امید به پیش‌نویس تازه
به گزارش جهان صنعت نیوز: آخرین جلسه کمیسیون مشترک عصر جمعه برگزار شد و دستاورد آن همان‌طور که علی باقری‌کنی مذاکره‌کننده ارشد کشورمان گفت، یک پیش‌نویس تازه بود. او در گفت‌وگویی با المیادین آخرین تحولات را شرح داده و گفته است: «در دور هفتم مذاکرات رویکرد خود نسبت به پیش‌نویس‌های شش دور گذشته را مطرح کردیم. مساله مهم این است که طرف دیگر مذاکرات با رویکرد ما به عنوان پایه و اساس دور جدید مذاکرات موافقت نمی‌کرد. مجموعه ۱+۴ بعد از یک هفته مذاکرات فشرده با رویکرد ایران که در پیش‌نویس مطرح کردیم، موافقت کرد. اکنون دو پیش‌نویس جدید داریم؛ یکی درخصوص برداشت تحریم‌ها و دومی درخصوص اقدامات هسته‌ای. این دو پیش‌نویس اساس مذاکرات در دور جدید خواهند بود.»
توافق با واشنگتن؟
شبکه الجزیره نیز به نقل از علی باقری نوشت که تهران و واشنگتن پیش از هر زمان دیگری برای رسیدن به توافق به منظور برداشت تحریم‌ها نزدیک شده‌اند. نورنیوز البته خبر الجزیره را تکذیب کرد و نوشت که علی باقری نامی از واشنگتن نبرده است.
خبرنگار الجزیره نیز در توئیتی خطای این رسانه را تصحیح کرد و نوشت: «اطلاعاتی که درباره نزدیک بودن توافق میان تهران- واشنگتن به باقری نسبت داده شده، نادرست است.»
باقری در گفت‌وگو با این شبکه قطری گفت: «تمام شرکت‌کنندگان در مذاکرات وین دو پیش‌نویسی که ایران در ابتدای این دور مذاکرات تقدیم کرد را پذیرفتند. دلیل تاخیر در رسیدن به توافق مواضع طرف‌های اروپایی در خصوص مسائل مربوط به هسته‌ای است.»
وی گفت: ایران درخواست توقف مذاکرات در این مرحله را نداد بلکه از همان ابتدا توافق کرده بودیم که بعد از رسیدن به پیش‌نویس توافق به استراحت عادی برویم.
جزئیات پیش‌نویس جدید
جدای از حواشی اشتباه الجزیره اما مسائل قابل تاملی در این مرحله از مذاکرات وجود دارد. مثلا جزئیات پیش‌نویس جدید که چیزی از آن گفته نشده و نمی‌دانیم. «نامه‌نیوز» دیروز به نقل از یک کانال تلگرامی نوشته بود: «درباره جزئیات پیش‌نویس سوم حرفی زده نشده اما آن‌طور که خبرنگار «عصرما» مطلع شده ایران تاکنون سه سند تنظیم کرده است. تحریم‌ها، اقدامات هسته‌ای و راستی‌آزمایی اقدامات آمریکا محور سندهای مورد نظر ایران در مذاکرات جاری است. همان‌طور که انتظار می‌رفت تمرکز اصلی بر موضوع لغو تحریم بود و سند مربوطه بسیار مفصل‌تر است. اقدامات هسته‌ای به صورت مختصرتری مورد تاکید قرار گرفته و سند مربوط به راستی‌آزمایی هم هنوز نهایی نشده است بر این اساس می‌توان حدس زد که اگر بنا بر انعطاف باشد، بیشترین انعطاف ایران در کدام زمینه‌هاست.»
دلیل توقف مذاکرات چه بود؟
نکته دیگر اما دلیل ایجاد وقفه در مذاکرات است که گویا طرفین گردن هم می‌اندازند. علی باقری در این باره گفته است: «ایران در این مرحله خواستار توقف مذاکرات نبوده بلکه از ابتدا توافق کردیم که لازم است پس از رسیدن به پیش‌نویس توافق، استراحت داشته باشیم.»
