بازار تجارت کربن؛ سود حفاظت از محیط زیست در جیب صنایع
امروزه ایجاد بازار کربن یکی از ابزارهای مهم برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای است. بازار کربن به عنوان یک مکانیزم اقتصادی به کشورها و شرکت‌ها اجازه می‌دهد که میزان انتشار کربن خود را کنترل کنند و از طریق خرید و فروش واحدهای کربن، به کاهش انتشار کلی کمک کنند.
هما میرزایی – جهان صنعت نیوز ؛ ایران با داشتن منابع عظیم نفت و گاز، یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان سوخت‌های فسیلی در جهان است؛ حضور در رتبه چهارم ذخایر نفتی و در رتبه دوم ذخایر گاز طبیعی، ایران را در بین ۱۰ کشور تولیدکننده سوخت‌های فسیلی قرار داده است. با این وجود، نیاز شدید و فوری به کاهش گازهای گلخانه‌ای در کل جهان، کشورها را به سمت استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر سوق داده است. با وجود اینکه مصرف زیاد سوخت‌های فسیلی به مشکلات محیط‌زیستی، از جمله آلودگی هوا و تغییرات اقلیمی منجر شده است، به دلیل وابستگی اقتصادی کشور به ذخایر نفت و گاز، انتظار رسیدن به چشم‌انداز استفاده از انرژی‌های سبز در کوتاه‌مدت، کمی دور از ذهن به نظر می‌رسد. بنا بر آمارها، ایران در طول ۲۰ سال گذشته با بیش از ۱۴۰۰۰ مگاوات ناترازی در حوزه انرژی روبه‌رو بوده است. این رقم بالای ناترازی نیاز به حرکت به سوی استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر را دوچندان کرده است.
لزوم ایجاد بازار کربن برای کاهش هزینه صنایع
این حجم وابستگی به سوخت‌های فسیلی، ناترازی انرژی و عدم جایگزینی با انرژی‌های سبز باعث شده است ایران در بین بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گازهای گلخانه‌ای، به‌خصوص کربن، در جهان قرار بگیرد. بخش‌های صنعت، حمل‌ونقل و تولید انرژی سهم قابل توجهی در تولید و انتشار این گازهای مخرب دارند. شعبانیان، معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، سهم صنایع مختلف در تولید کربن را این‌گونه اعلام کرده است: پالایشگاه‌ها ۲۳ درصد، نیروگاه‌ها بیش از ۳۱ درصد، کشاورزی ۱۷ درصد، حمل و نقل ۲۳.۴۹ درصد و خانگی حدود ۲۰ درصد. وی همچنین بر لزوم ایجاد بازار کربن در کشور تأکید کرده و گفته است: سرمایه‌گذاران و صنایع می‌توانند در خرید و فروش کربن در این بازار فعالیت کنند و این چیزی است که در جهان رایج شده است. امروزه ایجاد بازار کربن یکی از ابزارهای مهم برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای است. بازار کربن به عنوان یک مکانیزم اقتصادی به کشورها و شرکت‌ها اجازه می‌دهد که میزان انتشار کربن خود را کنترل کنند و از طریق خرید و فروش واحدهای کربن، به کاهش انتشار کلی کمک کنند. توسعه این بازار در ایران می‌تواند به شرکت‌ها و صنایع کمک کند تا با کاهش انتشار کربن، هزینه‌های اضافی را کاهش دهند و با فروش مازاد آن درآمد کسب کرده و بخشی از خسارات ناشی از ناترازی و قطعی منابع انرژی را جبران کنند.
تجارت کربن تحت سیستم ETS
در حال حاضر، تجارت کربن در سیستمی تحت عنوان ETS یا Emissions Trading System صورت می‌گیرد. این سیستم با تعیین سقف برای انتشار گازهای گلخانه‌ای، کشورها را در این زمینه کنترل می‌کند. در این سیستم، واحدهای تولیدی و صنعتی موظف هستند به طور دقیق میزان انتشار خود را گزارش داده و در صورت عدم رعایت سقف تعیین‌شده، با جریمه‌های سنگینی مواجه خواهند شد. همچنین این واحدها در صورت تولید کمتر از حد مجاز تعیین‌شده، می‌توانند مازاد حق انتشار خود را به سایر صنایع بفروشند. این تجارت باعث ایجاد مشوق‌هایی در جهت تولید و انتشار هرچه کمتر گازهای گلخانه‌ای و کربن توسط صنایع خواهد شد.
