کاهش سهمیه بنزین به جای افزایش قیمت از سوی دولت/معمای بنزین
به گزارش جهان صنعت نیوز: دو روز پیش وقتی جلیل سالاری مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی از تصمیم دولت برای کاهش سهمیه دوم بنزین کارت‌های سوخت از ۲۵۰ لیتر به ۱۵۰ لیتر خبر داد، شاید گمان نمی‌کرد که این تصمیم بر شایعات دامن بزند و باعث تشکیل دوباره صف‌های بنزین مقابل جایگاه‌ها شود.هرچند سالاری در مصاحبه‌های بعدی بارها تاکید کرد که هدف از این تصمیم دولت جلوگیری از قاچاق سوخت است، با این حال خبرها از سطح شهرهای مختلف نشان می‌دهد که صف‌های طولانی مقابل جایگاه تشکیل شده است. علی‌اکبر نژادعلی مدیر عامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی در واکنش به تشکیل صف‌های بنزین مقابل جایگاه‌ها گفته است: احتمال دارد که نفتکش‌ها به واسطه ترافیک دیر به مقصد برسند ولی تمهیدات لازم دیده شده تا جایگاه‌ها به نحو مطلوب سوخت‌رسانی کنند و مشکل خاصی نیست.
خبرهای رسیده از شهرهای شمالی حکایت از کمبود بنزین دارد. نژادعلی در این رابطه ضمن تکذیب خبر کمبود بنزین در برخی جایگاه‌های عرضه سوخت و تشکیل صف‌های طولانی در مسیر شمال کشور عنوان کرد: در همه مناطق سوخت‌رسانی مناسب انجام می‌شود اما باتوجه به اینکه حجم مسافر به شمال کشور زیاد است، ممکن است برخی جایگاه‌ها باکمبود مواجه شوند. اگر تراکم در جایگاه‌ها زیاد باشد به خاطر ازدحام زیاد مسافر است، شاید مدت کوتاهی نفتکش‌ها نتوانند به واسطه ترافیک سوخت را به موقع برسانند. به گفته وی در حال حاضر تمام جایگاه‌های منطقه شمال فعال هستند، فقط ممکن است نفتکش‌ها به خاطر ترافیک با تاخیر به مقصد برسند. از طرفی چون جایگاه‌ها در مسیر شمال کشور نزدیک هم هستند اگر یک جایگاه کمبود سوخت داشته باشد متقاضیان می‌توانند به جایگاه بعدی مراجعه کنند.
رزاق به ثمر ننشست
«نه دولت برنامه‌ای برای گران کردن بنزین دارد، نه خللی در روند سوخت‌رسانی به خودروها به وجود آمده؛ تنها یک فرآیند آسیب‌زا اصلاح شده است. به منظور جلوگیری از قاچاق سوخت، میزان سوخت آزاد موجود در کارت‌ها کاهش یافته است، اما کارت سوخت آزاد جایگاه‌ها برای عموم موجود است. » این را محمود قائدی مشاور سخنگوی دولت در حساب کاربری خود در توییتر نوشته است. مصرف بنزین در ماه‌های اخیر رو به افزایش است. دولت اعلام می‌کند دلیل این افزایش مصرف، سفرهای تابستانی است. اما برخی منابع غیررسمی می‌گویند، دلیل افزایش مصرف اوج گرفتن قاچاق است. چه آنکه قیمت بنزین در کشورهای همسایه ده‌ها برابر بیشتر از نرخ بنزین در ایران است. در ترکیه قیمت هر لیتر بنزین ۲۰ لیر است، رقمی در حدود ۳۶ هزار تومان در هر لیتر. در عراق هم هر لیتر بنزین ۱۵۰۰ دینار معادل بین ۳۰ تا ۳۲ هزار تومان به فروش می‌رسد. در پاکستان و افغانستان هر لیتر بنزین هم رقم‌هاست. با این تفاوت که بیشترین بنزین ایران در مسیر این دو کشور قاچاق می‌شود. بنزین هر لیتر ۳۰۰۰ تومان آزاد ایران با وجود مصائب بسیار توسط گروه‌های مافیایی از مرزهای شرقی به پاکستان و افغانستان قاچاق می‌شود و این ماجرا سال‌هاست که ادامه دارد. هرچند که دولت در سال‌های گذشته تلاش کرد که با طرح رزاق جلوی این قاچاق را بگیرد، اما واقعیت این است که چنین طرحی در اجرا با مشکلات بسیاری روبه‌رو شده است. سال گذشته دولت تصمیم گرفت تا برای مدیریت مصرف بنزین، طرح بنزین شهروندی را به اجرا بگذارد. کیش به عنوان پایلوت انتخاب شد و طرح به مدت سه ماه به آزمایش گذاشته شد. مقامات وزارت نفت بعدها اعلام کردند که این طرح موفقیت‌آمیز بوده است، اما اجرای آن برای سراسر کشور متوقف شد. به نظر می‌رسد دولت تصمیم دارد که به جای طرح بنزین شهروندی و افزایش قیمت که جزو سناریوهای مدیریت بنزین از سوی کارشناسان پیشنهاد شده، سهمیه‌ها را کم کند. موضوعی که جلیل سالاری آن را به صورت ناگهانی اعلام کرده است.