این درحالی است که سه کشور اروپایی روز جمعه در بیانیه مشترکی اعلام کردند که وقفه در مذاکرات وین خواست ایران بوده است. بر اساس گزارش خبرنگار وال‌استریت ژورنال، در بیانیه‌ای که به نقل از سه کشور اروپایی منتشر شده آمده است که ما به تصمیم باقری‌کنی، مذاکره‌کننده اصلی ایران، برای بازگشت به تهران جهت رایزنی استقبال می‌کنیم هرچند این مساله وقفه‌ای مایوس‌کننده در مذاکرات می‌اندازد. ما به همراه شرکای چینی، روسی و آمریکایی‌مان آماده ادامه دادن مذاکرات بودیم.
گفتنی است، دیپلمات‌های تروئیکای اروپایی جمعه شب نیز پس از نشست کمیسیون مشترک برجام اعلام کردند که پیشرفت‌هایی در مذاکرات احیای برجام حاصل شده است. در بیانیه آنها آمده بود: ما به همراه تیم‌های‌مان آمادگی کامل برای تعامل در مذاکرات در رابطه با تمامی جوانب بازگشت به برجام را داریم. امیدواریم که ایران در موقعیتی باشد که مذاکرات را فورا از سربگیرد و تعامل سازنده‌ای داشته باشد تا مذاکرات با سرعت بیشتری پیشروی کنند.
در انتهای بیانیه تروئیکای اروپایی آمده است: ما با سرعت به انتهای جاده این مذاکرات نزدیک می‌شویم. برنامه هسته‌ای ایران از همیشه پیشرفته‌تر است. حیاتی است که ایران از اتخاذ اقدامات تنش‌آمیز بیشتر جلوگیری کند!
موضع اروپایی‌ها
انریکه مورا هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام نیز در یک رشته پیام توئیتری توضیحاتی درباره محورهای اصلی دور هفتم مذاکرات احیای توافق هسته‌ای در وین و وقفه ایجاد شده در جلسات آن ارائه کرده است.
او نوشته است: «دور هفتم منطق و هدف مخصوص به خود را در سه مرحله داشت: ۱- وارد کردن هیات جدید مذاکره‌کننده ایران در مذاکراتی ادامه‌دار و نسبتا کامل از نظر رویه امور، ۲- مذاکره درباره ایده‌های جدید بالقوه دولت جدید[ایران]، ۳- بررسی اینکه آیا هر یک از هیات‌های مذاکره‌کننده دیگر مایلند این ایده‌ها را در متن اصلی- مبنای پذیرفته‌شده برای نتیجه نهایی مذاکرات وین- بگنجانند یا نه.»
مورا ادامه داد: «دور ۵/۷ (اشاره به وقفه ایجادشده در جلسات کمیسیون مشترک برجام در این دور از مذاکرات) درباره وظیفه سوم، سخت‌ترین مورد از وظایف یادشده بود. دور هفتم در غیراین صورت، ناقص می‌ماند. حالا ما مبنایی مشترک داریم که فصل لغو تحریم‌های آن در منطق درونی‌اش کمی متفاوت است اما با این حال، مشکل خاصی نیست.»
خوش‌بینی روس‌ها
در این بین روسیه همچون قبل خوش‌بین و امیدوار به دستیابی به نتیجه و توافق است. وزارت امور خارجه روسیه در بیانیه‌ای ابراز امیدواری کرد که دور بعدی مذاکرات وین به حصول توافق منجر شود. در این بیانیه آمده مسکو انتظار دارد که دور هشتم گفت‌وگوها درخصوص بازگرداندن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) بتواند به حصول یک توافق سریع و مورد قبول طرفین منجر شود، چراکه تمام طرف‌های مذاکره‌کننده آمادگی لازم برای به کارگیری تمام تلاش خود را نشان داده‌اند.
در ادامه این بیانیه با تاکید بر اینکه «تاکنون پیشرفت‌های مهمی در رایزنی‌ها مشاهده شده» آمده است: این فهم مشترک در میان مذاکره‌کنندگان وجود دارد که رایزنی‌ها در آینده نزدیک از سرگرفته شود. تمامی طرف‌ها آمادگی خود را برای به کارگیری تمام تلاششان به منظور رسیدن به یک توافق مورد قبول طرف‌ها در مدت زمانی کوتاه، در جریان دور آتی مذاکرات ابراز کرده‌اند.
