سایه تردید بر معامله‌گران دلاری
به گزارش جهان صنعت نیوز: بر اساس آخرین بررسی‌ها دلار دیروز با نرخ ۳۵ هزار و ۱۴۰ تومان معامله شد. دلار توافقی نیز در کانال قیمتی ۳۳ هزار تومانی جا خوش کرده است. هرچند مقامات دولتی چند روزی است که وعده بازگشت آرامش به بازار ارز را می‌دهند و حتی رئیس بانک مرکزی از رونمایی از ابزار جدید کنترل قیمت‌ها در این بازار در روزهای پیش‌رو خبر داده است با این حال خبرهایی درخصوص صدور قطعنامه علیه ایران منتشر شده است. آیا این موضوع می‌تواند زمینه‌ساز صعود دوباره دلار شود؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد که احتمال صدور یک قطعنامه علیه ایران در شورای حکام بار دیگر برجسته شده است. سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان جمعه گذشته در بیانیه‌ای مدعی همکاری ناکافی ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شده‌اند. خبرگزاری رویترز در این خصوص گفته که متنی را دریافت کرده مبنی بر اینکه تروئیکای اروپایی، آمریکا و آژانس پیش‌نویس قطعنامه‌ای را برای نشست شورای حکام این نهاد آماده کرده‌اند. متن مذکور پیرامون توضیحات «فوری و اساسی» ایران در مورد ذرات اورانیوم یافت شده ادعایی در تاسیسات هسته‌ای این کشور است. پولیتیکو هم در گزارشی نوشته شورای حکام احتمالا قطعنامه‌ای انتقادی علیه ایران تصویب می‌کند.
۱۹ خردادماه سال جاری بود که خبر احتمال صدور قطعنامه در بین معامله‌گران بازار ارز تهران برجسته شد. نرخ دلار در واکنش به این خبر آرایش صعودی به خود گرفت اما با فروکش کردن خبر صدور قطعنامه دلار وارد فاز نزولی شد. در شرایط فعلی عده‌ای از معامله‌گران انتظار تکرار سناریوی گذشته را دارند به طوری که پیش‌بینی می‌کنند دلار در روزهای آتی روند صعودی خود را آغاز کند. شاید اظهارات جدید رئیس بانک مرکزی مبنی بر رونمایی از ابزار جدید کنترل ارز نیز واکنش به تحولات سیاسی اخیر دارد.
علی صالح‌آبادی در این باره گفته است: «در روزهای آینده ابزار جدید بانک مرکزی برای مدیریت بازار ارائه خواهد شد. جزئیات این ابزار را روزهای آینده اعلام می‌کنم.» وی همچنین درباره فرآیند آزادسازی ۷ میلیارد دلار از منابع ارزی بلوکه شده کشورمان در کره‌جنوبی گفته که فرآیند آزادسازی در حال طی شدن است و به محض آنکه به نتیجه رسید آن را اعلام خواهیم کرد.
با آنکه برخی از احتمال صعود دوباره دلار خبر می‌دهند اما برخی از تحلیلگران ارزی با اشاره به رفتار بازارساز در هفته گذشته و ریزش قابل‌توجه دلار می‌گویند با سیاست‌های جدید ارزی مسیر صعود دلار هموار نیست و ممکن است دلار بار دیگر نزولی شود. به عقیده این دسته از فعالان بازار، ترس معامله‌گران از مداخله ارزی موجب شده معامله‌گران محتاط‌تر باشند. برخی معامله‌گران نیز می‌گویند کف قیمت دلار در هفته جاری مشخص خواهد شد. از نگاه آنها، از اواسط هفته گذشته اسکناس آمریکایی در مسیر نزولی قرار گرفت و احتمال دارد که بازار در هفته جاری تغییر جهت دهد و از نقطه تغییر جهت می‌توان به کف جدید قیمتی دلار پی برد.
تحلیل عمومی اقتصاد
اگر بخواهیم یک تحلیل کلی از وضعیت بازار ارز ارائه دهیم باید به فاکتورهای اقتصادی نیز توجه کافی داشته باشیم. با آنکه در عموم تحلیل‌ها به بن‌بست مذاکرات و فضای مه‌آلود برجامی اشاره کرده و اعلام می‌کنند که رخدادهای سیاسی موتور محرکه جهش قیمت دلار است، اما واقعیت این است که در پشت‌پرده گرانی دلار عوامل دیگری نیز حضور دارند. یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها برای تحلیل رشد قیمت دلار، نقدینگی و تورم است. آن‌طور که طرفداران مکتب پولی بیان می‌کنند نرخ ارز معلول رشد پول در اقتصاد است و هر تحرکی در متغیرهای پولی با یک گپ چند ماهه به بازار ارز می‌رسد و دلار را وارد مسیر صعودی می‌کند. براساس آخرین گزارش پولی و بانکی ارائه‌شده از سوی بانک مرکزی، تا پایان نیمه نخست امسال حجم نقدینگی به ۵۵۹۲ هزار میلیارد تومان رسیده است که حاکی از رشد ۵/۳۷ درصدی این متغیر نسبت به مدت مشابه سال گذشته است. از سوی دیگر حجم پایه پولی در پایان شهریورماه امسال به ۷۲۴ هزار میلیارد تومان رسیده که موید رشد ۵/۳۹ درصدی آن نسبت به شهریورماه سال ۱۴۰۰ است. از آنجا که بانک مرکزی هنوز جزئیات بیشتری در خصوص تحولات پولی شهریورماه امسال منتشر نشده و تنها به اعلام درصد تغییرات نقدینگی و پایه پولی اکتفا کرده، جزئیات پولی در مردادماه مورد بررسی قرار می‌گیرد. جزئیات تحولات پولی در حقیقت تصویر بازار ارز و چرایی رشد دلا را برای ما روشن می‌کند.
