سهم‌خواهی دقیقه نودی مسکو و پکن
دکتر صلاح‌الدین هرسنی *
روزنامه وال‌استریت ژورنال به نقل از لارنس نورمن نوشت: در شرایطی که همه نشانه‌ها حکایت از آن دارند که مذاکرات وین حول محور احیا و اجرای برجام به گام پایانی خود نزدیک شده و قرار است معطوف به نتیجه مورد نظر طرفین شود، روسیه درخواست جدیدی را در لحظات پایانی روی میز مذاکره گذاشته است. در این درخواست جدید روسیه خواهان ضمانت‌های کتبی از آمریکا شده با این هدف که تحریم‌های مربوط به اوکراین مانع از تجارت گسترده با ایران نشود.
از منظر نشانه‌شناسی نیک پیداست که این اقدام غیرسازنده روسیه بسیار تحت‌تاثیر بحران اوکراین است و مقامات کرملین تلاش دارند که ماجرای اوکراین را به برجام گره بزنند، چراکه با حمله روسیه به اوکراین بهانه برای غرب در تحریم روسیه فراهم شده است. در این ارتباط و همان‌گونه که شنیده و گفته شده، تحریم سوئیفت علیه روسیه کلید خورده است و امید‌های روسیه نیز بابت کمک چین در قبال مقاومت در برابر تحریم سوئیفت بر باد رفته است. افزون بر تحریم سوئیفت علیه روسیه، تحریم‌های دیگری چون نورداستریم ۲ و تحریم‌های ورزشی و اجتماعی هم به آن افزوده شده و این به معنای فلج کردن زیرساخت‌های اقتصادی روسیه است. در حقیقت غرب با اعمال این تحریم‌ها، پوتین را به گوشه رینگ برده است. در واقع در پی حمله روسیه به اوکراین، این تحریم‌های غرب ضربات سختی به دولت و جامعه روسیه وارد کرده و تمام سطوح جامعه، از نخبگان گرفته تا شهروندان عادی متاثر از این تحریم‌ها شده‌اند. در این ارتباط، برخی حوزه‌های اقتصاد در مرز ورشکستگی هستند و هیچ حوزه‌ای از جامعه روسیه نیست که بی‌گزند و آسیب از تحریم‌های بی‌سابقه غرب در امان مانده باشد. بنابراین تحت این شرایط با اقدامات جدیدی که هر روز از سوی غرب علیه روسیه اعلام می‌شود، می‌توان گفت که شرایط برای آینده روسیه و پوتین دشوارتر می‌شود و شاید یکی از سناریو‌های بحران اوکراین ورود روسیه به جنگ با اروپا باشد.
از منظر مفهوم‌شناسی و دلالت معنا، این اقدام روسیه اگرچه تلاشی برای رهایی و نجات اقتصاد خود از تحریم‌های فزاینده و البته مخرب و ویرانگر غرب محسوب می‌شود و اینکه روسیه می‌خواهد خلأ‌های ناشی از تحریم‌های شدید مالی، اقتصادی و انرژی را در ارتباط با ایران و یا چین پر کند، ولی این درخواست و ضمانت از واشنگتن و تروئیکای اروپایی برجام برای مذاکرات برجام همانند یک سم مهلک و کشنده و چوب گذاشتن لای چرخ برجام است. در واقع این ضمانت مقامات کرملین به ویژه ولادیمیر پوتین به مثابه کارشکنی، مانع‌تراشی و به نوعی گذاشتن نارنجکی به زیر میز مذاکرات برجام است. این اقدام پوتین در شرایط حاضر مفهومی جز سهم‌خواهی آن هم در شرایطی که سفر گروسی به تهران قرار است گره از کار فروبسته برجام را بگشاید، ندارد و قطعا می‌تواند در نتایج مذاکرات تاثیر منفی بگذارد و یا آنکه نتایج آن را با تاخیر مواجه کند. از سوی دیگر این درخواست مقامات کرملین، انگیزه مقامات پکن را بابت درخواست تضمین از غرب افزایش می‌دهد که داده است. همین دیروز خبر رسید که چین نیز در راستای اقدام روسیه خواهان تضمین کتبی از مقامات واشنگتن در روابط تجاری با تهران از فردای احیای برجام شده است. مهم‌ترین پیامی که از اقدام مقامات کرملین و پکن مخابره می‌شود قبل از هر چیز متوجه تصمیم‌‌سازان و تصمیم‌گیران تراز اول مقامات و دستگاه دیپلماسی ایران است و آن این است که این همان چهره بزک نشده مقامات کرملین و پکن است و آنکه نباید به روسیه و چین به ویژه به پوتین اعتماد کنند.
* کارشناس مسائل بین‌الملل
لینک کوتاه :