وزارت خارجه روسیه همچنین در این بیانیه افزود: مسائل سیاسی دشوار زیادی کماکان باقی مانده است اما تمام طرف‌های مذاکره‌کننده عزم خود را برای تلاش در جهت عمل به وظیفه مشترک خود، یعنی بازگرداندن برجام به چارچوب مورد توافق اولیه نشان داده‌اند.
زمان ازسرگیری مذاکرات
میخائیل اولیانوف نماینده دائم روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین اما در ادامه ابراز خوش‌بینی‌های خود، درباره زمان ازسرگیری مذاکرات برجامی گفته است: دور هشتم گفت‌وگوهای وین اواخر دسامبر یا اوایل ژانویه ٢٠٢٢ برگزار خواهد شد. هیات روسی آماده است تا بی‌وقفه به کار خود ادامه دهد.
وی ادامه داد: اما هنوز تاریخ دقیقی برای ازسرگیری مذاکرات تعیین نشده است. مساله تاریخ آن هنوز باز است. تا آنجایی که مطلع شده‌ام دو گزینه وجود دارد؛ رایزنی‌ها روز ٢٧ دسامبر از سرگرفته شود یا دست‌کم در سطح کارشناسان در قالب دور هشتم مذاکرات برگزار شود یا اینکه سوم ژانویه، زمانی که همه برای آن آمادگی دارند ازسر گرفته شود.
ارزیابی آمریکایی‌ها
در پی همه این خبرها ارزیابی آمریکایی‌ها از مذاکرات نیز قابل توجه است. مشاور امنیت آنها با وجود این همه ابراز خوش‌بینی و اقدامات ایران که به نظر تحلیلگران نشان انعطاف و کمک‌کننده خواهد بود، هنوز از دشواری مذاکرات گفته است. آن‌طور که بلومبرگ نوشته، جیک سالیوان مشاور امنیت ملی آمریکا پس از پایان دور هفتم مذاکرات وین مدعی شد که این رایزنی‌ها به خوبی پیش نمی‌رود.
وی گفت: دولت بایدن پس از برگزاری دور هفتم مذاکرات وین، باوجود اینکه قدرت‌های جهانی، از جمله چین و روسیه متحد شده‌اند، هنوز راه بازگشت به توافق هسته‌ای احیا‌شده با ایران را نمی‌بیند.
سالیوان ادامه داد: مذاکرات به گونه‌ای خوب پیش نمی‌رود و هنوز راه بازگشتی (به توافق) نداریم.
این مقام آمریکایی همچنین بیان کرد: آنچه خوب پیش می‌رود، اتحاد ما با شرکای اروپایی‌مان و همسویی بیشتر با چین و روسیه است. فکر می‌کنم که ایران نیز به طور فزاینده‌ای درک کرده که باید به شکل سازنده و جدی به میز مذاکره بیاید و اینکه صبر ما نامحدود نیست.
سالیوان در بخش دیگری از اظهارات خود با اشاره به توسعه برنامه هسته‌ای کشورمان در ماه‌های اخیر خاطرنشان کرد: از زمان خروج واشنگتن از برجام تهران به گسترش فعالیت‌های هسته‌ای خود ادامه داده است. اکنون مشخص شده که بازگشت به پایبندی متقابل در سال‌جاری دشوارتر از آنچه می‌خواستیم ببینیم، است.
جالینا پورتر معاون سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا نیز در نشست خبری هفتگی خود درباره وقفه ایجادشده در مذاکرات وین و زمان ازسرگیری دوباره این رایزنی‌ها گفت: همان‌طور که می‌دانید دور هفتم مذاکرات در وین روز جمعه متوقف شد اما من هنوز نمی‌توانم پیش‌بینی کنم که چه زمانی مجددا ازسر گرفته خواهد شد. رابرت مالی (نماینده ویژه آمریکا در امور ایران) نیز با توجه به وقفه ایجادشده به واشنگتن بازمی‌گردد.
بنابر گزارش وب‌سایت وزارت امورخارجه آمریکا، پورتر ادامه داد: آنچه می‌توانم بگویم، این است که اولویت ما همچنان ازسرگیری سازنده مذاکرات با تمام طرف‌ها برای رسیدن به یک توافق و اجرای آن در جهت بازگشت متقابل به پایبندی کامل به برجام است، اما هنوز زود است که بتوان گفت آیا ایران با رویکرد سازنده به مذاکرات بازگشته است یا خیر.
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهسیاسیلینک کوتاه :