خلق پول و گرانی دلار
طبق اطلاعات بانک مرکزی، حجم مطالبات بانک مرکزی از بانک‌ها تا پایان مردادماه امسال به ۱۷۱ هزار میلیارد تومان رسیده است. میزان این مطالبات در ۵ ماهه امسال رشد ۸/۱۶ درصدی و نسبت به مرداد سال گذشته رشد ۶/۳۷ درصدی داشته است. نکته جالب توجه آنکه در ابتدای سال میزان درصد رشد این مطالبات نسبت به ماه قبل از خود منفی بوده اما به تدریج درصد رشد آن بیشتر شده است. در مواردی که میزان مطالبات بانک مرکزی از بانک‌ها رو به فزونی می‌گذارد گفته می‌شود که اضافه برداشت‌ها در حال افزایش است. در خصوص چرایی این مساله نیز کارشناسان به مواردی از قبیل عدم بازگشت تسهیلات پرداختی بانک‌ها و مطالبات سنگین نظام بانکی از بخش دولتی اشاره می‌کنند. این مسائل همواره بانک‌ها را ناچار می‌سازد که برای تامین نیازهای مالی خود به استقراض از بانک مرکزی روی بیاورند که نتیجه آن افزایش خلق پول و تورم در اقتصاد است. از سوی دیگر و آن‌طور که در آمارها مشخص است، میزان مطالبات بانک مرکزی از دولت نیز به ۲۱۹ هزار میلیارد تومان در پایان مردادماه رسیده است که حاکی از رشد ۸/۳۸ درصدی آن در ۵ ماهه امسال است. نکته مهم‌تر در خصوص این آمارها اما روند رو‌به رشد ضریب فزاینده نقدینگی است. طبق گزارش بانک مرکزی، این ضریب در پایان مرداد امسال به ۰۳/۸ رسیده در مقایسه با ماه مشابه سال قبل ۷/۵ درصد افزایش داشته است. طبق آمارهای موجود، این ضریب در ابتدای سال برابر با ۸/۷ بوده که در ادامه رشد کرده و وارد کانال ۸ شده است. افزایش این ضریب به این معناست که پایه پولی به ۸ برابر میزان خود می‌رسد و به شکل نقدینگی درمی‌آید. به این ترتیب به هر میزان که این ضریب بزرگ‌تر می‌شود نقدینگی نیز حجیم‌تر خواهد شد و این یعنی خطر گردش پول در اقتصاد و تورم بالاست.
ابزارهای مدیریت بازار ارز
ناگفته نماند رشد پول نیز در پایان مردادماه امسال ۶/۵۵ درصد نسبت به ماه مشابه سال قبل بوده که به معنای افزایش میزان اسکناس و مسکوک در دست اشخاص و سپرده‌‌های دیداری، درست به همین میزان و تنها طی یک سال است. پولی که با توجه به ظرفیت پایین اقتصاد ایران برای جذب سرمایه در بخش‌های مولد، در نهایت وارد بازارها شده و بسیار ریسک‌‌آفرین است. رشد جزء پول در حقیقت به معنای این است که سیالیت نقدینگی در اقتصاد بالاست و با سرعت بیشتری در گردش است. این همان موضوعی است که باعث افزایش تورم می‌شود و انتظارات تورمی را نیز صعودی می‌کند. با توجه به وضعیت نامناسب اقتصاد ایران و نااطمینانی‌هایی که وجود دارد نقدینگی اقتصاد عموما به سمت بازارهای موازی به ویژه بازار ارز حرکت می‌کند که از نقدشوندگی بالاتری نسبت به سایر بازارها برخوردار است. به این ترتیب اگر بخواهیم دلیل اقتصادی رشد دلار را بررسی کنیم باید اعلام کنیم که متهم اصلی این موضوع حجم بالای نقدینگی در اقتصاد است. از همین‌رو است که کارشناسان می‌گویند تنها ابزار در اختیار بانک مرکزی برای پایان دادن به جهش نرخ ارز کنترل رشد نقدینگی و تورم است.
بنابراین حال که رئیس بانک مرکزی از وجود ابزارهای جدید برای مدیریت بازار ارز خبر داده، باید پرسید که آیا سیاستگذار قرار است با ارزپاشی و حمایت از طرف عرضه ترمز رشد قیمت دلار را بکشد؟ به نظر می‌رسد در مدیریت بازار ارز باید نگاه سیاستگذار بیشتر به مدیریت بازار پول معطوف باشد. در صورتی که بانک مرکزی با سیاستگذاری‌های درست و مناسب بتواند اقتصاد را در وضعیت باثباتی نگه دارد پتانسیل‌های رشد قیمت دلار و سقوط ارزش ریال از بین می‌رود. در غیر این صورت تداوم روند صعودی دلار و کاهش بیشتر ارزش ریال اجتناب ناپذیر خواهد بود.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهلینک کوتاه :