انتخاب از میان سناریوها
سالاری معاون وزیر نفت در امور پالایش نیز براین باور است که این تصمیم دولت به منظور جلوگیری از بحث قاچاق سوخت سهمیه دوم اجرایی شده است. او البته اطمینان داده که سهمیه ۶۰ لیتری با نرخ ۱۵۰۰ تومان همچنان پابرجاست و از رقم آن کاسته نشده است.
سالاری در شرایطی از تصمیم دولت برای مدیریت سوخت خبر می‌دهد که چندی پیش سورنا ستاری معاون رییس‌جمهور در امور فناوری گفته بود که مصرف یک روز بنزین در ایران به ۱۲۰ میلیون لیتر رسیده که برابر با مصرف یک ماه کل قاره اروپاست. البته پیش از او، صادرکننده‌ها و پالایشگاه‌داران بارها نسبت به کمبود بنزین هشدار داده بودند. برخی کارشناسان سناریوی واردات و برخی هم تولید بنزین پتروشیمی‌ها را پیشنهاد کردند. سناریو‌هایی که حالا با این تصمیم دولت به نظر می‌رسد، از اولویت افتاده است. چه آنکه به گفته سالاری با بررسی‌های به عمل آمده و با توجه به وجود کارت سوخت جایگاه‌داران در جایگاه‌ها مردم کمتر از سهمیه دوم خودشان استفاده می‌کنند و این سهمیه دوم بیشتر در مبادی مرزی عرضه می‌شود که آن هم به خاطر اختلاف قیمت سوخت داخل و خارج است. سالاری می‌گوید: «با توجه به ۳۱۰ لیتر سوخت در کارت افراد و پیمایش حدود ۳۱۰۰ کیلومتری بررسی‌ها نشان داد تراکنشی در سهمیه دوم مردم اتفاق نمی‌افتد و این تراکنش در داخل کشور چیزی حدود ۳ درصد است. بنابراین بررسی‌های ما از مهاجرت کارت‌ها نشان داد حجم سهمیه دوم در مبادی مرزی تخلیه می‌شود که این برای اختلاف قیمت سوخت در داخل و خارج است. در حالی که اگر مقدار مصرف بنزین در زمان پیک را حدود ۱۰۵ میلیون لیتر درنظر بگیریم، حدود ۵۴ میلیون لیتر بنزین با سهمیه اول یعنی همان بنزین هزار و ۵۰۰ تومانی مصرف می‌شود و حدود ۵۱ میلیون لیتر با نرخ دوم و آزاد یعنی همان بنزین سه هزار تومانی مصرف می‌شود. »به گفته معاون وزیر نفت، از سال ۱۳۸۶ که ما نظام سهمیه‌بندی سوخت را اجرا کرده‌ایم این اعتبار متفاوت بوده و بسته به شرایط موجود تغییر کرده است. مثلا در یک سال‌هایی ۵۰۰ لیتر بوده و در سال‌هایی هم ۳۰۰ لیتر و حالا با پایش سامانه هوشمند سوخت و داده‌هایی که ما جمع‌آوری کرده‌ایم به این نتیجه رسیده‌ایم که ظرفیت اعتبار بنزین با نرخ آزاد و سه هزارتومانی را به ۱۵۰ لیتر برای هر کارت سوخت خودروی شخصی کاهش دهیم. مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی تاکید کرد: مردم توجه داشته باشند این اتفاق درحالی انجام شده است که در تمام جایگاه‌های سوخت کشور، کارت جایگاه‌دار هم وجود دارد و مردم به راحتی می‌توانند سوخت مورد نیاز خود را در جایگاه‌های سوخت دریافت کنند.
به گفته آقای سالاری، این درحالی است که طبق آمارها باید یک خودرو برای اینکه بتواند تمام اعتبار سوخت خود را مصرف کند، یک پیمایش سه هزارکیلومتری داشته باشد که عملا این موضوع نشدنی است و از طرفی برای توزیع عادلانه سوخت در سراسر کشور این اتفاق امری ضروری است.
