ریشه فساد سیستماتیک در کشور کجاست؟

باتلاق فساد

هنوز چند روز بیشتر از افشای فساد عجیب و هنگفت چند صد میلیارد تومانی چای دبش نگذشته که حالا رسانه‌ها از فسادی تازه‌ای مبنی بر واگذاری امتیاز واردات ۱۳ میلیون تن کالای اساسی به یک شرکت تازه‌ تاسیس خبر داده‌اند.

به گزارش جهان صنعت نیوز، البته این خبر تازه‌ای نیست و مربوط به نامه‌ای است که بهمن ماه سال گذشته احمد توکلی به ابراهیم رئیسی نوشت و رسانه‌ای شد و حالا پس از حدود یک سال، بار دیگر سر و صدای بسیاری به‌راه انداخته است. در این میان مرور فسادهای چند دهه گذشته نشان می‌دهد هر چند تفاوت‌هایی میان دولت‌ها از منظر حجم و گستردگی فساد وجود داشته اما آنچه مسلم است در تمام این سال‌ها، هیچ دولتی نبوده که کلا از این مفاسد مبرا باشد.

نکته‌ای که نشان می‌دهد مساله فساد در ایران ریشه در برخی ساختارهای اجرایی، نظارتی و تعاملات اقتصادی دارد و عمدتا در گلوگاه‌هایی انجام می‌شود که اغلب قابل پیش‌بینی است. شرایطی که به‌زعم بسیاری از ناظران، ناشی از فساد سیستماتیکی در کشور است.

در حقیقت مهم‌تر از تمامی این اعداد و ارقام شگفت‌انگیز و نجومی در پرونده‌های فساد، نقشی است که دولت‌ها در شکل‌گیری این مفاسد دارند؛ چنانکه در پرونده ۹۲ هزار میلیاردی فولاد مبارکه، پرونده ۸ هزار میلیاردی بنیاد شهید، پرونده ۸ هزار میلیاردی بانک سرمایه، ماجرای مفقود شدن دکل نفتی و حتی پرونده ۱۸ هزار میلیاردی بابک زنجانی، اگرچه لزوما مقام‌های ارشد دولتی در مقام متهم قرار نگرفتند، اما آنچه منجر به شکل‌گیری این مفاسد شد، ساختارهای دولتی بود.

فساد حاصل ترکیب اقتصاد دستوری و تحریم

محمود میرلوحی که در این رابطه با «جهان‌صنعت» به گفت‌وگو نشسته، می‌گوید: «اقتصاد ایران اقتصادی به بالاست. به ‌هر حال حدود یک درصد از جمعیت جهان را داریم، اما تولید ناخالص‌مان حدود ۴ دهم درصد است و با یک درصد فاصله زیادی داریم، اما به‌لحاظ اقتصادی در میان ۲۰۰ کشور جهان، وضعیت چندان بدی هم نداریم و در رده‌های بالا قرار داریم و این به معنای آن نیست که با مشکلات اساسی در حوزه اقتصاد و به‌خصوص بحث مفاسد اقتصادی مواجه نیستیم.»

او که تاکید دارد «اقتصاد نباید دستوری باشد، اما در ایران چنین است»، می‌گوید: «در شرایطی با اقتصاد دستوری در کشور دست به گریبان هستیم که همزمان اقتصاد کشور به‌شدت زیر فشار تحریم قرار دارد؛ مساله‌ای که باعث شده به‌طور غیرمستقیم کشور در حوزه‌های گوناگون درگیر فساد شود و مفاسدی که در مسیر دور زدن این تحریم‌ها گریبان‌گیر کشور است، به‌واقع دست از سر ما برنمی‌دارد.»

اقتصاد غیرشفاف

رییس کمیسیون اقتصادی شورای شهر پنجم پایتخت که معتقد است «کنار عوامل ساختاری که منجر به شکل‌گیری فساد در کشور می‌شود، در بحث مبارزه و مقابله با فساد نیز با مشکلات ساختاری مواجه هستیم»، می‌گوید: «به‌عنوان نمونه برای دستیابی به رشد اقتصادی و بهبود کلی وضعیت اقتصادی کشور، نیازمند شفافیت اقتصادی هستیم، اما سال‌هاست به ‌بهانه‌های سیاسی و بعضا  نامعلوم و غیرمنطقی از پذیرش شرایط همکاری با گروه ویژه اقدام مالی یا همان FATF طفره می‌رویم.»

میرلوحی گفت: «مشکلات دیگری نیز داریم و در برخی از عوامل مهم ساختاری در مبارزه با فساد با ضعف‌های جدی مواجه‌ هستیم، چنانکه رسانه آزاد و شجاع و دستگاه قضایی مستقل به‌عنوان دو رکن اساسی از ارکانی که در تمامی کشورهای جهان، مانع از شکل‌گیری فساد می‌شود، در کشور ما با چالش جدی مواجه است.»

او که معتقد است «اقداماتی که هر از گاه برای مقابله با فساد انجام می‌شود، صرفا  در حد مُسکن عمل می‌کند»، این پرسش را مطرح کرده که «کدامیک از پرونده‌های بزرگ فساد در این سال‌ها به نتیجه رسیده ‌است؟! بابک زنجانی یا املاک نجومی به کجا رسید؟!»

او می‌گوید: «امروز در شرایطی که ارز، کیمیای اقتصاد کشور است، به‌راحتی در یک وزارتخانه چند میلیارد دلار حیف و میل می‌شود و به‌تعبیری می‌توان گفت که نیمی از آن مبلغی که چند سال است در کره‌جنوبی توقیف شده و دولت برای آزادسازی آن، ده‌ها جلسه دیپلماتیک برگزار کرده، در این پرونده چای دبش از دست رفت».

میرلوحی همچنین با اشاره به برخی از دیگر مشکلات ساختاری در مبارزه با فساد در ایران می‌گوید: «نکته دیگر برخورد جناحی با مفاسد و پرونده‌های فساد است، چنانکه اگر در همین پرونده چای دبش، پای دولتی غیراصولگرا یا افرادی وابسته به جناح اصلاحات در میان بود، تا امروز افرادی که درگیر آن بودند، بارها محاکمه شده بودند، اما در شرایطی به جز این، چنین جدیتی دیده نمی‌شود و همین مساله باعث شده که برخی افراد راه دور زدن و فرار از این برخوردها را نیز پیدا کنند.»

وی در پایان گفت: «درمجموع در غیاب رسانه آزاد، دستگاه قضایی مستقل و شفافیت اقتصادی نمی‌توان نسبت به مبارزه واقعی با فساد امیدوار بود و چنین اقتصادی طبیعتا  فسادزاست.»

پیشنهاد ویژهسیاسیویدئو
شناسه : 395741
لینک کوتاه :

۲ دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا