فرمان کاهش قیمت دلار
به گزارش جهان صنعت نیوز: زمان ماندگاری دلار در این کانال قیمتی اما چندان زیاد نبود و پس از آن جهت‌گیری کاهش قیمت و ثبت نوسانات جزئی در کانال ۲۷ هزار تومانی قوت غالب بازار شد. در روزهای گذشته نیز انتشار چند خبر مهم توانسته فرمان کاهشی به بازار ارز بدهد، هرچند که دلار هنوز هم مقاومت زیادی در از دست دادن کانال ۲۷ هزار تومانی از خود نشان می‌دهد. دو خبر نخست از جنس اخبار خارجی هستند و آینده سیاسی کشور را نشانه گرفته‌اند، یکی احتمالات در خصوص از سرگیری مذاکرات با اتحادیه اروپا در خصوص برنامه اتمی ایران است و دومی نیز احتمال آزادسازی دارایی‌های بلوکه‌شده ایران در کره‌جنوبی است. خبر سوم اما خوش‌بینی رییس بانک مرکزی ایران به آینده بازار ارز است. وی گفته که بازار در آینده هم مثل اکنون در آرامش خواهد بود، اما پیش‌زمینه‌های این آرامش ارزی را اعلام نکرده است. اما آیا احتمالات در خصوص از سرگیری مذاکرات در کنار پیش‌بینی‌های رییس بانک مرکزی می‌تواند برای تصمیم‌گیری معامله‌گران ارزی لنگر مثبت ذهنی ایجاد کند؟
حساسیت بازار به اخبار سیاسی
بازار ارز ایران از ابتدای سال به خوبی نشان داده که تا چه اندازه به اخبار سیاسی حساس است و از همین رو رفت و برگشت‌های زیادی در واکنش به اظهارات مقامات داخلی و خارجی داشته است. در یک ماه اخیر نیز تصویر بازار ارز در مدت یاد شده نشان می‌دهد که معامله‌گران هنوز چشم به راه خبرهای جدید از وین هستند و در خرید و فروش‌های خود احتیاط بیشتری به خرج می‌دهند. این را از افزایش ناگهانی قیمت دلار و پیشروی در کانال ۲۸ هزار تومانی نیز می‌توان فهمید که در هفته‌های نخست ماه جاری اتفاق افتاد. بررسی‌ها نیز نشان می‌دهد که این افزایش قیمت ریشه سیاسی داشته و واکنشی به اظهارنظرها در خصوص برجام بوده است. با این حال دلار تنها بعد از چند روز این کانال قیمتی را از دست داد و دوباره ۲۷ هزار تومانی شد. در روزهای اخیر نیز اتفاق مشابهی دامن بازار ارز را گرفته است. خبرهای ضدونقیضی در خصوص آینده مذاکرات به گوش می‌رسد، برای مثال گفته می‌شود که به زودی هیاتی از ایران برای از سرگیری مذاکرات عازم بروکسل خواهد شد. قرار است ایران مذاکراتی را با اتحادیه اروپا در خصوص برنامه ایران آغاز کند. در عین حال نیز گفته می‌شود که کره‌جنوبی و آمریکا قرار است در خصوص آزادسازی دلارهای بلوکه شده ایران همکاری کنند.
امیدواری رییس بانک مرکزی
هرچند بازار ارز واکنش تندی به این دو خبر نداشته با این حال نوسانات اندکی بین قیمت ۲۷ هزار و ۲۳۰ تومانی تا ۲۷ هزار و ۱۴۰ تومانی دلار به چشم می‌خورد. این نوسانات اندک نشان می‌دهد که دلار مقاومت زیادی برای از دست دادن این کانال قیمتی دارد. اما در شرایطی که هنوز آینده برجام نامطئن به نظر می‌رسد رییس بانک مرکزی در خصوص به آرامش رسیدن بازار ارز اظهار امیدواری کرده است. وی گفته «به‌رغم فشارهای تحریمی توانستیم آرامش را در بازار ایجاد کنیم و ان‌شاءالله تداوم خواهد داشت. منابع ارزی حاصل از صادرات نفتی و غیرنفتی در سامانه نیما عرضه می‌شود و خوشبختانه اکنون هیچ‌گونه کمبود ارزی در سامانه نداریم و حتی بعضا مازاد عرضه ارز را در سامانه‌ها شاهد هستیم. آرامش را در بازار پیش‌بینی می‌کنم، تمام تلاش ما بر این خواهد بود که این آرامش را در بازار ارز همچنان حفظ کنیم». علی صالح‌آبادی اما تنها به تصمیم امیدوارکننده از بازار ارز بسنده کرده و پیش‌نیازهای دستیابی به این آرامش را اعلام نکرده است.
