هنوز هم می‌گویم «رقیب ما، رفیق ما نمی‌شود»
محمدصادق جنان‌صفت *
در سال ۱۳۸۶ بود که با تیتر «رقیب ما، رفیق ما نمی‌شود» در یکی از روزنامه‌های اقتصادی نوشتم: «تجارت بین دو کشور به این دلیل بسیار بااهمیت است که نفع و فایده دو طرف مبادله را تضمین می‌کند و احتمال صلح و سازش را میان دادوستدکنندگان افزایش می‌دهد. اما دادوستد دو فرد حقیقی و حقوقی و میان دو کشور موقعی رخ می‌دهد که هر طرف تجاری کالایی غیرمتجانس با طرف دیگر دارد و طرف تجاری دیگر به آن کالا نیاز دارد. ایران دومین ذخایر گاز طبیعی را دارد و روسیه با فاصله زیادی بالای سر ایران در این عرصه ایستاده است. ایران و روسیه دارای ذخایر غنی نفت هستند و جزو صادرکنندگان بزرگ نفت به حساب میآیند. بنابراین دو کشور ایران و روسیه که اتفاقا نفت و گاز آنها در تملک دولت‌هایشان است از دادوستد این محصولات با هم نفع نمی‌برند و رقیب یکدیگر به حساب میآیند و براساس عرف تجارت جهانی می‌توانند رقابت کرده و بازارهای موجود و آینده را تسخیر کنند. از طرف دیگر ایران و روسیه به تجارت کالا و خدمات و نفت و گاز با اروپا نیازمندند و اگر دادوستد انجام شود نفع و فایده قابل‌توجهی می‌برند. به نظر می‌رسد تجارت گاز و نفت در برابر تکنولوژی و سرمایه ایران و اتحادیه اروپا، منافع دو طرف را افزایش می‌دهد و این تجارت باید صورت پذیرد. در این وضعیت نباید انتظار داشت روسیه به آسانی بازار گاز اروپا را در اختیار ایران قرار دهد. روسیه حتی ترجیح می‌دهد مناسبات ایران و اتحادیه اروپا را در شرایط دشواری قرار دهد تا تجارت گاز و تکنولوژی این دو محقق نشود و به نظر می‌رسد این کار را انجام داده و می‌دهد. تجارت گاز ایران با اتحادیه اروپا برای ایران ارزشمندتر از تجارت با کشوری رقیب است که سطح تولیدات صنعتی آن در مقایسه با اتحادیه اروپا بسیار پایین است و سرمایه مازاد ندارد و اصولا به نفت و گاز ایران احتیاج ندارد.»
به نظر می‌رسد روسیه در این سال‌ها به هر دلیل با ترفندهای گوناگون راهبرد دور کردن ایران از اروپا و سدسازی برای گسترش صنعت گاز ایران را با کامیابی پیش برد. بدون چون و چرا باید قبول کنیم دولت‌های ایران و سایر نهادهای قدرت نیز به اهمیت توسعه صنعت گاز ایران برای صادرات به اروپا توجه نکردند. از سوی دیگر بازیگران اصلی انرژی در ایالات متحده آمریکا نیز با راهبرد بلندمدتی که داشتند و می‌خواستند در بازار گاز و نفت از یک وارد‌کننده به یک صادرکننده تبدیل شوند و نیز کوتاهی‌های اروپا در بی‌عملی ایران موثر بودند. حالا و در حالی که ایران آماده می‌شود صادرات نفت خود را به صورت عادی و با حذف تحریم نفت از سوی غرب از سر گیرد بازی ناجوانمردانه روسیه سد تازه‌ای درست کرده است. روسوفیل‌های ایرانی که دیگر بیم و هراس و رودربایستی را کنار گذاشته و نقاب از چهره برداشته و راه پاکیزه‌سازی تاریخی و امروز روسیه را با جدیت دنبال می‌کنند هنوز هم در کار فریب شهروندان ایرانی هستند. در صورتی که ایران از همان دهه ۱۳۸۰ می‌توانست مسائل راهبردی درستی را برای استفاده از ثروت خدادادی گاز در دستور کار قرار دهد امروز گرفتار بازی روس‌ها نمی‌شد. تیتر یادشده و نوشته ۱۴ سال پیش هنوز به قوت خود باقی است و می‌توان اصرار کرد که «رقیب ما، رفیق ما نمی‌شود».
اخبار برگزیدهیادداشت
لینک کوتاه :
