آمریکا یا چین؛ کشورها کدام را انتخاب می کنند؟
دولت جو بایدن اخیرا استراتژی امنیت ملی آمریکا را در مورد رقابت جهانی با چین منتشر کرده اس.؛ موضوعی که در آن تاکید شده ایالات متحده در این رقابت مایل به همکاری با متحدان و نیز کشورهایی است که با واشنگتن دارای منافع مشترک هستند.
به گزارش جهان صنعت نیوز، به گفته کارشناسان به نظر می‌رسد که در استراتژی آمریکا یک مشکل مهم وجود دارد. اینکه بسیاری از کشورها ترجیح می‌دهند وارد بازی رقابتی میان این دو قدرت بزرگ نشوند. به بیان دیگر، با هر دو کشور به صورت متوازن روابط داشته باشند.
این موضوع می تواند یارکشی آمریکایی‌ها برای تقابل با چین را دچار چالش کند. زیرا مشخصا برخی از ارزش‌های آمریکایی مانند لیبرال دموکراسی برای برخی کشورها و دولت‌ها در تضاد با منافع حکمرانی آنهاست.
نفوذ چینی
در این رابطه اندیشکده بروکینگز در گزارشی که اخیرا منتشر کرده، آورده است: چین اکنون سال‌هاست که تعامل گسترده‌ای با کشورهای غیرمتعهد در مناطق مختلف دنیا مانند جنوب آسیا، خاورمیانه و شاخ آفریقا دارد. روابط چین همچنین با کشورهای غیرهمسو با آمریکا نیز گسترش یافته است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که چین در این رابطه الگوی مشخص و یکسانی نداشته و از تعامل و همکاری اقتصادی به عنوان پیش‌درآمدی برای نفوذ استراتژیک و سیاسی در این کشورها استفاده می‌کند.
در واقع نفوذ اقتصادی برای چینی‌ها یک مزیت استراتژیک ایجاد می‌کند. به طوری که سطح و گستره همکاری‌های جهانی خود را بدون الزاماتی که آمریکا به متحدان خود تحمیل می‌کند، افزایش می‌دهد.
بسترسازی چینی‌ها برای نفوذ استراتژیک
در این میان پاکستان به عنوان کشوری که هم با چین و هم با ایالات متحده در رابطه است، می‌تواند الگوی مشخص و واضحی برای تفسیر رقابت بزرگ استراتژیک و ژئوپلیتیک میان پکن و واشنگتن باشد.
اما قبل از آن بهتر است نگاهی به بسترسازی چینی‌ها برای نفوذ استراتژیک در سطح بین‌المللی داشته باشیم.
نخست اینکه چینی‌ها در پروژه یک جاده- یک کمربند خود حدود یک تریلیون دلار اعتبار در نظر گرفته‌اند که به ۱۵۰ کشور تعلق می‌گیرد. امری که چین را به بزرگ‌ترین وام‌دهنده رسمی جهان تبدیل کرده است. چین با این پروژه مشخصا تمایل دارد که با ارائه اعتبار مالی نیازهای اقتصادی و زیرساختی کشورهای هدف را تامین کند. در حقیقت چین می خواهد به گونه‌ای عمل کند که نتیجه چنین پروژه‌هایی برای عموم مردم قابل مشاهده باشد.
پازل رقابت ژئوپلیتیک چین
برای چینی‌ها، تجارت بخش مهمی از این پازل ژئوپلیتیک را تشکیل می‌دهد. آمارها نشان می‌دهد که تجارت چین با آفریقا در سال ۲۰۲۲ میلادی از ۲۶۱ میلیارد دلار نیز فراتر رفته است. این یعنی چهار برابر بیشتر از حجم کلی تجارت آمریکا با کشورهای آفریقایی.
همچنین حجم تجارت و همکاری‌های اقتصادی میان چین و کشورهای حوزه خلیج‌فارس که اکنون به همکاری به بخش نظامی و امنیتی نیز تسری پیدا کرده، نشان می‌دهد که پکن چگونه در بسط نفوذ استراتژیک خود به محیط حیاتی آمریکا و غرب پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای داشته است.