در مرز هشدار
«مردم باید دقت داشته باشند که در مرز هشدار مصرف سوخت بنزین قرار گرفته‌ایم و این زنگ خطری است برای آنکه دوباره کشورمان به یک کشور وارده‌کننده بنزین تبدیل شود.» این را جلیل سالاری معاون وزیر نفت گفته است. هشداری که به نظر جدی می‌رسد. چه آنکه اگر مساله افزایش مصرف بنزین فقط معطوف به سفرهای تابستانی بود، تنها ۲۰ روز به پایان تابستان مانده و با شروع فصل مدارس از حجم سفرها کاسته می‌شود و قاعدتا نباید نگرانی در این زمینه باشد. بنابراین مساله کمبود بنزین فراتر از سفرهای تابستانی است. علاوه بر مصرف، قاچاق سهم بزرگی از تولید بنزین کشور را در ماه‌های اخیر به خود اختصاص داده است. برخی آمارها نشان می‌دهد که روزانه بین ۱۵ تا ۲۰ میلیون لیتر از مرزهای شرقی کشور بنزین قاچاق می‌شود. به نظر می‌رسد جلوگیری از این میزان قاچاق به راحتی امکان‌پذیر نباشد. پیشنهاد دیگری که این روزها روی پیشخوان دولتی‌ها قرار گرفته، استفاده از بنزین پتروشیمی‌هاست. موضوعی که منتقدان جدی هم دارد. با این حال هلنا کعبی مدیرکل دفتر پایش فراگیر سازمان محیط‌زیست به ایسنا گفته که بررسی‌ها نشان‌دهنده این است که در حال حاضر کیفیت بنزین مشکل خاصی ندارد ولی گازوییل یا نفت‌گاز نیاز به اقدامات اصلاحی بیشتری دارد. یکی از چالش‌های این بخش این است که به استناد قانون هوای پاک باید حدود مجاز گوگرد در گازوییل بازنگری و به‌روز‌رسانی شود و این وظیفه به سازمان ملی استاندارد واگذار شده است ولی سازمان ملی استاندارد معتقد است بر اساس ماده ۳ قانون تقویت و توسعه نظام استاندارد، این امر باید توسط دستگاه اجرایی تخصصی -که وزارت نفت است- تدوین شود. او بیان اینکه گوگرد باید در محل تولید از سوخت حذف شود تا هوای شهرها و خودروها آلوده نشود، از عدم تدوین استانداردهای گازوییل از سوی وزارت نفت انتقاد کرد. کعبی گفته است سوخت گازوییل به دلیل بالا بودن میزان گوگرد نیاز به بررسی برای بهبود کیفیت دارد، با توجه به آلودگی هوای کلانشهرها و به استناد ضوابط و قوانین موجود، وزارت نفت مکلف به تامین سوخت با کیفیت استاندارد برای این جایگاه‌ها است. بر اساس نتایج سنجش‌های انجام‌شده در فصل اول سال ۱۴۰۱ تنها ۱۶ درصد از نمونه‌ها مطابق استاندارد بود و بقیه حدود مجاز را رعایت نکرده‌اند. کعبی اضافه کرد: بر اساس مستند ارایه‌شده از سوی شرکت ملی نفت این حدود مجاز مربوط به گازوییل جایگاه‌های سوخت است و باید حدود مجاز برای گازوییل مصرفی در سایر بخش‌ها نظیر صنعت افزایش یابد. نکته قابل توجه کیفیت هوای موجود است که با حدود مجاز ۵۰ پی‌پی‌ام، شاهد مشکلات عدیده‌ای هستیم و افزایش این عدد به ۱۰ هزار پی‌پی‌ام به‌طور قطع می‌تواند اثرات منفی بیشتری بر وضعیت موجود داشته باشد. وی تاکید کرد: ترکیبات آروماتیک و بنزن موجود در بنزین برای سلامت انسان بسیار مضر هستند و هنگام سوختن همراه بنزین، سبب ایجاد مشکلات تنفسی و… در مردم می‌شوند. گوگرد نیز هنگام سوختن به سولفوردی‌اکسید تبدیل می‌شود که با افزایش غلظت این گاز در محیط تنگ شدن راه‌های تنفسی، سرفه شدید، سوزش چشم و مجاری تنفسی، کاهش کارایی تنفسی و تنگی نفس ایجاد می‌شود که می‌تواند موجب ابتلا به عوارض قلبی و عروقی شود. اکسیدهای گوگرد در واکنش به رطوبت هوا به دلیل ایجاد ترکیبات اسیدی، در محیط‌های مختلف ایجاد خوردگی و مشکلات زیادی ایجاد می‌کنند.
لینک کوتاه :