آخرین وضعیت مذاکرات وین/مرحله نهایی؛ تصمیم سخت
به گزارش جهان صنعت نیوز: مسائل مهم‌تر و جدی‌تر خوش‌بینی‌ای است که در پی شروع این وقفه یک‌هفته‌ای ایجاد شده است. وزارت خارجه آمریکا که گفته این مذاکرات در ماه جاری به شکلی بی‌سابقه تشدید شد و به مرحله نهایی نزدیک می‌شویم که نیازمند تصمیمات سیاسی است. تروئیکای اروپا در بیانیه‌ای تاکید کرده که مذاکرات وین در حال نزدیک شدن به مرحله نهایی است. فرانسوی‌ها که تا حالا نقش پلیس بد را در این مذاکرات بازی می‌کردند نیز نظر مشابهی دارند و شاهد آنکه یک مقام آگاه فرانسوی از مشاهده نشانه‌های توافق سخن گفته است.
اینکه در مرحله نهایی قرار گرفته‌ایم را فقط هم مقامات غربی نمی‌گویند. مثلا روزنامه همشهری با عنوان «فقط اراده سیاسی برای توافق‌لازم است» خوش‌بینی خود به آینده مذاکرات را نشان داده و نوشته اخبار منتشر شده از وین از حصول پیشرفت در گفت‌وگوها در محورهای اختلافی حکایت دارد.
حالا باید منتظر ماند و دید که بعد از یک هفته مشورت، کار به کجا می‌رسد و چه تصمیماتی گرفته می‌شود. حالا که می‌گویند پرانتزهای باز رو به کاهش است، باید دید که کدام پرانتز اساسی باقی است که کار را به مشورت کشانده است.
موارد مورد اختلاف
سیدجلال ساداتیان کارشناس مسائل بین‌الملل معتقد است که مهم‌ترین اختلاف مذاکره‌کنندگان در وین این است که هیچ کشوری از مکانیسم ماشه استفاده نکند. زیرا معلوم نیست سه سال دیگر چه کسی در آمریکا رییس‌جمهور شود و مشخص نیست که آنها زمانی که به برجام بازمی‌گردند چه خواسته‌هایی داشته باشند. آمریکا به دلیل خروج از برجام برای انجام این کار در حال حاضر هیچ حقی ندارد.
او در گفت‌وگویی با اشاره به اینکه ایران به علت اینکه آمریکا بدعهدی کرده، انتظار دارد آنها بیشتر از خود حسن‌نیت نشان دهند تا اندکی اعتماد بازسازی شود، گفته: تبادل زندانیان می‌تواند در این زمینه موثر باشد.
پیشرفت در موضوعات کلیدی
نشریه پولیتیکو هم در گزارشی به نقل از یک دیپلمات ارشد غربی نوشته: در زمینه موضوعات کلیدی پیشرفت‌هایی انجام شده است، از جمله درباره چگونگی محدودسازی دوباره برنامه هسته‌ای ایران، درباره چگونگی لغو تحریم‌های بازگردانده شده و مهم‌تر از همه، درباره توالی این اقدامات. اما مساله توالی هنوز کاملا حل‌وفصل نشده است. به گفته این دیپلمات غربی، این مذاکرات «به کندی» پیش می‌روند. مشکل این است که پروسه توالی مستلزم آن است که مذاکره‌کنندگان اقداماتی را ترسیم کنند که آمریکا و ایران باید ظرف چند ماه، در صورت میسر شدن بازگشت به توافق هسته‌ای، انجام دهند.
این گزارش می‌افزاید: «این موضوع می‌تواند شامل برداشتن گام اول از سوی آمریکا در زمنیه لغو برخی تحریم‌ها شود که شامل زمینه‌سازی اجرایی‌شدن تجارت جهانی با ایران می‌شود. ایران مایل است شاهد این باشد که تجارت با آن واقعا دوباره به جریان افتاده است تا راستی‌آزمایی کند که تحریم‌ها لغو شده‌اند؛ مثلا ببیند آیا می‌تواند یک نفتکش را بارگیری کند و آن را به کشوری خارجی بفروشد. ایران هم به نوبه خود، باید اقداماتی را برای پایین آوردن سطح برنامه هسته‌ای‌اش انجام دهد که احتمالا شامل انتقال مواد هسته‌ای اضافی به خارج از کشور و کنار گذاشتن برخی سانتریفیوژهای پیشرفته‌اش خواهد شد که برای غنیسازی اورانیوم مورد استفاده قرار می‌گیرند. اگرچه مثل همیشه، اهمیت قضیه در جزئیات است که هنوز نهایی نشده است.»