نمونه این ماجرا را می‌توان در روابط میان چین و عربستان به عنوان یکی از متحدان اصلی آمریکا در منطقه خاورمیانه مشاهده کرد. امری که در سفر اخیر شی‌جین پینگ به ریاض بسیار بیشتر از قبل برجسته شده و مورد توجه قرار گرفت. تنها در یک نمونه می‌توان نحوه استقبال سعودی‌ها از بایدن و شی را در این رابطه مورد مقایسه قرار داد.
همچنین چینی‌ها به طور گسترده‌ای در حال ساخت و تقویت ظرفیت‌های نظامی خود فراتر از دریای چین جنوبی هستند. پکن امروز علاوه بر ساخت یک پایگاه نظامی در جیبوتی، همکاری‌های نظامی مشترکی با کامرون، غنا، گابن و نیجریه دارد. علاوه بر این تجهیزات نظامی چین، ۲۰ درصد از واردات تسلیحات در جنوب صحرا را به خود اختصاص داده است؛ این در حالی است که سهم آمریکا از صادرات سلاح به جنوب صحرا تنها ۵ درصد است.
چین امروز علاوه بر سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی مانند طرح توسعه چند صد میلیارد دلاری بندر گوادر، بزرگ‌ترین تامین‌کننده سلاح پاکستان نیز محسوب می‌شود. در واقع آمارها نشان می‌دهد که نزدیک به ۴۷ درصد از صادرات تسلیحاتی چین از سوی پاکستان خریداری شده است. در واقع پاکستان به عنوان یک موقعیت استراتژیک به منظور دسترسی آسان‌تر چین به اقیانوس هند و خلیج‌فارس است و در عین حال عاملی بازدارنده در مقابل هند نیز محسوب می‌شود. به خصوص اینکه هر دو کشور اختلافات ارضی حل‌نشده‌ای با هند دارند.
نکته مهم این است که گسترش همکاری‌های نظامی و امنیتی میان پکن و اسلام‌آباد در ابتدا از روابط عمیق اقتصادی آغاز شده است. مدلی که به نظر می‌رسد چینی‌ها قصد دارند در سایر نقاط نیز از چنین مدلی استفاده کنند. در واقع نمونه گسترش سطح همکاری‌ها با عربستان در دوران اخیر نیز به خوبی چنین نظریه‌ای را تقویت می‌کند. البته هر چند که چین در پاکستان برای پیشبرد پروژه‌های کلان اقتصادی خود درگیر چالش‌هایی نظیر ناامنی و برخی دیگر از معادلات قرار دارد، اما این مدل به عنوان سیاست کلی چینی‌ها با سایر کشورهای غیرمتعهد می‌تواند بسیار حائز اهمیت و جالب توجه باشد.
چالش مهم آمریکا برای رقابت با چین
به همین دلیل کارشناسان آمریکایی ادامه رویکرد قبلی در مواجهه با چین در رقابت ژئوپلیتیک را اثر بخش نمی‌دانند. آنها معتقدند که آمریکا باید در این رقابت انعطاف‌پذیر عمل کرده و سعی نداشته باشد که همه چیز را به صورت فراگیر در اختیار داشته باشد. در واقع به گفته این کارشناسان آمریکا نیاز دارد که محیط رقابت را اولویت‌بندی کرده و از متحدان اصلی خود در این زمینه کمک بگیرد.
در این میان و در سایه برخی بی‌عملی‌های آمریکا، اقتصادهای رو به رشد آفریقایی به سرعت متمایل به افزایش همکاری با چین می‌شوند. از سوی دیگر در شرایطی که بایدن از زمان روی کار آمدنش تاکنون هیچ گفت‌و‌گویی با نخست‌وزیر پاکستان نداشته، شی‌جین‌پینگ دیدارهایی را با نخست‌وزیر این کشور صورت داده است.
به همین دلیل است که کارشناسان غربی معتقدند اگر آمریکایی‌ها در زمینه گسترش همکاری‌های اقتصادی و تجاری با سایر کشورها کوتاهی کنند، رقابت با چین طی سال‌های آینده در سطح جهانی برای آنها چالش‌برانگیزتر نیز خواهد شد.
اخبار برگزیدهسیاسیلینک کوتاه :