بازار کربن در چه حوزه‌هایی راه‌گشا است؟
هرچند ایجاد بازار کربن به تنهایی نمی‌تواند مشکل ناترازی را حل کند، اما می‌تواند ابزاری مؤثر در بهبود مصرف انرژی، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و کاهش گازهای گلخانه‌ای و کربن باشد. قیمت‌گذاری انتشار کربن و خرید و فروش آن می‌تواند به مشوقی برای صنایع تبدیل شود تا با استفاده از فناوری‌های پاک، تقاضا برای سوخت‌های فسیلی را کاهش داده و انرژی‌های تجدیدپذیر را جایگزین کنند. همچنین درآمدهای ناشی از فروش کربن می‌تواند سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر را بیشتر کرده و در بلندمدت به تنوع منابع انرژی بینجامد. به طور کلی، بازار کربن می‌تواند در کنار سیاست‌ها و اقدامات مختلف از جمله توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، بهبود کارایی این حوزه و اصلاحات ساختاری در بخش انرژی، به حل مشکلات ناترازی انواع انرژی و کاهش انتشار کربن منجر شده و تأثیرات مثبت اقتصادی و زیست‌محیطی داشته باشد. علاوه بر این، ایجاد و توسعه بازار کربن با به وجود آوردن فرصت‌های شغلی جدید در زمینه فناوری‌های مرتبط با انرژی‌های پاک به رشد اقتصادی کشورهای در حال توسعه در این زمینه کمک شایان توجهی خواهد کرد.
بازار کربن در ایران
علی نقوی، مدیرعامل بورس انرژی ایران، درباره ایجاد بورس کربن در کشور این‌گونه می‌گوید: موضوع در یک کارگروه مشترک میان بورس انرژی، سازمان حفاظت از محیط زیست و سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق (ساتبا) در حال پیگیری است و راه‌اندازی این بازار مستلزم تصویب یک‌سری احکام قانونی است که باید در مراجع مربوطه تصویب شود. در حال تلاش هستیم تا با کمک کارگروه مذکور این موضوع محقق شود. نقوی همچنین در خصوص اعطای گواهی کربن به صنایع مختلف گفت: یکی از مدل‌های کاهش آلاینده‌ها در دنیا طراحی ساز و کار بازار کربن است و بر مبنای این ساز و کار، اشخاص در بخش‌های مختلف صنعتی و خدماتی به میزانی که آلایندگی را کاهش دهند، گواهی کربن دریافت خواهند کرد و این گواهی‌ها در بازار به کسانی که بیش از حد مجاز نسبت به انتشار آلاینده‌ها اقدام می‌کنند فروخته می‌شود و آن‌ها مکلف هستند یا نسبت به کاهش آلایندگی اقدام کنند یا اینکه از طریق ساز و کار بازار، گواهی کربن را خریداری کنند. در این چارچوب می‌توان انتظار داشت که انتشار کربن کاهش پیدا کند. ضمن آن‌که بازار کربن یک بعد مهم بین‌المللی هم دارد که باید به آن نیز توجه کرد. آن‌چه که مسلم است رسیدن به این هدف نیازمند اراده جدی بخش خصوصی و دولت است تا در کنار هم گامی در جهت کاهش آلاینده‌ها بردارند و با ترویج استفاده از انرژی‌های پاک، تولید کربن را به حداقل برسانند و به اشتغال و درآمدزایی صنایع کمک کنند. در حقیقت، به وجود آمدن بازار تجارت کربن بازی دو سر بردی است که سود آن هم به جیب صنایع و هم به جیب محیط زیست می‌رود.
پیشنهاد ویژهمحیط زیستلینک کوتاه :