیازمند شناسایی نرخ ارز و ثبات آن هستیم. در همین حال محاسبه نرخ کامودیتی‌ها در بازار جهانی نیز بسیار مهم است. علاوه بر اینها بحث دولت جدید و سیاست‌های اقتصادی آن در کنار تغییر تیم اقتصادی اعم از وزیر اقتصاد و رییس کل بانک مرکزی نیز مطرح است که در بازار سرمایه تاثیر می‌گذارد.» این تحلیلگر بازار سرمایه می‌افزاید: «باید توجه داشته باشیم که اگر بخواهیم یک P/E را به عنوان کف بازار معین کنیم و بگوییم از آنجا بازار باز می‌گردد باید P/E آینده‌نگر را محاسبه کنیم که به دلایل گفته شده بسته به قیمت ارز غیرقابل پیش‌بینی است. همان طور که در روزهای قبل هم مشاهده کردیم با انتشار یک خبر از مذاکرات، نرخ ارز دو‌سه هزار تومان کاهش می‌یابد یا با یک خبر منفی همان میزان افزایش پیدا می‌کند. وقتی بازار تصویر درستی از قیمت ارز پیدا نکند که متصل به مسائل سیاسی است مقداری سخت است که روی P/E به دست آمده تکیه کرد. زیرا دولت هم در حال تغییر است. رییس بانک مرکزی هم تغییر کرده است؛ در واقع مشخص نیست که سیاست دولت آینده در زمینه نرخ ارز و نرخ سود که برای بازار سرمایه بسیار مهم است چه خواهد بود. بازار در حال حاضر درگیر این ابهامات است و تا مشخص نشود نمی‌توان کف بازار و نقطه بازگشت آن را مشخص کرد.»

اثرگذاری نرخ ارز در ارزیابی روند بورس

این تحلیلگر بازار سرمایه در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان رقمی را برای P/E مطلوب بازار بیان کرد می‌گوید: «میانگین بلندمدت بازار سرمایه روی P/E‌های شش و هفت است. در حال حاضر هم P/E عادی سهم‌های بزرگ بازار ما مانند فولاد، پتروشیمی‌ها و پالایشی‌ها با دلار ۲۲ هزار تومانی در همین سطح شش و هفت واحد است. در واقع می‌توان گفت اگر نرخ دلار به پایین‌تر از ۲۱ یا ۲۲ هزار تومان نرسد، این سهم‌های بزرگ به کف خود نزدیک شده‌اند به این معنا که به محدوده ارزشمند خود رسیده‌اند.» منتظری توضیح می‌دهد: «اما اینکه چرا بازار این رقم را مبنا نمی‌گیرد و شروع به خرید نمی‌کند و روندی را شکل نمی‌دهد، به همین ابهاماتی که در مورد نرخ ارز است بازمی‌گردد.» او می‌افزاید: «یک نفر با یک تحلیل می‌گوید دلار ممکن است از ۲۰ هزار تومان هم کمتر شود و نمی‌توان آن را رد کرد و فردی هم ممکن است پیش‌بینی دلار ۳۰ هزار تومانی داشته باشد و نمی‌توان عقیده او را هم رد کرد؛ زیرا به دلیل مذاکرات و تغییر دولت بازارهای ارز و سرمایه با ابهام روبه‌رو هستند و تمام احتمالات را در نظر می‌گیرند. از همین‌رو بازار اندکی زمان می‌خرد و همچنین طول می‌کشد فضا روشن شود تا دست‌کم متوسط فعالان بازار بین دلار ۱۵ تا ۳۰ هزار تومانی سرگردان نباشند. مثلا مشخص شود که اکثریت بازار روی دلار ۲۱ هزار تومانی به توافق و نتیجه رسیده‌اند. آن زمان است که می‌توان روند بازار را مشخصا پیش‌بینی کرد.» او در مقایسه میزان ارزندگی بازارهای سرمایه، مسکن و سپرده‌های بانکی می‌گوید: «پیش‌بینی بازدهی این بازارها برای یکی دو ماه آینده بسیار سخت است. زیرا هر دو بازار مسکن و سرمایه بسیار تحت‌تاثیر نرخ ارز خواهند بود و بحث‌های سیاسی هم در آنها اثرگذار است. اما بازدهی سپرده‌ها همین میزان باقی می‌ماند. اما اگر فردی بخواهد با افق یک‌ساله سرمایه‌گذاری کند، من فکر می‌کنم که بازار سرمایه به ویژه در نمادهایی که P/E فوروارد شش و هفت دارند، سود کسب خواهد کرد. یعنی کسی که ورود می‌کند باید یک ریسک ۱۰ تا ۱۵ درصدی را در ابتدا تحمل کند اما در مقطع یک‌ساله بازدهی بیشتری نسبت به سود بانکی کسب خواهد کرد.»