تراژدی قفقاز جنوبی برای پوتین

عرفان ناظریه – جهان صنعت نیوز؛  لایحه اخیر دولت گرجستان تحت عنوان «عوامل خارجی» که بر اساس آن، سازمان های غیردولتی مستقر در این کشور که بیش از ۲۰ درصد از بودجه خود را از خارج دریافت می کنند، باید به عنوان کارگزار خارجی ثبت شوند، در پارلمان این کشور به تصویب رسید که خود شروع دور جدیدی از اختلافات در سطوح سیاسی و اجتماعی شد؛ به طوری که جدای از اعتراضات مردمی، انتقاد رئیس جمهوری گرجستان را نیز برانگیخت و باعث وتو کردن آن توسط سالومه زورابیشویلی شد.

نزاع های داخلی؛ شمشیر دو لبه اتهامات بر سر غرب و مسکو

در همین راستا همانطور که ذکر شد، جامعه گرجستان و بخشی از سیاسیون آن خواهان پیوستن به اتحادیه اروپا هستند، مسئله ای که می تواند خود عامل روشنی برای شروع اختلافات در این کشور باشد. کشور گرجستان یکی از سه کشور واقع در منطقه قفقاز جنوبی است؛ منطقه ای که روس ها همیشه سعی داشتند نفوذ گذشته خود را (که در زمان شوروی بخشی از خاک آن بود) به وسیله روش های گوناگون بر آن حفظ کرده و گسترش دهند.

در واقع پس از به پایین کشیدن ادوارد شوارد نادزه از اریکه قدرت در این کشور که طی فرآیندی موسوم به انقلاب گل رز اتفاق افتاد، این گمانه وجود داشت که با کنار زدن آخرین رجال باقیمانده از دوران شوروی در گرجستان، فصل جدیدی سپهر سیاسی این کشور در حال رقم خوردن است.

البته جدای از تغییرات به وجود آمده باید گفت که روس ها ساکت ننشسته و سعی کردند به وسیله حمایت از روی کارآمدن نخبگانی سیاسی که هم سو با کرملین باشند، نفوذ گذشته خود را بر این منطقه اعمال کنند.

در همین جهت، برخی از تحلیلگران بر این باورند که بیدزینا ایوانیشویلی موسس حزب دموکراتیک رویای گرجستان که در سال ۲۰۱۲ میلادی به صورت جدی وارد عرصه سیاسی این کشور شد و قبل از آن نیز به عنوان یک تاجر که بخش قابل توجهی از ثروت خود را در زمان حضورش در روسیه به دست آورده بود، از جمله همان دسته رِجالی است که مواضع نزدیک به مسکو دارند. موضوعی که اگر آن را بپذیریم باید گفت که می توان آن را جزو یکی از استراتژی های مسبوق به سابقه روس ها در دوره پساشوروی برای نفوذ به جماهیر گذشته به شمار آورد.

حالا در حالی که از حدود یکی دو سال پیش مسئله پیوستن به اتحادیه اروپا در گرجستان جدی تر شده است، اواسط ماه جاری میلادی بود که پارلمان این کشور خبر از تصویب لایحه دولت این کشور موسوم به «عوامل خارجی» را داد. مصوبه ای که به گفته ایراکلی کوباخیدزه، نخست وزیر گرجستان (که خود عضو حزب دموکراتیک رویای گرجستان است)، منتقدان و معترضان آن، عده‌ای جوان گمراه هستند که نسبت به روسیه احساس نارضایتی دارند.

همچنین ایوانیشویلی بنیانگذار حزب رویای گرجستان نیز حدود یک ماه گذشته، در تجمعی در حمایت از این موضوع، مخالفان را مورد انتقاد قرار داد و در عین حال سازمان های اطلاعاتی خارجی را به مداخله در سیاست داخلی کشور گرجستان و دیگر کشورهای منطقه قفقاز جنوبی متهم کرد. وی در جریان سخنرانی خود از یک حزب تحت عنوان «حزب جهانی جنگ» در کشوهای غربی نام برد و آن را به مداخله در گرجستان متهم کرد.

در طرف مقابل نیز معترضین این مصوبه بر این نظر هستند که چنین قانونی می تواند شبیه به همان چیزی باشد که کرملین برای ساکت کردن منتقدانش از آن استفاده می‌کند و می تواند برای کنترل کردن جامعه مدنی از آن بهره برداری شود. آنها همچنین بر این باورند که چنین مصوبه ای قابلیت محدود کردن آزادی رسانه ها و همچنین دشوار کردن مسیر تفلیس برای عضویت در اتحادیه اروپا را دارا است.

آینده قفقاز جنوبی

در انتها به نظر می رسد این کش و قوس ها را باید در چارچوبی کلان به نام رقابت غرب و روسیه بر سر منطقه استراتژیک قفقاز جنوبی تحلیل کرد. این رقابت ها فقط به گرجستان محدود نشده و ارمنستان نیز در دوراهی میان عضویت در اتحادیه اروپا و نزدیک شدن به فرانسه از یک طرف و باقی ماندن در پیمان های گذشته خود با مسکو از طرفی دیگر قرار گرفته است. حدود چندماه پیش بود که ایروان خواستار خروج از پیمان امنیت جمعی به علت عدم دریافت حمایت از سوی اعضای آن (در راس آن روسیه) در مواجهه با باکو شده بود؛ آن هم در شرایطی که برای دریافت کمک های دفاعی و تسلیحات به سوی پاریس سوق پیدا کرده است.

مجموعه شرایطی که باید آنها را اوضاع چالش برانگیز برای پوتین و روسیه به حساب آورد و باید دید که کرملین در شرایطی که در جبهه اوکراین درگیر است چگونه می خواهد با عزم غرب برای ورود به حوزه های نفوذ سنتی مسکو همچون قفقاز جنوبی مقابله کرده و چه تاکتیک ها و استراتژی هایی را برای این امر در نظر خواهد گرفت؟

 

اخبار برگزیدهسیاسی