چشم‌انداز مذاکرات
نکته دیگری که باید در تحلیل وضعیت موجود مذاکرات در نظر گرفت این است که قبلا هم از این وقفه‌ها و مشورت‌ها ایجاد شده بود، لذا با وجود همه تاکید‌ها بر اینکه در مرحله نهایی قرار داریم، باید این را در نظر داشت که همچنان ادامه کش آمدن مذاکرات موجود است، به خصوص اگر در نتیجه مشورت‌های این هفته، تفاهمی بین طرفین ایجاد نشود.
آن‌طور که رسانه‌ها و منابع خبری نزدیک به هیات‌های مذاکراتی می‌گویند، بخش‌های فنی تمام و بر سر آن توافق شده و کار به حساس‌ترین و مهم‌ترین موضوعاتی که هنوز برای آن راه‌حل پیدا نشده، رسیده است. اگر قرار باشد که تصمیمات سخت یا حساس سیاسی گرفته شود، در این مرحله انجام خواهد شد اما اینکه بعد از بازگشت هیات‌ها به وین بلافاصله توافق حاصل می‌شود یا شکست مذاکرات اعلام می‌شود یا اینکه برای دورهای بعدی مذاکرات زمانبندی می‌کنند، معلوم نیست. باید منتظر باشیم تا هیات‌ها دوباره به وین برگردند، اظهارنظر کنند و اطلاعاتی که توسط رسانه‌ها منتشر می‌شود امکان ترسیم چشم‌انداز ادامه مذاکرات را ایجاد می‌کند.
برای ایران الان سه موضوع حائز اهمیت است و برای طرف غربی یک موضوع. برای ایران اهمیت دارد که تمام تحریم‌های بعد از هشتم می ۲۰۱۸ که با هر عنوانی تصویب و اعمال شده، لغو شود. نکته دیگر اینکه باید راستی‌آزمایی شده و تست شود که ایران می‌تواند نقل‌وانتقالات پولی را انجام دهد یا خیر. در نهایت هم اینکه باید تضمین‌هایی داده شود یا مکانیسم‌هایی برای اعتماد‌سازی ارائه شود که بدانیم دولت آمریکا بعد از این، از برجام خارج نمی‌شود.
موضوعی که برای آمریکا و اروپایی‌ها حائز اهمیت است هم این است که ایران چگونه باید به دوران پیش از هشتم می ۲۰۱۸ برگردد. به هرحال ایران سانتریفیوژهای جدید را راه‌اندازی کرده که باید درباره آن تصمیم‌گیری شود.
این چهار مورد مسائلی است که در برخی از آن دولت آمریکا باید تصمیم بگیرد و برخی را نیز باید در ایران تصمیم‌گیری کرد. تصمیماتی که اصطلاحا به آن تصمیمات سخت سیاسی می‌گویند. اگر تصمیمات در دو طرف به نحوی باشد که رضایت طرف مقابل جلب شود، احتمالا توافق در دسترس خواهد بود. در غیراین صورت احتمالا مذاکرات ادامه خواهد یافت.
از تحریم بیشتر تا آزاد‌سازی پول‌ها
همزمان با وقفه یک‌هفته‌ای و مشورت‌های اعضای هیات‌های مذاکره‌کننده شاهد اخباری حاشیه‌ای که یا بر روند مذاکرات اثر می‌گذارد و یا از آن تاثیر می‌پذیرد، هم هستیم مثلا اینکه تعدادی از سناتورهای آمریکایی از رییس‌جمهور کشورشان خواستند تا درخصوص اجرای تحریم‌های نفتی ایران سخت‌گیری بیشتری اعمال کند، از جمله مواردی است که می‌تواند در ادامه گفت‌وگوها اثرگذار باشد.
یا اینکه منابع ارزی ایران در بانک عراقی آزاد شد، از جمله مواردی است که می‌تواند در نتیجه پیشرفت مذاکرات حاصل شده باشد. دیروز خبر رسید که وزارت صنعت با ارسال نامه‌ای به کلیه انجمن‌های صنایع غذایی، دارویی و بهداشتی با اشاره به ظرفیت‌های ایجادشده برای استفاده از منابع ارزی ایران در بانک tbi عراق از آنها خواسته که اقلام پیشنهادی وارداتی خود را با قید فوریت اعلام کنند. در عین حال اخباری هم درباره تشکیل کارگروه‌های مشترک بین تهران- سئول برای رسیدگی مساله پول‌های بلوکه‌شده ایران منتشر شده است.
توافق احتمالی
تکلیف این مذاکرات زودتر از یک هفته دیگر معلوم نخواهد شد، اما این‌طور که به نظر می‌رسد دفتر توافق موقت و مذاکره مستقیم با آمریکا هم بسته نشده است. دبیرکمیسیون امنیت ملی در اظهارنظری گفته بود که ایران پیشنهاد توافق موقت را هنوز تایید یا رد نکرده است. شرط ایران برای مذاکره مستقیم هم که روشن است و بارها گفته شده اینکه حاصل گفت‌وگو توافقی خوب، پایدار و منطبق بر منافع ایران باشد.
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهسیاسیلینک کوتاه :