دو سناریو در بازار ارز
در صورتی که بخواهیم بازار ارز را در دو سناریوی کوتاه مدت و بلندمدت بررسی کنیم باید اعلام کنیم که در کوتاه‌مدت و در حقیقت آنچه طبق گفته‌های رییس بانک مرکزی می‌تواند بازار ارز را به آرامش برساند به نتیجه رسیدن مذاکرات و لغو تحریم‌هاست. بدیهی است این مساله به دلیل افزایش صادرات نفت و همچنین آزاد شدن دلارهای بلوکه شده ایران می‌تواند تاثیر زیادی بر کلیت اقتصاد داشته باشد. اما در اقتصادی که وضعیت سایر متغیرهای اقتصادی مناسب نیست و نقدینگی و تورم به طور مداوم روند افزایش دارند نمی‌توان به تداوم ثبات قیمت ارز امیدوار بود. با توجه به اینکه ارز معلول رشد نقدینگی و تورم است هرگونه تغییری در این دو متغیر بر بازار ارز نیز اثر می‌گذارد. ضمن آنکه نقدینگی نیز خود معلول کسری بالای بودجه دولت است چه آنکه دولت به دلیل در دسترس نبودن دلارهای نفتی به ناچار از منابع بانک مرکزی استقراض می‌کند. تا زمانی که این مسائل حل و فصل نشود بازار ارز نمی‌تواند به آرامشی که رییس بانک مرکزی به دنبال آن است دست یابد. آنطور که یک کارشناس ارزی و اقتصادی نیز می‌گوید، بازار ارز مستقل از اقتصاد نیست و آرامش در این بازار زمانی ایجاد می‌شود که رشد نقدینگی کنترل شود، نرخ تورم روند کاهشی پیدا کند و موتور رشد تولید نیز فعال شود. بنابراین مساله بازار ارز یک مساله جزئی نیست که بتوانیم به تنهایی برای آن نسخه بپیچیم. سوال این است در اقتصادی که تورم ۴۰درصدی دارد و سال‌هاست گرفتار رکود تورمی شده چگونه می‌توان به کاهش و یا کنترل قیمت ارز امیدوار بود؟
برای بازار ارز نسخه واحد نپیچیم
میثم رادپور، در گفت‌وگوی خود با «جهان‌صنعت» می‌گوید: مسوولان باید مشخص کنند که ارز در کجای داستان اقتصاد ایران جای می‌گیرد. به عبارتی آنان باید مشخصا بگویند که از نظر آنان مسبب اصلی مشکلات امروز اقتصاد ایران بازار ارز است و یا خود این بازار نیز در وضعیت کنونی اقتصاد به سرنوشت مشابه سایر بازارها همچون بازار مسکن و بازار کالایی گرفتار می‌شود.
به گفته رادپور، بازار ارز جزئی از این نظام اقتصادی و به عبارتی جزئی از یک کل است و بنابراین عملکرد این بازار نمی‌تواند مستقل از سایر بخش‌های اقتصاد باشد. ما می‌دانیم که در اقتصاد ایران تورم به دلیل رشد بالای نقدینگی بسیار بالاست. رشد نقدینگی نیز خود ریشه در کسری‌های بالای بودجه دولت نتیجه سیاست‌هایی از قبیل پرداخت یارانه‌هاست آن هم در شرایطی که درآمد کافی برای آنها در اختیار ندارد. مجموعه اینها موجب شده که در طول زمان و با کوچک شدن اقتصاد، کسری بودجه دولت بزرگ و بزرگ‌تر شود.
این کارشناس اقتصادی معتقد است مسائل امروز اقتصاد ایران بسیار ریشه‌ای شده و نمی‌توان به راحتی در خصوص اثرگذاری متغیرها روی یکدیگر نیز اظهار نظر کرد و یا پیش‌بینی کرد که در صورت کنترل یکی از متغیرها می‌توان سایر بازارها را نیز به آرامش رساند.
به گفته رادپور، ما به لحاظ تئوریک نشان داده‌ایم که اقتصاد ایران اقتصادی است که در آن کسری بودجه دولت هر سال بزرگ‌تر می‌شود و با رشد نقدینگی، تورم تولید می‌کند. بازار ارز نیز بخشی از همین اقتصاد تورمی است که از سوی سایر بازارها تحت فشار قرار می‌گیرد. ما نمی‌توانیم تورم ۴۰ درصدی داشته باشیم و به مردم بگوییم که بازار ارز به سمت آرامش حرکت می‌کند. این به این معناست که با وجود رشد متوسط ۳۰ تا ۴۰ درصدی قیمت‌ها در بازار ملک، بازار کالاهای اساسی و بازار کالاها و خدمات بگوییم که بازار ارز می‌تواند جهت‌گیری متفاوتی داشته باشد و به سمت آرامش حرکت کند.
آنطور که این کارشناس اقتصادی می‌گوید، رییس بانک مرکزی باید در این خصوص شفاف‌سازی کند و بگوید که این آرامش قرار است از چه کانالی فراهم شود. آیا قرار است نرخ تورم با ابزارهای در اختیار بانک مرکزی کنترل شود و پیامدهای مثبت آن به بازار ارز نیز برسد؟ و یا اینکه این آرامش تنها قرار است به صورت تصنعی و از مسیرهای سیاسی به اقتصاد و بازار ارز ما منتقل شود؟
رادپور ادامه داد: در حال حاضر همه پیش‌بینی‌ها به ما می‌گویند که نرخ تورم در ماه‌های آینده نیز به طور متوسط بین ۳۰ تا ۴۰ درصد در نوسان خواهد بود. در این شرایط ترسیم چشم‌انداز کاهشی برای بازار ارز تنها به این معنی است که سیاستگذار با دستور و به صورت تصنعی به دنبال کنترل قیمت ارز است. اما اگر خلاف این اتفاق بیفتد و پیش‌بینی شود که تورم در مسیر کاهشی قرار می‌گیرد بدون هیچ توضیحی بازار ارز خود به سمت آرامش حرکت خواهد کرد و هیچ مداخله‌ای نیز نیاز نخواهد داشت.
به گفته وی، شواهد نشان می‌دهد که پیش‌بینی افزایش نرخ تورم در خصوص اقتصاد ایران صادق است و بنابراین پیش‌بینی رییس بانک مرکزی از به آرامش رسیدن بازار ارز تنها می‌تواند ریشه سیاسی داشته باشد. با توجه به آنکه صحبت‌هایی در خصوص احتمال ازسرگیری مذاکرات شنیده می‌شود به نظر می‌رسد که رییس بانک مرکزی نیز تنها به تزریق اثرات روانی این مساله به بازار ارز امیدوار است. هرچند اخبار ضد و نقیضی از روند مذاکرات شنیده می‌شود اما امیدهایی برای به نتیجه رسیدن مذاکرات وجود دارد که می‌تواند بر بازار ارز اثربخش باشد.
به باور رادپور، مهم‌ترین هدفی که دولت از مذاکرات دنبال می‌کند افزایش فروش نفت است که می‌تواند بر کلیت اقتصاد تاثیر بگذارد. اما در بهترین حالت به نتیجه رسیدن مذاکرات و افزایش فروش نفت نیز فشارهایی به بازار ارز وارد می‌کند اما در بلندمدت به دلیل مسائلی که گفته شد سایه بی‌ثباتی بر بازار ارز بار دیگر سنگینی خواهد کرد.
به گفته وی، ما می‌دانیم که در ۱۰ سال گذشته فشارهای بسیاری بر اقتصاد ایران وارد شد و بنابراین با در نظر گرفتن این مساله می‌توان تا حدی پذیرفت که بی‌ثباتی‌های اقتصادی در نتیجه این فشارها ایجاد شده است اما اگر به دوره‌های قبل نیز نگاهی بیندازیم می‌بینیم که ایران همواره شرایط مشابهی را تجربه کرده است. به عبارتی حتی در سال‌هایی که تحریم نیز نبودیم جهش قیمتی در بازار ارز اتفاق می‌افتاد. برای مثال قبل از دور دوم ریاست‌جمهوری حسن روحانی اقتصاد ایران در وضعیت مناسبی به سر می‌برد و نظام بانکی ایران به راحتی با نظام بانکی دنیا تبادلات مالی انجام می‌داد. اما بازار ارز با وجود ثبات نسبی حاکم بر اقتصاد باز هم افزایش قیمت داشت. در سال‌های اخیر نیز به دلیل شرایط خاص اقتصاد به نظر می‌رسد بازار ارز ایران متناسب با اقتصاد تغییر شکل داده و به طرز نگران‌کننده‌ای افزایش قیمت پیدا می‌کند. در سال‌های گذشته دوره‌های تثبیت بازار ارز از ۴ تا ۸ سال متفاوت بود اما در حال حاضر دوره‌های تثبیت بازار ارز نیز بسیار کوتاه شده است به طوری که از سال ۹۷ تاکنون جهش ارزی در اقتصاد ایران وجود دارد و بازار رنگ ثبات به خود ندیده است.
رادپور تاکید کرد: هرگونه پیش‌بینی در خصوص به آرامش رسیدن بازار ارز تنها در سایه مذاکرات اتفاق می‌افتد. با این حال هنوز هم نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که بازار ارز فرو بریزد. تجربه قبلی ما در خصوص برجام نیز به ما می‌گوید که واکنش بازار ارز به این اتفاق سیاسی تنها در حد چند درصد خواهد بود همان‌طور که در سال ۹۵ و در سایه برجام دلار تنها ۱۵درصد کاهش قیمت داشت. هرچند توقع بازار ارز از برجام بسیار بالا بود اما انتظارات نیز کمک زیادی به کاهش شدید قیمت ارز نکرد. بنابراین حتی اگر تحولات سیاسی را نیز در تغییر وضعیت بازار ارز موثر بدانیم اما آنچه در بلندمدت می‌تواند تعیین‌کننده باشد وضعیت عمومی اقتصاد است.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهلینک کوتاه :
